Λογοτεχνία

Ο Σταύρος Κρητιώτης με το πρωτότυπο και διασκεδαστικό αυτό μυθιστόρημά του στήνει ένα γοητευτικό παιγνίδι με τους αναγνώστες του. Ο Κρητιώτης είναι ταυτοχρόνως ο συγγραφέας και ο πρωταγωνιστής του βιβλίου. Μάλιστα, ο συγγραφέας τραβάει το παιγνίδι του ως τα άκρα αφού σκοτώνει τον - εαυτό του και ήρωα του βιβλίου του, ενώ υποτίθεται ότι το βιβλίο κυκλοφορεί σε δεύτερη έκδοση μετά θάνατον - Αυτά τα παιγνίδια είναι κλασικά μοτίβα του μεταμοντέρνου μυθιστορήματος. Αντικείμενο του βιβλίου είναι η ίδια η διαδικασία της γραφής, η οποία αποκαλύπτεται και σχολιάζεται μέσω της πλοκής, ενώ χτίζεται μια ισότιμη σχέση μεταξύ κειμένου και αναγνωστών. Η υπόθεση : Ο Σταύρος Κρητιώτης διαπρεπής καθηγητής πανεπιστημίου γράφει το μυθιστόρημα "Το μηνολόγιο ενός απόντος" που γρήγορα γίνεται μπεστ σέλερ χάρη στους αμέτρητους τρόπους αγραμμικής ανάγνωσής του. Κατηγορείται, όμως, για λογοκλοπή και αναγκάζεται να το αποσύρει από την κυκλοφορία. Η καταγγελία και η επικείμενη απόλυση του από το πανεπιστήμιο οδηγούν τον συγγραφέα στην αυτοκτονία. Ωστόσο, τα αίτια του θανάτου του συσκοτίζονται από το ενδεχόμενο να υπήρξε ο ίδιος υποκινητής της εναντίον του κατηγορίας για λογοκλοπή. Δύο κρυπτογραφήματα σφραγίζουν το μυστήριο. Η τελική όμως εκδοχή του μυθιστορήματος, που ανακαλύπτεται μετά το θάνατό του Κρητιώτη, δίνει τη λύση των κρυπτογραφημάτων ανατρέποντας τα πάντα και οδηγώντας στη δεύτερη έκδοση. Ο Κρητιώτης χρησιμοποιεί αυτούσια ή παραλλαγμένα κείμενα άλλων συγγραφέων. Η δημιουργική του επέμβαση περιορίζεται στην επιλογή και αξιοποίηση των παραθεμάτων του και στην πλοήγηση του αναγνώστη μέσα στο πέλαγος της διακειμενικότητας.

Στο "Μήνυμα", δύο ανθρωπάκια, που δεν ξέρουν από που έρχονται, ποιοί είναι και που πάνε, μεταφέρουν ένα σπουδαίο αλλά λησμονημένο μήνυμα σ' έναν άγνωστο Κύριο. Αναζητώντας τον Γκοντό, διανύουν, ακίνητοι και αμνήμονες, μια τεράστια απόσταση που αρχίζει και τελειώνει μέσα τους. Στον "Ρήτορα", ένας βουβός, αειφάγος και αδηφάγος πολιτικάντης γοητεύει το κουφό πλήθος. Στο "Αυτός εκτός και εντός του κοστουμιού του", παρακολουθούμε τον βίο και την πολιτεία ενός ανδρείκελου που παριστάνει τον άνθρωπο. Από τα τρία θεατρικά κείμενα, που περιέχονται στο παρον βιβλίο, τα δύο ("Ο ρήτορας" και "Αυτός εκτός και εντός του κουστουμιού του") γράφτηκαν το φθινόπωρο του 1971 ενόψει το διαγωνισμού μονόπρακτου που είχαν προκηρύξει, για τις Κάτω Χώρες (Ολλανδία και Φλάνδρα), ο θεατρικός οργανισμός Sater και το λογοτεχνικό περιοδικό Soma. Την εποχή εκείνη είχα δεν είχα συμπληρώσει δύο χρόνια διαμονής στο Άμστερνταμ και τα ολλανδικά μου δεν ήσαν επαρκή για να γράψω ζωντανούς διαλόγους. Προσέφυγα λοιπόν στη λύση της παντομίμας, για την οποία απαιτούνταν μόνο σκηνικές οδηγίες. Τα δύο αυτά έργα απέσπασαν το πρώτο βραβείο και, κατά την ημέρα της απονομής, παραστάθηκαν από τον Stater. Το τρίτο έργο, "Το μήνυμα", γράφτηκε κι αυτό στο Άμστερνταμ, δύο χρόνια αργότερα, αλλά στα ελληνικά. Αφορμή στάθηκε μια ιστορία του Franco Sacchetti, ελάσσονος συγγραφέα της πρώιμης ιταλικής Αναγέννησης, στην οποία διέκρινα, εν σπέρματι, στοιχεία του σύγχρονου θεάτρου του παραλόγου και, πιο συγκεκριμε΄να, θεματική συγγένεια με το έργο του Samuel Beckett "Περιμένοντας τον Γκοντό". Έκτοτε δεν ξανάγραψα θέατρο. Παρέμεινα ωστόσο θεατής του και φανατικός αναγνώστης του. Α.Χ.

