Αθηνά Κακούρη

Μια νέα αφήγηση της Επανάστασης, απλή, χυμώδης, ζωηρόχρωμη, καρφώνει στον νου του αναγνώστη τα κύρια σημεία του πολέμου, αναδεικνύει τη δράση των ευρωπαϊκών Δυνάμεων και, παρουσιάζοντας ανάγλυφες τις ροπές που διαιωνίστηκαν, δείχνει την ανάγκη να μάθουμε, ώστε να μπορέσουμε να αλλάξουμε. Με τις αδρές γραμμές της αποτελεί βοήθημα για όποιον πλησιάζει πρώτη φορά την Ελληνική Επανάσταση. Με τις νέες οπτικές γωνίες που εισάγει προκαλεί τον γνώστη σε αντίλογο. Ευκολοδιάβαστη αλλά όχι επιφανειακή, η μικρή αυτή Ιστορία, σαν καλό μυθιστόρημα, σε καλεί να ονειροπολήσεις, να οργιστείς, να θαυμάσεις, κυρίως όμως να σκεφτείς, να κρίνεις, να αμφισβητήσεις, να αντιπαραθέσεις, έτσι ώστε να πλησιάσεις το παρελθόν με την καυτή συνείδηση ότι ζει και δρα ακόμη σήμερα, οπότε, αν μεν το γνωρίζεις, μπορείς να το χαλιναγωγήσεις, ενώ αν το αγνοείς, το αφήνεις ανεξέλεγκτο να προσδιορίζει ένα μεγάλο μέρος της ζωής σου.

The distinguished historian Michael Llewellyn-Smith, author of the classic Ionian Vision as well as a number of other important studies about modern Greece, writes about this book: The story of how the Greeks founded their independent state, through a mixture of bravery, persistence, skulduggery and guile, is an inspiring one, and there is no better time to tell it than the 200th anniversary of the outbreak of the Greek war of independence in 1821. Athina Cacouri’s new book, 1821: The Founding of Modern Greece, tells the whole complicated story, from the outbreak of war in March 1821 to the emergence of a nominally independent state, in an English language narrative adapted from her Greek original in terms suitable for a young readership. The main focus of her book, rightly, is the leading Greek personalities, ranging from the doughty warrior Theodore Kolokotronis, whose vivid words on the ‘torment’ of leading an army of Greeks she quotes, to the western-influenced Alexander Mavrocordatos (for whom Cacouri has little love), and above all the tragic figure of Ioannis Capodistrias, the ‘Governor’ or first President of Greece, who did all in his power, with meagre resources, to create a well governed modern state. He was assassinated in Nafplion on 27 September 1831. Capodistrias is the first hero of this book. The other is the Greek People, to whose developing national feeling the emergence of the Greek state is largely owed. In what will be a crowded market, the book holds its own by the vigour of its narrative and judgements, and Athina Cacouri’s knowledge and love of her native country and its people. MICHAEL LLEWELLYN-SMITH Born in 1928, in the town of Patras, Greece, Athina Cacouri has lived in Vienna, Austria and Philadelphia, USA, and mostly in Athens, Greece. She has children, grandchildren and great grandchildren. She has worked in a petroleum company, a shipping agency, in tourism and as a journalist and a translator. She has published four volumes of detective stories, eight historical novels, and three studies of history, all about Greece during the last two centuries. Her translation of Stephen Vincent Benét’s short story ‘The Devil and Daniel Webster’ and of Charles Dickens’s The Mystery of Edwin Drood, as well as her novels Primarolia, set in Patras at the end of the 19th century, and Thekli, set during the Balkan Wars of 1912-1913, have been awarded major literary prizes. Her most recent works are two studies of the political rift which divided Greece during World War I, and a fresh look at the Greek War of Independence, 1821, and the creation of the modern Greek state, a translation of which is the volume in hand.

Επικεντρωμένη στα ουσιώδη και σημαντικά, αυτή η νέα αφήγηση των τριών πρώτων φάσεων του νεώτερου ελληνικού κράτους φιλοδοξεί να δώσει στον μέσο Έλληνα ένα ανάγνωσμα που θα αποτυπώσει στην μνήμη του εύκολα και δυνατά τις αδρές γραμμές της καθεμιάς απ’ αυτές τις περιοδους.
Ταυτοχρόνως εξετάζει από νέες οπτικές γωνίες τα θέματα της εποχής εκείνης: Τι κερδήθηκε και τι δεν κατορθώθηκε με την Επανάσταση του 1821; Απο τις τρεις δυνάμεις που έκαναν εφικτή την επιτυχία της, την Εκκλησία, τους στρατιωτικούς και τους πολιτικούς/προύχοντες, ποιες έχασαν έδαφος επί Όθωνος;
Γιατί; Και με τι συνέπειες; Το όραμα του Βαυαρού βασιλιά Λουδοβίκου Α/ ποιο ήταν; Υλοποιήθηκε; Το ενστερνίσθηκε ο Έλληνας; Ο καθολικισμός του Όθωνος και η ατεκνία του βασιλικού ζεύγους κατά πόσον συνέβαλαν στην αστάθεια του πολιτεύματος; Χρηματοδότηση — τα εξωτερικά δάνεια και η χρησιμοποίησή τους ως εργαλεία πιέσεων. Γραφειοκρατία – οι απαρχές και οι στρεβλώσεις της.

