Πολιτική

Το βιβλίο συνίσταται από μια σειρά δοκιμίων για τη λογοτεχνία, την πολιτική και τα σύγχρονα προβλήματα. Βασικό του μέρος αποτελεί η καλά στοιχειοθετημένη επισκόπηση του σοβιετικού υπαρκτού σοσιαλισμού και των αιτίων που οδήγησαν στον εκφυλισμό και στην αποτυχία του. Γραμμένο από έναν διακεκριμένο συγγραφέα της Αριστεράς, με ευρύτατες γνώσεις από όλους τους τομείς του επιστητού, ο οποίος δεν διστάζει να συνδέσει τις πολιτικές εξελίξεις με τις σύγχρονες επιστημονικές κατακτήσεις, εμπεριέχει συμπεράσματα που διακρίνονται για τη βαθιά γνώση του αντικειμένου, την καλοπιστία και την αδιαμφισβήτητη αξία τους.

Τι θα συνέβαινε αν έμπαινε ο Marx σε ένα ουφάδικο; Τι θα σκεφτόταν βλέποντας εκατοντάδες νέους να παίζουν Pacman και Metal Slug; Τι θα έλεγε αν έβλεπε έναν τριαντάρη να παίζει Fortnite, ενώ το πρωί πρέπει να πάει για δουλειά; Πολλοί θα απαντούσαν ότι ο Marx θα έφευγε μακριά, αναπολώντας τον 19ο αιώνα. Ωστόσο, ο Jamie Woodcock, ακαδημαϊκός, μαρξιστής, αλλά και gamer, απαντάει διαφορετικά. Ισχυρίζεται ότι η μαρξιστική μέθοδος μπορεί να αναλύσει τόσο το πώς παράγονται τα βιντεοπαιχνίδια όσο και το πολιτικό στίγμα τους. Το βιβλίο βουτάει στα άδυτα της βιομηχανίας βιντεοπαιχνιδιών και αναλύει το τεράστιο δίκτυο καλλιτεχνών, προγραμματιστών και εργοστασιακών εργατών που συμμετέχουν στην παγκόσμια αλυσίδα παραγωγής. Εστιάζοντας στους εργατικούς αγώνες στη βιομηχανία των βιντεοπαιχνιδιών, ο Woodcock αναδεικνύει τον τρόπο που η ταξική πάλη καθορίζει το τι παιχνίδια παίζουμε.

Το βιβλίο Ο παγκόσµιος Ψυχρός Πόλεµος είναι διεθνώς το βασικό έργο αναφοράς για την εµπλοκή του παγκόσµιου Νότου στη µείζονα διεθνή διεργασία της µεταπολεµικής εποχής, τον ανταγωνισµό µεταξύ της καπιταλιστικής Δύσης και της κοµµουνιστικής Ανατολής. Ο Ψυχρός Πόλεµος διαµόρφωσε τον κόσµο στον οποίο ζούµε σήµερα: την πολιτική, την οικονοµία, τις στρατιωτικές υποθέσεις. Δεν περιορίστηκε όµως στους δύο αντιτιθέµενους συνασπισµούς. Eπεκτάθηκε σε όλον τον πλανήτη. Και έτσι, το βιβλίο αυτό δείχνει το πώς η παγκοσµιοποίηση του Ψυχρού Πολέµου και η µεταφορά των εντάσεων και των διληµµάτων του σε αυτό που τότε ονοµαζόταν Τρίτος Κόσµος συγκρότησαν τα θεµέλια σηµαντικών συγκρούσεων και της δικής µας εποχής. Συζητά το πώς οι πολιτικές των δύο υπερδυνάµεων, των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης, στον Τρίτο Κόσµο προκάλεσαν δυσαρέσκειες, καχυποψία και αντίσταση στους κόλπους του, περιπλέκοντας έτσι σηµαντικά τον κατά τα άλλα «διπολικό» κόσµο. Εξετάζοντας ζητήµατα σε µια τεράστια γεωγραφική περιοχή –από την Κίνα, την Ινδονησία, το Ιράν, την Αιθιοπία έως την Αγκόλα, την Κούβα, τη Νικαράγουα–, προσφέρει µια πραγµατικά παγκόσµια προοπτική του Ψυχρού Πολέµου. Τέλος, µελετώντας και την ανάπτυξη των επεµβατικών ιδεολογιών και πολιτικών των δύο υπερδυνάµεων, αλλά και τα επαναστατικά κινήµατα που αντιτάχθηκαν σε αυτές τις επεµβάσεις, το βιβλίο συνδέει το παρελθόν µε το παρόν, µε τρόπους που αποκαλύπτουν τις δυναµικές και εκείνου του (πρόσφατου) παρελθόντος αλλά και των δικών µας ηµερών.

