Philip Roth

A trente-trois ans, Portnoy rôde toujours dans les rues les yeux hors de la tête. Un vrai miracle qu'il n'ait pas été réduit en bouillie par un taxi sur les grandes artères de Manhattan, à l'heure du déjeuner. Il mate et se monte le bourrichon sur chaque fille qui croise les jambes en face de lui dans le métro.

Pulitzer award-winning author Philip Roth's iconic and sensational novel about sex, psychoanalysis and growing upPortnoy's Complaint n. [after Alexander Portnoy (1933-)]:A disorder in which strongly-felt ethical and altruistic impulses are perpetually warring with extreme sexual longings, often of a perverse nature. Portnoy's Complaint, arguably Philip Roth's best-known novel, tells the tale of young Jewish lawyer Alexander Portnoy and his scandalous sexual confessions to his psychiatrist. As narrated by Portnoy, he takes the reader on a journey through his childhood to adolescence to present day while articulating his sexual desire, frustration and neurosis in shockingly candid ways. Hysterically funny and daringly intimate, Portnoy's Complaint was an immediate bestseller upon its publication and elevated Roth to an international literary celebrity. `The most outrageously funny book about sex written...Portnoy's Complaint is still a masterclass in how to get beneath the skin of sexuality. Has any other novel managed it quite so well?' Guardian

Αμερική, 1951. Δεύτερος χρόνος του πολέμου της Κορέας. Ο Μάρκους Μέσνερ, μελετηρός, νομοταγής και παθιασμένος νεαρός από το Νιούαρκ του Νιου Τζέρζι, είναι δευτεροετής φοιτητής στο συντηρητικό, θρησκευτικών καταβολών πανεπιστήμιο του Γουάινσμπεργκ, στο Οχάιο. Γιατί δεν βρίσκεται στο τοπικό πανεπιστήμιο του Νιούαρκ όπου είχε αρχικά εγγραφεί; Αιτία είναι ο πατέρας του, ρωμαλέος χασάπης της γειτονιάς, αφοσιωμένος στη σκληρή δουλειά, που δείχνει να μην μπορεί να ελέγξει τον φόβο και την ανησυχία του για τους κινδύνους που πιστεύει ότι απειλούν τον αγαπημένο του γιο: τους κινδύνους της ενήλικης ζωής και του κόσμου, που παραμονεύουν σε κάθε γωνιά. Όπως εξηγεί στον Μάρκους η μητέρα του, θύμα και η ίδια αυτής της παράλογης συμπεριφοράς, οι φόβοι του πατέρα οφείλονται στην αγάπη και την υπερηφάνεια που αισθάνεται γι’ αυτόν. Ίσως να είναι έτσι, αλλά αυτή η κατάσταση κάνει τον Μάρκους να αγανακτεί τόσο που δεν αντέχει πια τη συμβίωση με τους γονείς του. Εγκαταλείπει το πατρικό του, και, μακριά από το Νιούαρκ, σ’ ένα πανεπιστήμιο των Μεσοδυτικών Πολιτειών, αναζητά τον δρόμο του μέσα στο πλαίσιο που ορίζουν τα ήθη και οι περιορισμοί ενός διαφορετικού αμερικανικού κόσμου. Η "Αγανάκτηση", το εικοστό ένατο βιβλίο του Φίλιπ Ροθ, αφηγείται την ιστορία ενός νέου ανθρώπου που διαπλάθεται μέσα στις τρομακτικές συγκυρίες και τα παράδοξα εμπόδια που ορθώνει μπροστά του η ζωή. Είναι μια ιστορία για την απειρία και την ανοησία, για την πνευματική αντίσταση, για την αφύπνιση της σεξουαλικότητας, για το θάρρος και την πλάνη, δοσμένη με τον ευρηματικό, ζωντανό και πνευματώδη τρόπο του Ροθ. Ο συγγραφέας εγκαταλείπει τα θέματα που στοίχειωναν τα προηγούμενα έργα του, τα γηρατειά και την πείρα της ζωής και στρέφεται με δύναμη στη διερεύνηση του τρόπου που επιδρά η αμερικανική ιστορία στη ζωή των ευάλωτων ανθρώπων.