Ο κύριος Περντί είναι "λογοτεχνικός φαρμακοποιός". Στο πλωτό βιβλιοπωλείο του, στις όχθες του Σηκουάνα, συνταγογραφεί μυθιστορήματα για κάθε δυσκολία της ζωής -προτείνει στους πελάτες του βιβλία που θα γιατρέψουν τις ψυχές τους. Τον μόνο που δεν μπορεί να γιατρέψει είναι τον εαυτό του αφού εξακολουθεί να τον στοιχειώνει το φάντασμα της μεγάλης του αγάπης που εξαφανίστηκε πριν από είκοσι ένα χρόνια, αφήνοντας πίσω της μόνο ένα γράμμα. Ένα γράμμα που εκείνος δεν άνοιξε ποτέ. Αυτό το καλοκαίρι ο κύριος Περντί μπαίνει επιτέλους στον πειρασμό να διαβάσει το γράμμα -και τότε τα πάντα αλλάζουν. Σηκώνει άγκυρα και φεύγει για τον νότο της Γαλλίας. Με συνταξιδιώτες έναν διάσημο συγγραφέα που έχει χάσει την έμπνευσή του κι έναν ερωτοχτυπημένο σεφ, θα κάνει ένα ταξίδι στην καρδιά της Προβηγκίας. Ένα ταξίδι πίσω στις αναμνήσεις, κι από εκεί ξανά στη ζωή... Η Νίνα Γκεόργκε με σαγηνευτική γραφή μάς δίνει μια γλυκιά και συγχρόνως διασκεδαστική ιστορία γεμάτη ευαισθησία, που θα σας συναρπάσει.

"... δεν θα ήταν σωστό αν έλεγα ότι ήταν όμορφος. Στην οικογένεια Μπαχ λίγοι ήταν οι ωραίοι άντρες. Ολη, όμως η θέληση του πνεύματός του καθρεφτιζόταν στα χαρακτηριστικά του. Η δύναμη του μετώπου του ήταν εντυπωσιακή και τα πυκνά του φρύδια, σουφρωμένα από την αδιάκοπη συγκέντρωση, έδιναν στα μάτια του βάθος μοναδικό".