Ο Μεσοπόλεμος σέρνει πάντα μαζί του την εικόνα και την αίσθηση μιας γοητευτικής εποχής, που είχε έδρα το Παρίσι. Ήταν «η πόλις των πόλεων και των μητροπόλεων»! Εκεί, στο μαγευτικό σκηνικό με τους καφενέδες του Μονπαρνάς, το δάσος της Βουλώνης, τον Κήπους του Λουξεμβούργου, το «Μουλέν Ρουζ», ιστορικό στέκι του Τουλούζ Λωτρέκ, κάτω από τον γκρίζο ουρανό της γαλλικής πρωτεύουσας, υπήρχε ακόμα ο απόηχος από τις δολοφονικές σφαίρες που σκότωσαν το «χελιδόνι της ειρήνης», τον μεγάλο Ζωρές. Κι ήταν η εποχή που η Αριστερά μπορούσε να γεννά αγανακτισμένους. Με το Λαϊκό Μέτωπο στην άνθησή του, με τον Λεόν Μπλουμ και τον Μωρίς Τορέζ. Με σοσιαλιστές και κομμουνιστές να υψώνουν μαζί τις γροθιές τους ενάντια στον φασισμό και στον ναζισμό που σκοτείνιαζαν απειλητικά τον ορίζοντα, ενώ οι κόκκινες σημαίες ανέμιζαν υπερήφανα στους αιθέρες. Και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο παιζόταν το ισπανικό δράμα, με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες να αγωνίζονται να βάλουν φραγμό στον Φράνκο. Καχεκτικό τότε το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα, με εξέχουσες όμως μορφές τον Τσιριμώκο, τον Σωμερίτη, τον Σβώλο, που επηρεάζονταν άμεσα από τον Μπλουμ κι αργότερα θα είχαν μαζί του στενή συνεργασία. «Ο σοσιαλισμός είναι εναντίον της βίας, εναντίον κάθε εγκλήματος», έλεγε ο Ζωρές. Τα λόγια του ήταν «το τραγούδι της ερήμου, που μας ακολουθεί». Τη συναρπαστική γεύση του Μεσοπολέμου προσπάθησα να δώσω σ’ αυτό το βιβλίο. Αναστενάρηδες, σήμερα, μιας χαμένης ιδεολογίας, ξαναζωντανεύουμε εικόνες απ’ τον Μεσοπόλεμο, πνιγμένες σ’ ένα ποτήρι πίκρας... Γ.Λ.

Ο διάσημος Αμερικανός οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί (περιβόητος και για το παρατσούκλι Δρ Όλεθρος προτού επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις του για την κρίση των στεγαστικών δανείων του 2008 και την επακόλουθη παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση — οπότε ήταν πια πολύ αργά) επισημαίνει στο βιβλίο αυτό δέκα αλληλεπικαλυπτόμενες, αλληλένδετες «υπεραπειλές». Από τη χειρότερη κρίση χρέους όλων των εποχών και τα υπέρογκα κυβερνητικά πακέτα στήριξης που προκαλούν πληθωρισμό έως τα κλειστά σύνορα για εργαζόμενους και προϊόντα και έναν νέο ανταγωνισμό υπερδυνάμεων ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα, και από τις πανδημίες και την κλιματική αλλαγή έως την απειλή για τις θέσεις εργασίας που μπορεί να συνιστά η τεχνητή νοημοσύνη, βρισκόμαστε αντιμέτωποι όχι με μία, όχι με δύο, αλλά με δέκα αιτίες καταστροφής. Μπορούμε να αποφύγουμε τον όλεθρο, αλλά πρέπει να δράσουμε τώρα.

Το βιβλίο αυτό έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό ιστοριογραφικό κενό αναφορικά με τους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες στην Ανατολική Γερμανία. Δεν πρόκειται, ωστόσο, για μια ακόμη γενική μελέτη για την πολιτική προσφυγιά στην υπερορία μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, καθώς εστιάζει περισσότερο στη διακρίβωση των όρων υπό τους οποίους η συγκεκριμένη ευάριθμη κοινότητα των πολιτικών προσφύγων περιλήφθηκε στις πρακτικές ενός αρτισύστατου πολιτικού συστήματος και αντιμετωπίστηκε με συγκεκριμένα εργαλεία πειθαναγκασμού από το ανατολικογερμανικό καθεστώς. Οι «Έλληνες της Στάζι», δηλαδή όσοι στρατολογήθηκαν από την ανατολικογερμανική Κρατική Ασφάλεια ως σημαντικοί πράκτορες ή απλοί πληροφοριοδότες από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 έως και την πτώση του Τείχους το 1989, συγκροτούν το δεύτερο μέρος του βιβλίου. Επρόκειτο κυρίως για παιδιά και νέους αλλά και για μερικές δεκάδες μέλη του ΚΚΕ, που παγιδεύτηκαν στα πλοκάμια της Στάζι. Μέσα από τη μελέτη εξατομικευμένων περιπτώσεων επιχειρείται η κατανόηση της δομής και λειτουργίας ενός ολοκληρωτικού μηχανισμού ελέγχου και πειθάρχησης της κοινωνίας, που αποστολή του ήταν η μακροημέρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, της «βιτρίνας» του ανατολικού συνασπισμού.

