Βιογραφία

Το βιβλίο αυτό, που γράφτηκε τους τελευταίους μήνες του 1981, δεν είναι παρά αναμνήσεις που έμειναν καταχωνιασμένες στη μνήμη του συγγραφέα περίπου δώδεκα χρόνια και ξάφνου βγήκαν απλά κι έτσι απλά καταγράφτηκαν, ίσως για να θυμίσουν σ ορισμένους μια χρονική περίοδο της ζωής τους περισσότερο ή λιγότερο έντονη και ίσως για να πουν σε άλλους πως πέρα από τα στρατόπεδα των νησιών υπήρχαν κι άλλοι τρόποι σωφρονισμού των αντιφρονούντων. Τα Τάγματα Ορεινών Μεταφορών, λοιπόν, τα Τ.Ο.Μ., ακόμα και κατά την περίοδο που υπήρχαν, ήταν ουσιαστικά άγνωστα: ελάχιστοι ήξεραν την ύπαρξή τους. Θεωρητικά, ο σκοπός τους ήταν η μεταφορά με μουλάρια οπλισμού και εφοδίων για τις ανάγκες του στρατού στα δυσπρόσιτα συνοριακά φυλάκια, πρακτικά, ωστόσο, ήταν ένας τρόπος τιμωρίας των νεαρών αριστερών, κατά κανόνα μορφωμένων, που διασπείρονταν σε όλη την παραμεθόρια περιοχή για να κάνουν τη θητεία τους υπό συχνά δυσβάστακτες συνθήκες· ανάμεσά τους λίγοι μουσουλμάνοι και ελάχιστα παιδιά που δεν μπορούσαν να ενταχθούν σε καμιά άλλη στρατιωτική υπηρεσία. Ένας κόσμος απομονωμένος, πνιγηρός, αλλά κατά βάθος αισιόδοξος χάρη στην ορμή και τη ζωντάνια της νιότης, που αποτυπώνεται με ειλικρίνεια, συγκίνηση και χιούμορ από τον συγγραφέα.

Από το 1933, μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, ο Τόμας Μαν αυτοεξορίζεται στην Ελβετία μαζί με την Εβραία σύζυγό του και τα παιδιά τους. Το καθεστώς παγώνει τα περιουσιακά του στοιχεία στη Γερμανία, αλλά τα έργα του δεν ρίχνονται στις πυρές που οργανώνει ο Γκέμπελς. Οι γέφυρες με την πατρίδα δεν έχουν κοπεί οριστικά κι
εκείνος ελπίζει ότι θα εξακολουθήσει να εκδίδει τα βιβλία του στη Γερμανία και ότι δεν θα χάσει το γερμανόφωνο κοινό του. Είναι, εξάλλου, ο μεγαλύτερος εν ζωή Γερμανός συγγραφέας και θεωρείται από πολλούς ως «η φωνή του έθνους». Οι εθνικοσοσιαλιστές είναι διατεθειμένοι να του συγχωρήσουν τα πάντα και να τον δεχθούν ως άσωτο υιό. Μοιραία, το 1936, ο Τόμας Μαν οδηγείται σε μια κρίσιμη απόφαση.

Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, η Μπρίτα Μπέλερ αναπλάθει στο «Τόμας Μαν, Οι τρεις κρίσιμες μέρες» όσα εύγλωττα αποσιωπά ο συγγραφέας στα προσωπικά του ημερολόγια. Επί τρεις μέρες ο Γερμανός νομπελίστας ταλαντεύεται αν θα πρέπει να πάρει ανοιχτά θέση κατά των ναζί. Κατατρύχεται από αμφιβολίες και φόβους. Τα
δύο μεγαλύτερα παιδιά του τον πιέζουν να μιλήσει εναντίον των ναζί. Όσο σκέφτεται την κατάστασή του τόσο συνειδητοποιεί ότι βρίσκεται αντιμέτωπος με μια επιλογή μεταξύ δύο κακών: αριστερά ή δεξιά; Θα πρέπει σύντομα να αποσαφηνίσει τη στάση του, ακόμα κι αν οι συνέπειες για τον ίδιο, την οικογένειά του αλλά και το έργο
του θα είναι απρόβλεπτες.