“Ο επιθεωρητής Άντερς Οικονομίδης αισθάνθηκε την κούραση να επιστρέφει ξανά και να καταβάλλει το σώμα του. Ξάπλωσε στο πάτωμα και έκλεισε τα μάτια του. Τρεις γυναίκες δολοφονήθηκαν από έναν άγνωστο, μια σκιά. Ένας μαθητής δολοφονήθηκε από τον Γιόχαν Λινέ, ενώ ο μόνος ζωντανός μάρτυρας που μπορεί να τον καταδικάσει φοβάται να καταθέσει. Ένας μεθυσμένος καρφώνει ένα σπασμένο μπουκάλι στην καρωτίδα μιας γυναίκας για μερικές κορόνες και στη συνέχεια κόβει το μισό αυτί ενός ανθρώπου που βρέθηκε στο λάθος μέρος τη λάθος ώρα. Ένας αστυνομικός εξαφανίζεται από προσώπου γης χωρίς να ειδοποιήσει κανέναν. Τι σκατά συμβαίνει στον κόσμο;” «Εφορμώντας από την παγκόσμια αναγνωστική έλξη προς το νουάρ της Σκανδιναβίας, πλέον δύναται και η Ελλάδα να προσφέρει στον εαυτό της την πολυτέλεια να διαθέτει έναν πρωτοκλασάτο συγγραφέα του είδους με προοπτικές διεθνούς καριέρας. Στην πρόζα του […] το αστυνομικό μυθιστόρημα μετατρέπεται σε κοινωνιολογικό εγχειρίδιο, λειτουργεί σαν παγωμένο νυστέρι που βυθίζεται στο υπογάστριο της σουηδικής κοινωνίας, στριφογυρίζοντας την κόψη του στις ρωγμές του κράτους πρόνοιας και της κίβδηλης βορειοευρωπαϊκής ευημερίας που κυοφορεί ηθική κατάπτωση και σειριακές δολοφονίες. Αστείρευτα γλαφυρός, με κάθε του σκηνή να θυμίζει σεκάνς ταινίας, από το στήσιμο του αφηγηματικού καμβά μέχρι τη σκηνική ακριβολογία, τoυς αδρογραμμένους χαρακτήρες και τους νευρώδεις διαλόγους, και με τις απροσδόκητες παγίδες στην πλοκή να διαδέχονται η μια την άλλη, ο συγγραφέας θα συνεπάρει τους αναγνώστες του Jo Nesbo και του Henning Mankell, ενώ στο πρόσωπο του επιθεωρητή Άντερς Οικονομίδη μας παραδίδει έναν από τους εμβληματικότερους εκπροσώπους του σύγχρονου αστυνομικού. Εντρυφήστε». Δημήτρης Καραθάνος, Δημοσιογράφος Athens Voice, SOUL

Το βιβλίο αυτό πρωτοτυπεί αρκετά, καθώς συνοδεύεται από φωτογραφικό υλικό: παλιές φωτογραφίες "εικονογραφούν" τα ποιήματα, και τα ποιήματα περιγράφουν, βιογραφούν και "ψυχογραφούν" με ευαισθησία και ακρίβεια τα εικονιζόμενα άτομα (φιλενάδες, συγγενείς - ή και ζώα) που τα έχουν εμπνεύσει.

Στη σειρά Μεγάλες αφηγήσεις εντάσσονται έργα-ορόσηµα της παγκόσµιας πεζογραφίας· έργα συγγραφέων που έσπασαν το φράγµα του χρόνου και αξίζει να διαβάζονται από όλους ως µέρος µιας συναρπαστικής επικαιρότητας που µας αφορά.

Το Μοναστήρι της Πάρµας του Σταντάλ καθόρισε το ίδιο το µυθιστορηµατικό είδος και θεωρείται από πολλούς το σηµαντικότερο γαλλικό µυθιστόρηµα του 19ου αιώνα. Πρόκειται για ένα αφηγηµατικό παραλήρηµα νεανικής τόλµης και πάθους µε φόντο τα χρυσαφένια τοπία της Ιταλίας µέσα και έξω από τον ναπολεόντειο κόσµο. Ο έρωτας, οι συνωµοσίες, η τέχνη της µηχανορραφίας και η πολιτική µαζί µε όλα σχεδόν τα ανθρώπινα προτερήµατα και ελαττώµατα διεκδικούν το µερίδιό τους σε έναν καταιγισµό µικρών και µεγάλων επεισοδίων.

Πρωταγωνιστεί ο ευειδής νεαρός αριστοκράτης Φαµπρίτσιο ντελ Ντόγκο, η αµίµητη θεία του κόµισσα Σανσεβερίνα, ο δισυπόστατος κόµης Μόσκα και η Κλέλια ντελ Κόντι, µια ιδεατή κορασίδα. Πάνω απ’ όλα όµως πρωταγωνιστεί η στιβαρή φιγούρα του Σταντάλ που κοιτάζει από ψηλά και ενορχηστρώνει µεγαλοφυώς το αριστούργηµά του.

Μυθιστόρηµα αφιερωµένο στην αγέρωχη νιότη, στη δύναµη του έρωτα µα και στο τραγικό µεγαλείο του ανθρώπου όταν αυτός αναµετράται µε τον πόλεµο, τον θάνατο και τον θεό του.