Το "Αντίο Κολόμπους", η νουβέλα που μας εισήγαγε στο έργο του Φίλιπ Ροθ, είναι μια ασεβής και λαμπερή σάτιρα για τις νεανικές σχέσεις που διαλύονται από τις προκαταλήψεις των τρίτων. Ο Νιλ Κλούγκμαν από το ταπεινό Νιούαρκ και η Μπρέντα Πάτιμκιν από το προάστιο Σορτ Χιλς συναντήθηκαν και ερωτεύτηκαν με πάθος ένα καλοκαίρι στα τέλη της δεκαετίας του ΄50. Οι δυο τους δόθηκαν ολοκληρωτικά σε αυτή τη σχέση, η καταγωγή του Νιλ όμως δεν ταίριαζε με το περιβάλλον της Μπρέντα, κι έτσι σχέση τους ήταν καταδικασμένη εξαρχής. Μια πνευματώδης και σαρκαστική περιγραφή των κοινωνικών ηθών της Αμερικής, τα οποία εξακολουθούν να υπάρχουν στις κοινωνίες της Δύσης έως και τις μέρες μας. Η νουβέλα συνοδεύεται από πέντε διηγήματα που ποικίλουν σε ύφος, περνώντας από την απόλυτη άρνηση έως την εκπληκτική τρυφερότητα και φωτίζοντας τις υπόγειες συγκρούσεις που υπάρχουν στις οικογενειακές, κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις της αμερικανικής εβραϊκής διασποράς.

Στο "Ο συγγραφέας-φάντασμα" που διαδραματίζεται τη δεκαετία του 1950 και αποτελεί το πρώτο μέρος της περίφημης τριλογίας -του σημαντικότερου έργου του Ροθ τη δεκαετία του 1970-, γνωρίζουμε τον Νέιθαν Ζούκερμαν, έναν εκκολαπτόμενο συγγραφέα παθιασμένο με τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας γραμματείας. Ο Ζούκερμαν περνάει ένα βράδυ στη Νέα Αγγλία, στο απομονωμένο αγρόκτημα του λογοτεχνικού του ειδώλου, του συγγραφέα Ε.Ι. Λόνοφ, και ανακαλύπτει τις αντιφάσεις ανάμεσα στη λογοτεχνία και την πραγματικότητα. Στο "Ζούκερμαν λυόμενος", δεύτερο μέρος της τριλογίας, η δράση μεταφέρεται στο Μανχάταν, στα τέλη της συνταρακτικής δεκαετίας του 1960. Ο Ζούκερμαν, τριαντάρης, υποφέρει από τις άμεσες συνέπειες της λογοτεχνικής φήμης: ο ρομαντικός ιδεολόγος, προστατευόμενος του Ε.Ι. Λόνοφ, είναι πια μια διασημότητα. Το "Μάθημα ανατομίας", τρίτο μέρος της τριλογίας, διαδραματίζεται στο διαμέρισμα του Ζούκερμαν, σε μια ακριβή νεοϋoρκέζικη συνοικία την εποχή του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ, το 1973. Ο Ζούκερμαν, σαράντα χρονών, υποφέρει από ανεξήγητους πόνους, μετατρέπει το σπίτι του σε νοσοκομείο, αναρωτιέται μήπως το ίδιο του το έργο είναι η αιτία, και στα μάτια του μόνο ο Νίξον αντιμετωπίζει τόσο σημαντικά προβλήματα. Στο "Όργιο της Πράγας", που επέχει θέση επιλόγου της τριλογίας, παρακολουθούμε τον Ζούκερμαν στη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην κατεχόμενη από τους Σοβιετικούς Πράγα εν έτει 1976, με σκοπό να διασώσει από τη λήθη τα έργα ενός άγνωστου συγγραφέα που γράφει στα γίντις, τη γλώσσα των Εβραίων της Κεντρικής Ευρώπης. Τα μεγάλα ζητήματα της τριλογίας εξετάζονται από μια εντελώς νέα οπτική γωνία, για να φτάσουμε έτσι στην εντυπωσιακή κατάληξη αυτού του πλούσιου, πολυποίκιλου και πολύπλοκου magnum opus.

"Η αντιζωή" μιλάει για ανθρώπους που πραγματώνουν τα όνειρά τους για ανανέωση και φυγή. Κάποιοι, μάλιστα, απ΄ αυτούς φτάνουν μέχρι και να ριψοκινδυνεύσουν τη ζωή τους για ν΄ αλλάξουν το φαινομενικά αναπότρεπτο πεπρωμένο τους. Όπου κι αν βρίσκονται, οι χαρακτήρες της "Αντιζωής" αντιμετωπίζουν διαρκώς τον πειρασμό μιας εναλλακτικής ύπαρξης που θα μπορούσε ν΄ αντιστρέψει τη μοίρα τους. Οδηγός μας σ΄ αυτές τις πρωτεϊκές ζωές, μέσα απ΄ τα υποβλητικά τοπία του βιβλίου -οικεία και ξένα-, είναι ο μυθιστοριογράφος Νέιθαν Ζούκερμαν. Αυτός είναι ο κριτικός νους που υπολογίζει τι τίμημα πρέπει να καταβληθεί κάθε φορά για ν΄ αλλάξει η τύχη των ηρώων και να ξαναγραφτεί η Ιστορία, είτε σ΄ ένα οδοντιατρείο στο Νιου Τζέρζι ή ένα παραδοσιακό χωριό στο Γκλόστερσιρ της Αγγλίας, είτε σε μια εκκλησία στο Γουέστ Εντ του Λονδίνου ή έναν μικροσκοπικό οικισμό στην έρημο της κατεχόμενης απ΄ το Ισραήλ Δυτικής Όχθης.