Εν είδει ηµερολογιακών καταγραφών, ο Στάθης Λιβαθινός γράφει για τη ζωή του. Για την «προετοιµασία», το πώς ένα παιδί που µεγαλώνει στα Εξάρχεια τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 προσανατολίζεται προς την τέχνη. Για τη «µαθητεία», τα χρόνια των σπουδών του στη Μόσχα πλάι σε δασκάλους-επιγόνους του Στανισλάφσκι που σηµάδεψαν την ιστορία του σύγχρονου θεάτρου. Για την επιστροφή του στην Ελλάδα και την «πράξη» –την επίµονη, ενίοτε και αγωνιώδη προσπάθεια να είναι κάθε παράσταση η κορύφωση µιας συλλογικής διαδικασίας–, για τους ανθρώπους που τον καθόρισαν. «Τρεις εποχές» οι οποίες, παράλληλα, µιλούν για την εξέλιξη κάθε καλλιτέχνη και την, αναπόφευκτη, διαχείριση της µαταιοδοξίας. Μιλώντας για συγκεκριµένες παραστάσεις του, που έχουν ήδη αφήσει το ίχνος τους στη νεοελληνική παραστασιολογία, ο Λιβαθινός καταθέτει το απόσταγµα της εµπειρίας του καλύπτοντας ένα ευρύ πεδίο ζητηµάτων, από τη σχέση σκηνοθέτη-ηθοποιού και την αναζήτηση του «θέµατος», έως τις ακροάσεις, τον αυτοσχεδιασµό, τη σκηνογραφία και τους θεατρικούς φωτισµούς, από την ηθική στο θέατρο έως τις απαιτήσεις του κοινού, και από το εγχείρηµα της Πειραµατικής Σκηνής το 2005 έως το όραµα για το Εθνικό Θέατρο και τη Σχολή του. «Πώς συντηρείται η µνήµη; Πώς επιλέγει τι κρατάει και τι πετάει; Καίρια ερωτήµατα για µένα, µα παραµένουν αναπάντητα. Μ’ αυτές τις σηµειώσεις θέλησα να τιµήσω τις στιγµές που µου χαρίστηκαν ως τώρα, όπως κι αυτούς που µου τις χάρισαν, που µε αγάπησαν, µε καθοδήγησαν ή µε τιµώρησαν –συνήθως για καλό σκοπό–, όσο κι αυτούς που µου συµπαραστάθηκαν, µε πίστεψαν και µε συντρόφευσαν… Παραδείγµατα προς µίµηση δεν υπάρχουν, κι ας λένε. Ο καθένας µας είναι και ο δρόµος του. Αν όµως βρισκόταν κάτι σε όλα αυτά που θα µπορούσε να κεντρίσει έναν νέο καλλιτέχνη για να πιάσει ένα νήµα χωρίς να φοβηθεί, και µε όποιο τίµηµα να τολµήσει να κάνει τα δικά του λάθη, θα ήταν για µένα µια ευεργετική και σωτήρια έκβαση...» Στ. Λ.

Τρεις μήνες με τον Γκάντι Ο Lanza del Vasto γεννήθηκε το 1901 στη Σικελία. Τελειώνοντας τις σπουδές του, έκανε τη διδακτορική του διατριβή στη φιλοσοφία. Ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη μουσική και την ποίηση. Για να εμβαθύνει τις εμπειρίες του, αποφάσισε να πάει στην Ινδία. Ξεκίνησε το ταξίδι του το 1936. Η αφήγηση της παραμονής του στο Βάρντχα, μια μικρή πόλη όπου βρισκόταν η σχολή του Μαχάτμα Γκάντι, αποτελεί τον κεντρικό άξονα του έργου του Προσκύνημα στις πηγές και μας προσφέρει μια από τις πιο σημαντικές μαρτυρίες για τον απελευθερωτή της Ινδίας και για τις ιδέες που αποτελούν τον πυρήνα του ανθρωπισμού.