Συνοπτικό και εύληπτο, το Αλφαβητάρι φιλοδοξεί επίσης να αποτελέσει βοήθημα προς τους φιλολόγους καθηγητές στην απαιτητική και σύνθετη διδασκαλία της Ιστορίας.

Για τα αστυνομικά αυτά διηγήματα με το ανάλαφρο ύφος, το κέφι, τους ζωηρούς διαλόγους, την ευθυμία και το μυστήριο ο Στρατής Τσίρκας έγραψε (περ. Ταχυδρόμος 23.11.63): Η μεγαλύτερη αρετή της Αθηνάς Κακούρη είναι ότι για κάθε διήγημα διαλέγει κι από ένα χώρο, ένα επάγγελμα ή ένα έθιμο, που όχι μόνο τα κατέχει και τα περιγράφει σωστά αλλά και κάνει την πλοκή να βγαίνει εντελώς φυσικά μέσα από τις ειδικές λεπτομέρειες της κάθε περίπτωσης. Δεν είναι επίσης λίγο το κατόρθωμα να κινήσει σ' ελληνικό χώρο πρόσωπα του αστυνομικού διηγήματος που συνηθίσαμε να βλέπουμε τυλιγμένα με τις ομίχλες της Δύσης.

Για τα αστυνομικά αυτά διηγήματα με το ανάλαφρο ύφος, το κέφι, τους ζωηρούς διαλόγους, την ευθυμία και το μυστήριο ο Στρατής Τσίρκας έγραψε: Η μεγαλύτερη αρετή της Αθηνάς Κακούρη είναι ότι για κάθε διήγημα διαλέγει κι από ένα χώρο, ένα επάγγελμα ή ένα έθιμο, που όχι μόνο τα κατέχει και τα περιγράφει σωστά αλλά και κάνει την πλοκή να βγαίνει εντελώς φυσικά μέσα από τις ειδικές λεπτομέρειες της κάθε περίπτωσης. Δεν είναι επίσης λίγο το κατόρθωμα να κινήσει σ ελληνικό χώρο πρόσωπα του αστυνομικού διηγήματος που συνηθίσαμε να βλέπουμε τυλιγμένα με τις ομίχλες της Δύσης.

Το μυθιστόρημα αυτό μας μεταφέρει σε μια στιγμή μεγάλης προσπάθειας, αγαλλίασης και πένθους, στα χρόνια του 1912 και του 1913. Οι βαλκανικοί πόλεμοι έρχονται αιφνιδιαστικά να απαιτήσουν φοβερές θυσίες απ΄ όλους. Είναι οι ώρες που ο κοινωνικός ιστός διαλύεται ξεσκεπάζοντας ανελέητα κάθε αδυναμία. Οι ώρες των ανέμων που σμπαραλιάζουν τις άθλιες -και τόσο ανθρώπινες- απόπειρες των ατόμων να σχηματίσουν γύρω τους νησίδα ασφαλείας, ενόσω πάλι άλλοι μαγεύονται από ψυχικές αρετές κι από ικανότητες που ανακαλύπτουν ξαφνικά στον εαυτό τους. Όταν οι ισχυροί σπαράζουν από αγιάτρευτους καημούς. Κι όταν, μέσα στη γενική αναταραχή, ο έρωτας δείχνει τη δύναμή του, καταστροφέας, θριαμβευτής και ζωοδότης. Παρασυρμένη στη δίνη της γενικής αναταραχής, μια νεαρή γυναίκα περνά από την ευτυχία της απροβλημάτιστης αφέλειας στην οδυνηρή ευδαιμονία της αυτογνωσίας. [...]