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ είναι μια προσωπική, εξομολογητική, αλλά και, ταυτόχρονα, οικουμενική ιστορία που πραγματεύεται το φόβο του θανάτου, την απώλεια, τις τύψεις, τη στωικότητα. Ο συγγραφέας της "Συνωμοσίας κατά της Αμερικής" στρέφει τώρα την προσοχή του από την "οδυνηρή συνάντηση μιας οικογένειας με την ιστορία" ("The New York Times") στην ισόβια αψιμαχία ενός ανθρώπου με τη θνητότητα. Η μοίρα αυτού του καθημερινού ανθρώπου τού Ροθ ιχνηλατείται από την πρώτη, συγκλονιστική φορά που έρχεται αντιμέτωπος με το θάνατο, στην ειδυλλιακή ακρογιαλιά των παιδικών καλοκαιριών του, και, περνώντας μέσα από οικογενειακά προβλήματα και επαγγελματικές επιτυχίες της ακμαίας του ωριμότητας, φτάνει ώς τα γηρατειά του, ώς τη σπαραχτική μαρτυρία της φθοράς των συνομηλίκων του και της δικής του σωματικής κατάπτωσης. Είναι ένας επιτυχημένος διαφημιστής της Νέας Υόρκης, πατέρας δύο αγοριών από τον πρώτο του γάμο που τον περιφρονούν, και μιας κόρης από τον δεύτερο που τον λατρεύει. Είναι πολυαγαπημένος αδελφός ενός καλού ανθρώπου που η σωματική του ευεξία τού προκαλεί πικρό φθόνο, και τέως σύζυγος τριών πολύ διαφορετικών γυναικών που, αφού τα 'κανε ο ίδιος θάλασσα με τους γάμους του, τον έχουν αφήσει ολομόναχο. Στο τέλος, είναι ο άντρας που έγινε αυτό που ποτέ δεν ήθελε να γίνει. Κεντρικός άξονας αυτού του συγκλονιστικού μυθιστορήματος -είναι το εικοστό έβδομο του Ροθ και το πέμπτο που εκδίδεται στον 21ο αιώνα- είναι το ανθρώπινο σώμα. Θέμα του, η κοινή εμπειρία που μας τρομοκρατεί όλους. Ο τίτλος είναι παρμένος από το αγγλικό αλληγορικό δράμα ανωνύμου (τέλη 15ου αιώνα) "Everyman" ή "The Summoning of Everyman" ("Καθένας" ή "Η κλήτευση του Καθένα"), ο κεντρικός ήρωας του οποίου, Καθένας, καλείται από τον Θάνατο να εκθέσει τα πεπραγμένα του σ' αυτόν τον κόσμο.

Στην αποπνικτική ζέστη του Νιούαρκ μαίνεται μια τρομακτική επιδημία. Η αναπηρία, η παράλυση, η ισόβια καταδίκη στον πόνο, ακόμα και ο θάνατος απειλούν τα παιδιά του Νιου Τζέρζεϋ. Αυτό είναι το απροσδόκητο θέμα του σπαρακτικού νέου βιβλίου του Φίλιπ Ροθ: μια επιδημία πολιομυελίτιδας που ξεσπάει το καλοκαίρι του 1944, λίγο πριν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και ο αντίκτυπός της σε μια μικρή και δεμένη κοινότητα του Νιούαρκ και στα παιδιά της. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο εύρωστος και ευσυνείδητος διευθυντής του υπαίθριου αθλητικού κέντρου της περιοχής, ο εικοσιτριάχρονος Μπάκυ Κάντορ: αθλητής του ακοντισμού και της άρσης βαρών, απόλυτα αφοσιωμένος στα καθήκοντά του και απογοητευμένος από τον εαυτό του επειδή, λόγω κακής όρασης, αδυνατεί να υπηρετήσει στον στρατό και να συμμετάσχει στον πόλεμο πλάι στους φίλους και ομηλίκους του, είναι η ψυχή του κέντρου και το στήριγμα των παιδιών. Εστιάζοντας στα διλήμματα και στις καθημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Κάντορ, καθώς η πολιομυελίτιδα αρχίζει να ερημώνει τους χώρους των αθλοπαιδιών, ο Ροθ αποτυπώνει όλα τα συναισθήματα που γεννά ένας λοιμός: φόβο, πανικό, οργή, σάστισμα, αγωνία, πόνο. Παρακολουθώντας τον ήρωά του στους καυτούς, δύσοσμους δρόμους του πολιορκημένου Νιούαρκ και στο Ίντιαν Χιλ, μια παρθένα καλοκαιρινή κατασκήνωση στα βουνά, με αέρα καθαρό, "αποκαθαρμένο από οτιδήποτε μολυσματικό", ο Ροθ σκιαγραφεί έναν αξιοπρεπή και δραστήριο άνθρωπο με τις καλύτερες των προθέσεων, και τον προσωπικό του πόλεμο ενάντια στην επιδημία. Με ακρίβεια και τρυφερότητα καταγράφει τη διαδρομή του Κάντορ προς την προσωπική του καταστροφή αλλά και τον ιδιαίτερο κόσμο της παιδικής ηλικίας. Την ιστορία στοιχειώνει το ζοφερό ερώτημα που πραγματεύονται και οι τέσσερις τελευταίες νουβέλες του Ροθ, ο "Καθένας", η "Αγανάκτηση", η "Ταπείνωση" και τώρα η "Νέμεσις": ποιες επιλογές διαμορφώνουν μοιραία τη ζωή; Πόσο αδύναμοι είμαστε όλοι μας μπροστά στη δύναμη των περιστάσεων;