Από την λάμψη του Χόλιγουντ στο όνειρο της Σκιάθου Μια αληθινή ιστορία... Εκείνος ηθοποιός με χαρακτηριστικούς ρόλους δίπλα σε σημαντικούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες, εκείνη βραβευμένη ενδυματολόγος και παραγωγός. Ο Ρίτσαρντ και η Άνθεα, ένα επιτυχημένο ζευγάρι του Χόλιγουντ, αποφασίζουν να ζήσουν την "τρίτη πράξη" της ζωής τους εκπληρώνοντας τα παραγκωνισμένα όνειρά τους. Έτσι πουλάνε το σπίτι τους στο Λος Άντζελες και μαζί με τον σκύλο τους Γκουίντο και 22 κούτες ξεκινούν να βρουν τον παράδεισο. Πρώτη στάση η Σκιάθος, όπου αυτοί οι δύο χολιγουντιανοί τύποι έρχονται αντιμέτωποι με τον κυκεώνα της ελληνικής γραφειοκρατίας, την ιδιότυπη αίσθηση του χρόνου στην Ελλάδα, αλλά και... την κατσίκα του γείτονα που μασουλάει τις τριανταφυλλιές τους. Και στον αντίποδα, η αθωότητα και η γενναιοδωρία των κατοίκων του νησιού. Η θεατρική και άμεση αφήγηση του Ρίτσαρντ Ρομάνους, γεμάτη χιούμορ και ευαισθησία, συνθέτει ένα γοητευτικό ταξίδι αλλά και μία εσωτερική περιπλάνηση, καθώς ο ίδιος και η Άνθεα ξαναβρίσκουν κομμάτια του εαυτού τους που είχαν χάσει στους φρενήρεις ρυθμούς του Χόλιγουντ. Ταυτόχρονα η φρέσκια ματιά τους πάνω στην Ελλάδα και τους Έλληνες μας προσφέρει μία ευκαιρία να επανεκτιμήσουμε την αξία του τόπου μας σ' αυτή τη δύσκολη εποχή.

Ο Τσάρλυ Τσάπλιν υπήρξε το πρώτο μεγάλο ίνδαλμα της κινηματογραφικής οθόνης. Εκατό και κάτι χρόνια από την πρώτη ταινία του, παραμένει μια από τις πιο διάσημες μορφές του Χόλλυγουντ. Ποιος είναι όμως ο άνθρωπος πίσω από το μικρό, τετραγωνισμένο μουστάκι; Η νέα βιογραφία του Πήτερ Ακρόυντ για έναν από τους μεγαλύτερους θρύλους του κινηματογράφου, που επηρέασε όσο λίγοι και εδραίωσε την έβδομη τέχνη, είναι ιδανική για τους αναγνώστες που θέλουν να μάθουν περισσότερα για τον μεγάλο σκηνοθέτη και ηθοποιό σε ένα σύντομο ανάγνωσμα. Αφηγείται τη ζωή και το έργο του, από το ταπεινό θεατρικό του ξεκίνημα στα μιούζικ χωλλ μέχρι τη βράβευσή του με το τιμητικό Όσκαρ. Με εξαιρετικά διαυγή και οικονομικό τρόπο, ο Ακρόυντ περιγράφει την κινηματογραφική του πορεία από τις κωμωδίες του Μακ Σέννετ στις δικές του ανεξάρτητες ταινίες -εξελίσσει και εμπλουτίζει τον χαρακτήρα του αλήτη, με κορύφωση στο "Χαμίνι", το Τσίρκο και τον Χρυσοθήρα, δίνει νέες διαστάσεις στην παντομίμα και το κινηματογραφικό παίξιμο, ενώ παράλληλα διαμορφώνει το συχνά πικρό και τραγικό χιούμορ του- και μέχρι τις μεγάλες του συνθέσεις, όπως τους "Μοντέρνους καιρούς" και τον "Μεγάλο δικτάτορα". Τα περιλαμβάνει όλα, από την παιδική του ηλικία στα μιούζικ χωλλ του φτωχού Λονδίνου, με τη μητέρα του να μπαινοβγαίνει στα ψυχιατρικά άσυλα, ως την αίγλη της χρυσής εποχής, τα σκοτεινά σκάνδαλα, τα προβλήματα πολιτικής φύσεως στην Αμερική της δεκαετίας του 1940, και την αυτοεξορία του στην Ελβετία, ως την καθυστερημένη βράβευση με το Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Διανθίζεται με γοητευτικά, ανεκδοτολογικά επεισόδια της ζωής του, τα ολονύκτια πάρτυ του Χόλλυγουντ με τη Μαίρυ Πίκφορντ και τον Ντάγκλας Φαίρμπανκς, τις σχέσεις του, τα ερωτικά σκάνδαλα, αλλά και τον εμμονικό χαρακτήρα του. Αυτή η αριστοτεχνική βιογραφία αποκαλύπτει τις πολλαπλές όψεις μιας από τις πιο χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες του περασμένου αιώνα, που κάποτε έγινε το πλέον διάσημο και αναγνωρίσιμο πρόσωπο στον πλανήτη.