[...]Τα Φαντάσματα έχουν στήσει χορό και καλείται από την Αγγλία ειδικός Κυνηγός Φαντασμάτων. Θα λύσει αυτός τα μυστήρια ή θα γίνει η καταστροφή του νεαρού μηχανικού, που μπλέχτηκε σε φόνους και απαγωγές μόνο και μόνο επειδή ερωτεύθυκε τη χαριτωμένη και διασκεδαστική Ανέττα;

Ο φωτογραφικός φακός του Ρόμπερτ ΜακΚέημπ, μετά την ευαίσθητη αποτύπωση της ζωής της ελληνικής υπαίθρου και της καθημερινότητας των κατοίκων αυτού του τόπου, συνοδεύει εδώ τους αφοσιωμένους αρχαιολόγους μαζί με τους ανθρώπους του μόχθου της ανασκαφής των Μυκηνών, στις αρχές της δεκαετίας του '50. Η σειρά αυτών των εικόνων είναι πλέον μία ιστορική μαρτυρία της προσπάθειας εκατόν σαράντα χρόνων της αρχαιολογίας να ανασύρει από το βαθύ σκοτάδι της λησμονιάς την εποποιΐα των Ατρειδών, συνοδευόμενη από ένα θαυμάσιο κείμενο με τον μοναδικό τρόπο της Αθηνάς Κακούρη.

Ενώ το μακελειό του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου αποδεκατίζει την Ευρώπη, στην ουδέτερη Αθήνα καταφθάνει από το Λονδίνο ο Νίκυ Πετρίδης, δήθεν τσιμπημένος με την τσαχπίνα εξαδέρφη του Κάτε Δελαμέλλα, στην πραγματικότητα όμως για να εξαγοράσει μυστικά τον Κυριάκο Κανιστράκη ιδιοκτήτη της εφημερίδος "Προχωρείτε!". Αλλά η τύχη επεμβαίνει καταλυτικά: ο δαιμόνιος λουστράκος Όμηρος, σε εκ του συστάδην μάχη, ξεκολλάει την επωμίδα του ναυτικού ακολούθου της Γαλλικής Πρεσβείας ντε Τρεφέιγ, η δυσεντερία χτυπά αναπόφευκτα, λουκουμάδες προσφέρονται στο μεγαλοπρεπές ξενοδοχείον "Ακταίον", ένα μυστικό κρύβεται στην οικία Ζάχου ενώ κάποιο άλλο διαχειρίζονται η σοφή μοδίστρα Ιφιγένεια με τον τετραπέρατο μνηστήρα της Θανάση, ο ανύπαρκτος Ψηλός Ξανθός με το Μουστάκι αναζητείται πυρετωδώς, τις νύχτες μέσα στις σκιές παραμονεύει ο τριζάτος ταμπάκος, ενώ η Κάτε δραπετεύει απ' τη φυλακή της χάρη στο καπέλο της. Μια ιστορία ξεκαρδιστική αλλά όχι αστεία, η κωμική πλευρά μιας τραγικής στιγμής της Ιστορίας μας.

Στην Αθήνα του 1871, όπου μόλις έχουν αρχίσει οι δίκες για τη σφαγή στο Δήλεσι, γιορτάζονται τα πενήντα χρόνια από την Επανάσταση και η πατριωτική έξαρση κορυφώνεται με την άφιξη του σκηνώματος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε'. Αλλά οι φιλοδοξίες, ο κομματισμός, η αχόρταγη δίψα της εξουσίας και του πλουτισμού στήνουν το σκηνικό για μια ιστορία διαπλοκής που, μέσα σ' έναν ανεμοστρόβιλο μετοχών, θα υψώσει στον ουρανό τον πελώριο, φανταχτερά ασημένιο Χαρταετό του Λαυρίου. Μια εικόνα της Αθήνας, όταν το Άστυ είναι ιοστεφές, ο Ιλισός είναι ακόμη ποταμάκι, τα Πατήσια εξοχή, η πρασινάδα πνίγει τους Αμπελοκήπους, και ο Βράχος, ορατός από παντού, δεσπόζει. Στο κεντρικό καφενείο «Η Ωραία Ελλάς» πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ποιητές, οι ισχυροί της εποχής και οι παράγοντες κάθε λογής συζητούν καθημερινά με πάθος την επικαιρότητα. Στους Αέρηδες κουρνιάζουν τη νύχτα τα δεκάδες αδέσποτα αγόρια που ολομερίς πουλούν εφημερίδες ή γυαλίζουν παπούτσια. Το εμπόριο της γης οργιάζει· οι αναμνήσεις της Εξώσεως επηρεάζουν τη σκέψη· η σκόνη και η λάσπη ταλαιπωρούν τους Αθηναίους· εικόνες ανεπανάληπτης ομορφιάς τούς περιβάλλουν. Σ' αυτή την πόλη κινούνται τα πρόσωπα του μυθιστορήματος ζώντας, υποφέροντας ή εκμεταλλευόμενα μια γενικευμένη κρίση που δεν περιορίζεται στα Λαυρεωτικά.