Για πολλούς "Το Μοναστήρι της Πάρµας" δεν είναι µόνο το magnum opus του Σταντάλ, αλλά και το µείζον γαλλικό µυθιστόρηµα του 19ου αιώνα. Η σηµασία του για τον κόσµο της λογοτεχνίας είναι ακόµα µεγαλύτερη αν λάβουµε υπόψη τον επιδραστικό ρόλο του στο τολστοϊκό σύµπαν. [...] Για τον τρόπο που υποδέχτηκε η κριτική το Μοναστήρι της Πάρµας αρκεί το άρθρο του νεαρού τότε Μπαλζάκ, που αποτέλεσε έκτοτε επωδό της πρώτης έκδοσης. Μαζί µε την απάντηση του Σταντάλ αποτελούν αναπόσπαστο µέρος της στανταλικής ποιητικής. Όταν ο Μπαλζάκ οµολογεί πως διάβασε τρίτη φορά το µυθιστόρηµα, δεν ψεύδεται. Είναι τόσο ενδελεχής η κριτική µατιά του, ώστε δεν υπάρχει καµία αµφιβολία για αυτό. Άλλωστε συνάδει µε την παρότρυνση του βρετανού λόγιου Σίριλ Κόνολι, ο οποίος επιµένει ότι κάθε σπουδαίο λογοτεχνικό κείµενο γράφεται για να διαβαστεί τουλάχιστον δύο φορές.

(από τον πρόλογο του Δηµήτρη Στεφανάκη)

"Φεύγει η ζωή, γι’ αυτό κι εσύ µην κάνεις τον δύσκολο στην ευτυχία που σου παρουσιάζεται, κοίτα να χαρείς".

Back  Print  Print

Το "Μοναστήρι της Πάρμας" είναι το δεύτερο ολοκληρωμένο αριστούργημα του Στεντάλ: μια εξαίσια αναπόληση του Μιλάνου του 1796, τον καιρό της γαλλικής κατοχής, το δράμα του Βατερλώ, όχι όπως θα το δει ένας επιτελικός, μα ένας ταπεινός "ηθοποιός" του. Στο μυθιστόρημα υπάρχει ακόμα η σχολαστική απεικόνιση μιας μικρής ιταλικής αυλής του Risorgimento, της Ανάστασης, όταν ξυπνά η γεύση της ελευθερίας και οι παλατιανοί μετέρχονται κάθε μέσο, βίαιο ή πανούργο, για να παρατείνουν το δεσποτισμό τους. Οι σκηνές διαδέχονται η μία την άλλη, γραφικές, σπαρταριστικές, ολοζώντανες. Το ύφος πικάντικο, όλο αιφνιδιασμούς για τον αναγνώστη, ασύγκριτο. Κανένα βιβλίο του δεν έγραψε ο Μπελ με περισσότερη αγάπη. 'Εκλεισε μέσα του ό, τι πιο ακριβό είχε: τα όνειρά του. Στο "Μοναστήρι της Πάρμας" οι άντρες είναι όπως θα ήθελε να είναι ο ίδιος, οι γυναίκες όπως θα ήθελε να τις αγαπήσει και να αγαπηθεί. Ο σκεπτικισμός ο τόσο έντονα κυνικός στο Κόκκινο και το Μαύρο, μπροστά στην ανθρώπινη κωμωδία, παίρνει τώρα τη ρόδινη απόχρωση μιας τρυφερής νοσταλγίας της καρδιάς που γερνά.

Πόσοι από τους συγγραφείς μπόρεσαν να 'χουν σε τούτη τη ζωή τις χαρές και τις απολαύσεις της και να εξασφαλίσουνε και την υστεροφημία... Οι πολλοί οδεύουν τα κακοτράχαλα μονοπάτια της Δόξας και τους απότομους γκρεμνούς της χωρίς ποτέ να φτάσουν στην κορυφή της, χωρίς ποτέ το μακρινό και απατηλό λυχνάρι της να θερμάνει την ανήσυχη και ματωμένη καρδιά τους. Ένας απ' αυτούς είναι και ο Σταντάλ. Ας μας είναι συγχωρεμένο το ότι ύστερα από ενάμιση αιώνα παρουσιάζουμε τον συγγραφέα του "Μοναστηριού της Πάρμας". Αλλά και ας μας καταλογιστεί πλήρης και ανεπιφύλαχτος ο ενθουσιασμός για το έργο του.