Στο "Αμερικανικό ειδύλλιο" ο Φίλιπ Ροθ μας μετέφερε στην Αμερική της δεκαετίας του ΄60, στα χρόνια του πολέμου του Βιετνάμ. Μια δεκαετία περίπου νωρίτερα, στα σκοτεινά χρόνια του μακαρθισμού, διαδραματίζεται το μυθιστόρημα "Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή". Ο κεντρικός ήρωας, πρώην εργάτης που εξελίχθηκε σε δημοφιλή ηθοποιό, ιδεολόγος κομμουνιστής, στρατευμένος στον αγώνα για μια νέα κοινωνία, καταλήγει στη μαύρη λίστα, άνεργος, και με τη ζωή του ρημαγμένη. Η γυναίκα του, διάσημη ηθοποιός, τον καταγγέλει ως κατάσκοπο της Σοβιετικής ΄Ενωσης, και το προσωπικό δράμα της σχέσης τους μετατρέπεται σε εθνικό σκάνδαλο. Ο Ροθ, για μια ακόμη φορά, περιγράφει με διεισδυτικό και κριτικό τρόπο, αλλά και με σαρκασμό, τη μεταπολεμική Αμερική.

Η "Πατρική κληρονομιά", μια αληθινή ιστορία, αγγίζει αισθήματα με εκείνη την ένταση που ο Φίλιπ Ροθ γνωρίζει καλά. Ο συγγραφέας παρακολουθεί τον ογδονταεξάχρονο πατέρα του -έναν άνθρωπο με παροιμιώδη ρώμη, γοητεία, και μια ανεξάντλητη συλλογή αναμνήσεων από το Νιούαρκ- στη μάχη του με τον όγκο στον εγκέφαλο, που εντέλει θα τον σκοτώσει. Ο γιος παραστέκεται γεμάτος αγάπη, αγωνία και τρόμο στον πατέρα του, σε όλα τα στάδια της τελευταίας του δοκιμασίας, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα εκείνο το πείσμα για επιβίωση που χαρακτήριζε συνολικά τη μακρόχρονη και πεισματική πάλη του με τη ζωή. Η "Πατρική κληρονομιά" ανακηρύχθηκε από το περιοδικό "Time" Καλύτερο Βιβλίο του 1993 στην κατηγορία της μη μυθοπλαστικής πεζογραφίας. Ένα μεστό και βαθιά συγκινητικό πορτρέτο πατέρα και γιου... Ο Ροθ παρακάμπτει κάθε διάθεση παραμυθίας και παρηγοριάς προκειμένου να φτάσει στην αλήθεια - στην αλήθεια για τον εαυτό του και τον πατέρα του, για τον θάνατο και τον φόβο του θανάτου, για εκείνη την απόλυτα ευάλωτη θέση στην οποία μας καταδικάζει όλους η αγάπη. (Chicago Tribune) Με αμεσότητα αριστοτεχνική, η "Πατρική κληρονομιά" αφηγείται μία από τις πιο θεμελιώδεις αληθινές ιστορίες που μοιράζονται οι Αμερικανοί σήμερα... Και η αφήγηση αυτή σφύζει από ζωντάνια και χιούμορ... Πρόκειται για έναν θρίαμβο της λογοτεχνίας... της υπέροχα πραγματιστικής, ιδιοφυώς απρόβλεπτης αφηγηματικής φλέβας του Φίλιπ Ροθ. (The New York Times Book Review)