Ο Άγγλος μυθιστοριογράφος E.M. Forster και ο Αλεξανδρινός ποιητής Κ.Π. Καβάφης γνωρίστηκαν στην Αλεξάνδρεια, την εποχή που ο Forster εργαζόταν για τον Ερυθρό Σταυρό κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αλληλογραφία που ακολούθησε μεταξύ τους μαρτυρά μια σύνθετη σχέση και αποδεικνύει με συναρπαστικό τρόπο την αδιάπτωτη αποφασιστικότητα του Forster να προωθήσει τον Καβάφη εκδίδοντας το έργο του στα αγγλικά. Οι επιστολές τους συνθέτουν παράλληλα ένα χρονικό της υπολογισμένης άρνησης του Καβάφη να συμπλεύσει πλήρως με τα σχέδια του Forster. Η ιστορία που μας αφηγείται η αλληλογραφία περιλαμβάνει μερικές από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, καθώς στο πρώιμο εγχείρημα του Forster να μεταφραστεί ο Καβάφης συμμετείχαν ο Arnold Toynbee, o T.S. Eliot, ο T.E. Lawrence και ο Leonard Woolf. Ο Forster τελικά πέτυχε να γνωρίσει τον Καβάφη στον αγγλόφωνο κόσμο θέτοντας γερά θεμέλια για την σημερινή παγκόσμια λογοτεχνική φήμη του ποιητή.

«Άσε με να μιλήσω και μη με διακόψεις. Δεν έχω χρόνο να σ’ ακούσω, στις έξι το απόγεμα θα έρθουν να με πάρουν. Αύριο το πρωί δε θα υπάρχω. Δε θά ’μαι σε κανένα γνωστό μέρος. Το ταξίδι αυτό, σ’ έναν τόπο που κανείς πάνω σε τούτη τη γη δεν τον γνωρίζει ―ταξίδι που δεν το έχουν κάνει ούτε βασιλιάδες, ούτε πρίγκιπες, ούτε κυβερνήτες, ούτε αστυνομικοί―, με γεμίζει περηφάνια. Πάντα αναζητούσα κάτι να με κάνει περήφανη, κάτι για να νιώσω πως είμαι ανώτερη, ανώτερη κυρίως απ’ τους βασιλιάδες, τους πρίγκιπες, τους κυβερνήτες. Έπαιρνα στα χέρια μου μια εφημερίδα, έβλεπα τις φωτογραφίες τους κι έφτυνα τα πρόσωπά τους. Τό ’ξερα ότι δεν έφτυνα παρά μόνο την εφημερίδα, που τη χρειαζόμουν για να στρώσω τα ντουλάπια της κουζίνας. Όμως το έκανα, κι ύστερα άφηνα το φτύμα εκεί που ήταν, να στεγνώσει».

Η γυναίκα αυτή είναι αληθινή, με σάρκα και οστά, ένα αδάμαστο γυναικείο πνεύμα εγκλωβισμένο στον κόσμο των αντρών. Αναζητώντας την ελευθερία και το σεβασμό, η Φιρντάους προσπαθεί να δραπετεύσει απ’ τη ζωή που της έχει επιβληθεί. Δούλα ως παιδί, δούλα ως σύζυγος, δούλα ως υπάλληλος, δούλα ως πόρνη, ελεύθερη μονάχα ως δολοφόνος.

Το βράδυ πριν την εκτέλεσή της, η Φιρντάους αφηγείται την ιστορία της, σ’ ένα από τα πιο κλασικά και πολυμεταφρασμένα κείμενα της φεμινιστικής γραμματείας. Δεν είναι τα βάσανα της Φιρντάους που κάνουν την ιστορία της μια διαχρονική γυναικεία υπόθεση. Είναι η απλότητα του μηνύματός της: πως στον κόσμο της πατριαρχίας, καμιά γυναίκα δεν είναι ελεύθερη.