Ποια η σχέση μιας θεωρίας της μετάβασης με την επαναστατική στρατηγική; Ποιες είναι οι βασικές αρχές μιας τέτοιας θεωρίας και πώς σχετίζεται αυτή με τη μελέτη των πρώτων χρόνων της σοβιετικής επανάστασης; Συνδέεται ουσιωδώς με τη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ) ή η τελευταία αποτέλεσε απλώς μια αναγκαστική παρένθεση πριν από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση όπως πολλοί ισχυρίζονται;
Για περισσότερο από έναν αιώνα το ζήτημα της σοσιαλιστικής μετάβασης αποτελεί τη λυδία λίθο της πρακτικής και της θεωρίας του μαρξισμού. Ο Ρομπέρ Λινάρ συμβάλλει σημαντικά σε αυτήν την κατεύθυνση, καθώς με το παρόν κείμενό του, γραμμένο το 1966, επιχειρεί, βασιζόμενος σε μείζονες παρεμβάσεις του Λένιν (αλλά και του Μπουχάριν) καθώς και στη σκιαγράφηση και την ανάλυση των ταξικών σχέσεων της περιόδου 1921-1929, να προσδιορίσει εκ νέου τη ΝΕΠ ως μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου με ορίζοντα τον κομμουνισμό. Με βάση αυτήν τη "συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης", θέτει επιτακτικά το αίτημα για τη διαμόρφωση μιας μαρξιστικής θεωρίας της μετάβασης.

Κείμενο που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Ευρωπαϊκά Τετράδια/ Έκκληση" (Πράγα, 24 Δεκεμβρίου 1934), με τίτλο: "Η Αριστερά και οι 'διαστροφές'". Η παρούσα δημοσίευση βασίζεται στο χειρόγραφο που βρέθηκε στο αρχείο του Κλάους Μαν. "Στη Σοβιετική Ένωση ψηφίστηκε πρόσφατα ένας νόμος που προβλέπει βαριές ποινές για τους πολίτες εκείνους που τυχαίνει να είναι ομοφυλόφιλοι. Αυτό αποτελεί έκπληξη, γιατί αναρωτιέται κανείς: βάσει ποιας λογικής και ποιας ηθικής δικαιολογεί μια σοσιαλιστική κυβέρνηση τη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και τη δυσφήμιση μιας κατηγορίας ανθρώπων, που το μόνο τους "πταίσμα" είναι ότι ακολουθούν μια φυσική τους κλίση; [...] Αρκεί να αναφέρουμε την απίστευτη φράση, που δεν διατυπώθηκε από κάποιον τυχαίο, αλλά από τον Μαξίμ Γκόρκι: "Αν εξαφανίσουμε όλους τους ομοφυλόφιλους, θα εξαφανιστεί αυτόματα και ο φασισμός!" ("Πράβδα", 23.5.1934). Δυστυχώς, η πρόταση αυτή διατυπώθηκε πράγματι από τον πάπα της σοσιαλιστικής λογοτεχνίας. Έτσι έχουν τα πράγματα. Αλλά από πού ξεκίνησαν όλα αυτά; [...] Ας το καταλάβουμε επιτέλους. Η ομοφυλοφιλία είναι μια μορφή έρωτα όπως και η καθιερωμένη: ούτε καλύτερη ούτε χειρότερη· με τις ίδιες δυνατότητες για πράγματα μεγαλειώδη, συγκινητικά, μελαγχολικά, γκροτέσκα ή χυδαία, όπως και ο έρωτας ανάμεσα σε έναν άνδρα και μια γυναίκα. Υπήρξαν εποχές όπου σε ορισμένα μέρη ο έρωτας αυτός ήταν πολύ διαδεδομένος. Από πολλούς θεωρήθηκε 'απρεπής' ενώ από ανθρώπους κουτούς, 'αμαρτωλός'. Ένας πολύ μεγάλος αριθμός ανδρών και γυναικών τον γνώρισαν στη διάρκεια της ζωής τους· ένας σχετικά μικρός αριθμός δεν γνώρισε άλλον εκτός από αυτόν. [...] Για τους Ναζί δεν είναι περίεργο, που από τη μια σχηματίζουν ομάδες ομοφυλοφίλων και από την άλλη τους κλείνουν στις φυλακές, τους ευνουχίζουν και τους δολοφονούν. Όμως από την Αριστερά θα περίμενε κανείς μια στάση περισσότερο αντικειμενική. [...]" (απόσπασμα από το κείμενο)

