Ελλάδα

Το "Συμπόσιο" είναι από τα έργα της πνευματικής ακμής του Πλάτωνος. Η κατανόησή του απαιτεί να ρίξωμε ένα συνοπτικό βλέμμα στην εσωτερική σύνθεση της πλατωνικής φιλοσοφίας. Η επισκόπηση όμως αυτή πρέπει να γίνη από τοποθέτηση που θα ήταν κατάλληλη να μας βοηθήση στην κατανόηση του έργου που έχομε εμπρός μας. Για ένα φιλόσοφο που διαρκώς ανανεώνεται και παρουσιάζει κάθε τόσο καινούργια μοτίβα όπως ο Πλάτων είναι απαραίτητο η ερμηνεία καθενός από τα έργα του να ξεκινά από ξεχωριστή αφετηρία. Γι' αυτό είναι υποχρέωσή μας πριν προχωρήσωμε στην αναλυτική επισκόπηση να προσανατολιστούμε προς τον πνευματικόν ορίζοντα μέσα στον οποίον είναι το "Συμπόσιο" τοποθετημένο.

Ἡ παρούσα ἔκδοση ἐπιχειρεῖ νὰ συντηρήσει νωπὴ τὴ συγκίνηση ποὺ διαπερνᾶ τὸ ἡδὺ καὶ μικρὸ ἔργο τῆς Ἤριννας καὶ ζωντανὸ τὸν θαυμασμὸ πρὸς τὴν τρυφερὴ ποιήτρια τοῦ 4ου π.Χ. αἰῶνος, ποὺ δεκαεννιάχρονη ἐγκατέλειψε τὸν κόσμο, πρόλαβε ὅμως νὰ κερδίσει τὴν ὑστεροφημία συνθέτοντας στὴ διάρκεια τῆς μικρῆς της ζωῆς τὴν Ἠλακάτη, ποίημα μόλις τριακοσίων στίχων, καὶ τρία ὅλα κι ὅλα ἐπιγράμματα ποὺ διέσωσε ἡ Παλατινὴ Ἀνθολογία –τὰ δυὸ ἀπὸ αὐτὰ εἶναι θρηνητικὰ ἐπιτύμβια γιὰ τὴ φίλη της Βαυκίδα, ποὺ πέθανε νεόνυμφη, στὰ δεκαεννιά της χρόνια καὶ ἐκείνη. Στὴν πραγματική της ζωὴ εἶναι μιὰ μικρὴ «τραγουδίστρα», τρυφερὴ ἀοιδὸς ποὺ ζεῖ στὴ μικρὴ Τῆλο τῶν ἄγριων λουλουδιῶν καὶ τῶν ταπεινῶν βοτάνων. Ἀπὸ τὸ νησάκι αὐτό, ποὺ συντήρησε μὲς στοὺς αἰῶνες τὸ ἦθος καὶ τὴν εὐγένεια τοῦ αἰγαιακοῦ πολιτισμοῦ, ἡ φήμη τοῦ ἔργου τῆς Ἤριννας ἁπλώνεται σὲ ὅλο τὸν ἑλληνιστικὸ κόσμο κερδίζοντας τὸν θαυμασμὸ τῶν ποιητῶν τῆς ὕστερης ἀρχαιότητας. Ἔτσι, ντυμένη τὴν ἀχλὺ τοῦ μύθου, ἡ μικρὴ ποιήτρια τῆς Τήλου γίνεται σταδιακὰ τὸ σύμβολο τῆς ποιητικῆς ἀθωότητας. Ἁδὺ τὸ μικρὸν (τὸ μικρὸ εἶναι ὄμορφο) διδάσκει ἡ Ἤριννα, προβάλλοντας διὰ τοῦ ἔργου της ἕνα ἐπίκαιρο αἴτημα γιὰ ἐπιστροφὴ σὲ μιὰ ποίηση ποὺ εἶναι ἁπλή, ὅπως ἡ ἀλήθεια.

Σε αυτή τη διαχρονικά επίκαιρη νουβέλα, ο σπουδαίος, κλασικός πια, Ρώσσος συγγραφέας, Νικολάι Λεσκώφ (τον οποίο θαύμαζε ο Τολστόι και προς τον οποίο αναγνώριζε μεγάλο λογοτεχνικό χρέος, ο Τσέχωφ) καταπιάνεται με το ζήτημα της ιδιοσυγκρασιακής και πολιτισμικής σύγκρουσης Ανατολής και Δύσης. Η απίθανη οίηση και η σιδερένια θέληση του Γερμανού μηχανικού Ούγκο Πεκτοράλις συγκρούεται μετωπικά με την γαϊδουρινή επιμονή και την στενοκεφαλιά του Ρώσου εργάτη Σαφρόνιτς, με αφορμή τον εκσυγχρονισμό μιας μεγάλης αγροτικής επιχείρησης σε ένα ξεχασμένο χωριό της ρωσικής επαρχίας, με ολέθρια αποτελέσματα. Καθότι, όπως περισσή σαρκαστική διάθεση υπογραμμίζει ο Λεσκώφ, η σιδερένια θέληση των Γερμανών δεν μπορεί να υπερνικήσει την αιώνια Ρωσική ψυχή. Γραμμένη με τη μορφή της προφορικής ιστορίας, εν είδη παραμυθιού με προφορικό δίδαγμα η Σιδερένια Θέληση προσδίδει νέα τροπή στο φιλοσοφικό διήγημα του Βολταίρου, καθώς πίσω από τον προφορικό και κωμικό τόνο του παραμυθιού αναδύεται η κριτική ματιά και το στοχαστικό βάρος ενός σύγχρονου διανοητή, επιβεβαιώνοντας την πρόβλεψη του Τολστόι: «Ο Λεσκώφ είναι ένας συγγραφέας του μέλλοντος».

Σήμερα, εδώ πάνω στα νεκρά ερείπια, αισθάνθηκα τη μεγαλύτερη δύναμη ζωής. Ένιωσα σαν να βγαίνει μέσα απ’ το χώμα και τις πέτρες μια μυστηριώδης δύναμη και να μπαίνει στις φλέβες μου σαν μια ζεστασιά· να διαχέεται σ’ όλο το κορμί μου, να εξαφανίζει τις φοβίες και τους δισταγμούς μου· να με λυτρώνει απ’ τα επίγεια. Ακούω, Μίλτο, τα βογκητά και τα παρακάλια των προγόνων μας, που ζητούν δικαίωση για τους αγώνες και τις θυσίες τους. θέλουν ν’ αντισταθούμε και να διώξουμε αυτούς που βεβήλωσαν τους τάφους τους, για να μπορούν τα πνεύματά τους να κυκλοφορούν ελεύθερα ανάμεσα στους δικούς τους ζωντανούς. Ναι, Μίλτο, θ’ αγωνιστώ, γιατί πια νίκησα τη ζωή. Κι αν τύχει και πεθάνω, τα παιδιά μας, οι γονείς μας, οι πρόγονοί μας θα με δεχθούν στις θερμές αγκαλιές τους, γιατί θα ξέρουν, πως όσο ζούσα δεν τους ξέχασα. Έκαμα το καθήκον μου!