«Κάθε αράδα σοβαρού έργου που έχω γράψει από το 1936 και μετά έχει γραφτεί, άμεσα ή έμμεσα, κατά του ολοκληρωτισμού και υπέρ του δημοκρατικού σοσιαλισμού όπως τον αντιλαμβάνομαι». ΤΖΟΡΤΖ ΟΡΓΟΥΕΛ Το 1936 ο Τζορτζ Όργουελ κατατάχθηκε στην πολιτοφυλακή μιας αριστερής ισπανικής οργάνωσης, συνδυάζοντας την επιθυμία του να πολεμήσει ενάντια στον φασισμό με αυτήν της καταγραφής των γεγονότων του πολέμου. Πολέμησε για αρκετούς μήνες, προτού οι εσωτερικές διαμάχες ανάμεσα στις διάφορες αριστερές ομάδες τον φέρουν αντιμέτωπο με πρώην συμμάχους του και, τελικά, τον αναγκάσουν να εγκαταλείψει τη χώρα. Ο συγγραφέας περιγράφει, με σχεδόν οδυνηρή ένταση, τις λαμπρές ελπίδες και τις κυνικές προδοσίες εκείνου του χαοτικού επεισοδίου στην ιστορία της Ισπανίας. Την επαναστατική ευφορία της Βαρκελώνης, το κουράγιο των απλών Ισπανών και Ισπανίδων δίπλα στους οποίους πολέμησε, τον τρόμο και τη σύγχυση του μετώπου, τον παραλίγο μοιραίο τραυματισμό του και τη δεινή προδοσία εκ μέρους των υποτιθέμενων συμμάχων του. Η ανταπόκριση του Όργουελ είναι τόσο συναρπαστική όσο και διαφωτιστική. Έχοντας ψύχραιμο βλέμμα και ακρίβεια, φέρνει με μοναδικό τρόπο στο φως τις νυχτερινές αψιμαχίες του μετώπου, τα πολιτικά ζητήματα και την απόλυτη ματαιότητα του πολέμου.

Για πρώτη φορά στα ελληνικά παρουσιάζεται μία σημαντική εκδοτική καταγραφή της ζωής κάποιων από τις πιο ενδιαφέρουσες και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες από την παγκόσμια πολιτική, που έχουν επηρεάσει τη σύγχρονη ιστορία.

Η σειρά Επαναστατικές Ζωές επιδιώκει να μας συστήσει τις μεγάλες αυτές προσωπικότητες, να αμφισβητήσει τις πολιτικές τους επιλογές, να τονίσει τα επιτεύγματά τους αλλά και να εξετάσει τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι προσωπικότητες αυτές σε ένα σκοπό.

Η "επαναστατική ιστορία" συνδέεται με τους απλούς ανθρώπους, τα κινήματα και τις μαζικές κινητοποιήσεις. Αλλά κάποιες φορές και με τα άτομα που εμπνέουν και των οποίων οι σκέψεις και οι πράξεις βοηθούν να μάθουμε γι’ αυτές τις ιδιαίτερες περιόδους της ιστορίας και της αλλαγής.
Η σειρά ξεκινά δυναμικά με το βιβλίο του Peter Ηudis και το οποίο πραγματεύεται τη ζωή, τις πολιτικές σκέψεις και τη φιλοσοφική θεώρηση του Φραντς Φανόν.

Ο Φραντς Ομάρ Φανόν (20 Ιουλίου 1925 - 6 Δεκεμβρίου, 1961) υπήρξε ψυχίατρος, φιλόσοφος, επαναστάτης και συγγραφέας, γεννημένος στη Μαρτινίκα.

Το έργο του έχει ιδιαίτερη επιρροή στους τομείς των μετααποικιακών μελετών και της κριτικής θεωρίας. Ο Φανόν είναι ίσως ο κατ’ εξοχήν φιλόσοφος του 20ού αιώνα σε θέματα από-αποικιοποίησης και ψυχοπαθολογίας της αποικιοκρατίας. Τα έργα του εμψύχωσαν και ενέπνευσαν κινήματα στην Παλαιστίνη, τη Σρι Λάνκα, τις ΗΠΑ και τη Νότια Αφρική για περισσότερο από τέσσερις δεκαετίες.

Ειδικότερα, το έργο του "Της Γης οι κολασμένοι" επηρέασε σημαντικά το έργο επαναστατών ηγετών όπως τον Αλί Σαριατί στο Ιράν, τον Στηβ Μπίκο στη Νότια Αφρική, τον Μάλκολμ Χστις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και τον μεγάλο επαναστάτη Τσε Γκεβάρα.

Ο Peter Hudis παρουσιάζει μια διεισδυτική κριτική βιογραφία της ζωής και του έργου του ακτιβιστή Φανόν. Ο συγγραφέας βασίζεται στην έκταση της ζωής και της δουλειάς του - από την ανατροφή του στη Μαρτινίκα και τις πρώιμες πνευματικές επιρροές στις ώριμες προσπάθειές του να συγχωνεύσει την ψυχανάλυση και τη φιλοσοφία στον αντιποικιακό αγώνα στην Αλγερία.

Αυτή η σύντομη, πειστική εισαγωγή στον Φανόν θα δώσει μια νέα οπτική για τις ιδέες του, στη ζωή του και την επιρροή του σε όλους εκείνος που αναλαμβάνουν δράση εναντίον της καταπίεσης σε όλο τον κόσμο σήμερα.