Το βιβλίο αυτό αποτελεί την πρώτη και μοναδική μέχρι στιγμής μελέτη του είδους της για την ομοφυλοφιλία στη χώρα μας. Αντλεί υλικό από δύο εξίσου σημαντικές δεξαμενές: Από τη μια, βασίζεται στις εκατοντάδες προσωπικές μαρτυρίες γκέι αντρών και γυναικών, που αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη γνώσης για το πώς βιώνεται η ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα, και τις οποίες σταχυολόγησε ο συγγραφέας μέσα από την εργασία του ως ψυχοθεραπευτής και σύμβουλος σχέσεων από το 2006. Σε αυτές συγκαταλέγονται και τα βιώματα του ίδιου του συγγραφέα ως γκέι άντρα, προσφέροντας μια επιπλέον βιωματική πτυχή. Επιπλέον, στηρίζεται σε πλούσιο όγκο επιστημονικών ερευνών και μελετών που έχει συγκεντρωθεί από τη δεκαετία του 1970 και εξής, χάρη στις οποίες έχουν καταρριφθεί πολλές αντιεπιστημονικές θεωρίες, μύθοι και ανυπόστατες δοξασίες για την ομοφυλοφιλία.
Τα θέματα που πραγματεύεται, πάντα με γλώσσα προσιτή στον/ στην κάθε αναγνώστη-τρια, είναι, μεταξύ άλλων, η ομοφοβία, το κατά πόσο γεννιόμαστε ή γινόμαστε γκέι, το αν αλλάζει ο σεξουαλικός προσανατολισμός, το κάμινγκ άουτ, η θηλυπρέπεια και η αρρενωπότητα, το γκέι σεξ και οι σχέσεις των ελλήνων γκέι με τους γονείς, φιλοδοξώντας να αποτελέσει εργαλείο έμπνευσης τόσο για γκέι άντρες και γυναίκες που επεξεργάζονται τα τραύματα τα οποία τους έχει προκαλέσει η κοινωνία, όσο και γονείς που γνωρίζουν ή υποψιάζονται ότι το παιδί τους είναι γκέι και θέλουν να κατανοήσουν τι αντιμετωπίζει. Απευθύνεται επίσης σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας, οι οποίοι-ες χρειάζονται εξειδικευμένες πληροφορίες για τους γκέι θεραπευόμενούς τους, ώστε να τους συμπαρασταθούν πιο ολοκληρωμένα.

«Ας εντυπωθεί επίσης στο νου του αναγνώστη το σημαντικότερο: πως αυτά τα κείμενα είναι όλα γραμμένα από ανθρώπους, οι οποίοι πίστευαν στην κατάργηση όλων των διαχωρισμών και που για πρώτη φορά πιάνουν την πένα, για να κάνουν πράξη ακριβώς αυτό, να καταργήσουν το διαχωρισμό ανάμεσα σ' αυτούς που γράφουν και σ' εκείνους που δεν γράφουν και κατ' επέκταση το διαχωρισμό ανάμεσα σε καθοδηγητές και καθοδηγούμενους.»
«Δεν παραθέτω κείμενα ανούσια, ξύλινα, κοινότοπα, κείμενα της μιας και μόνο χρήσης, κείμενα που επαναλαμβάνουν βασικές αρχές, αλήθειες έστω, ή εκφράζουν οργή και αγανάκτηση, αναμφίβολα δίκαιες, δίχως όμως να αναζητούν καινούργια μονοπάτια στο λόγο και στη σκέψη, απλώς και μόνο για να αναπαραστήσω στο χαρτί την πραγματικότητα και τον μέσο όρο ενός κινήματος, το οποίο μάλιστα, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στράφηκε ενάντια στην πραγματικότητα και τους μέσους όρους.
Επιπλέον, με μια τέτοια παράθεση κειμένων θα πρόδιδα το περιεχόμενο της ανθολογίας, αφού το αναρχικό κίνημα μπορεί να κατηγορηθεί -και έχει κατηγορηθεί- για τα πάντα εκτός από έλλειψη φαντασίας.