Humanities

Μετά την πρώτη επιτυχή έκδοση κρίναμε αναγκαίο να προβούμε στη συμπλήρωση και βελτίωση του λεξικού των -ισμών, για την πλατύτερη ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού. Τη χρησιμότητα του λεξικού επαληθεύει η νέα έκδοση και η συνεχής ζήτησή του από το πλατύ κοινό. Οι κριτικές στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, αλλά και η παρουσίαση του λεξικού από το ραδιόφωνο κ.λπ., δείχνουν, ότι είναι σημαντική η προσφορά του, γιατί ενημερώνει άμεσα τους αναγνώστες γύρω από όρους και έννοιες των λέξεων που λήγουν σε -ισμός. Με τη σύνταξη και έκδοση του λεξικού, που όμοιό του δεν έχει κυκλοφορήσει άλλο, δόθηκε κάποια λύση στο πρόβλημα που υπήρχε στον καθένα μας για την απόκτηση του κατάλληλου "εργαλείου" ερμηνείας των -ισμων λέξεων, που χρησιμοποιούνται καθημερινά στον προφορικό και το γραπτό λόγο.

Σαράντα χρόνια μετά το Ελληνικό Καλοκαίρι, έχουμε τώρα το Λεξικό, που κατ' αλφαβητική σειρά παρουσιάζει, σε σύντομα περιεκτικά κείμενα, τις "αγάπες" του Λακαριέρ για τη χώρα μας... Και αρχή κάνοντας από το "άλφα", πέφτουμε στον Ακάθιστο Ύμνο... Και ακολουθεί, πάντα με το "άλφα", η "αχειροποίητος" (εικόνα), το "άδυτο", οι "Ακρίτες", η πλατωνική αγάπη, ο Αλέξανδρος (με αποσπάσματα από τη "Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου"), η Αλεξάνδρεια, ο Άρης Αλεξάνδρου. Εδώ, για τον αναγνώστη γίνεται το πρώτο "τιλτ". Ξαφνικά μπαίνει στην εποχή του Εμφυλίου, στη χούντα των συνταγματαρχών, στον Αλεξάνδρου εξόριστο στο Παρίσι, όπου γράφει και δημοσιεύει στα γαλλικά το Κιβώτιο. Αλλά μιας και ξεπεραστεί το πρώτο αυτό ξάφνιασμα, και ξαναμπεί μετά τον Αλέξανδρου στο λήμμα Αμοργός, όπου έξυπνα ο Λακαριέρ παντρεύει τον μύθο του νησιού με το πρώτο δικό του εκεί ταξίδι, το 1979, για να περάσει έπειτα στην Αμοργό του Νίκου Γκάτσου, ο αναγνώστης αρχίζει να εξοικειώνεται με το μπρος πίσω του συγγραφέα και αρχίζει να πείθεται, όσο προχωρεί στην ανάγνωση, πως οδός άνω και κάτω μία εστί, ότι παρελθόν και παρόν στην Ελλάδα είναι ομοούσια και αδιαίρετα, και ότι τρεις χιλιάδες χρόνια που μιλιέται στον ίδιο τόπο η ίδια γλώσσα, δίνει δικαίωμα στη διαχρονία. Κι αυτό είναι το μεγάλο επίτευγμα του Λεξικού. Στον δύσπιστο ξένο, που αναρωτιέται συχνά τι σχέση έχει η αρχαία με τη νέα Ελλάδα, στις άδικες περιγραφές των περιηγητών του 19ου αιώνα που τόνιζαν αυτό το χάσμα, ο Λακαριέρ έρχεται να δώσει τη δική ερμηνεία, αφού αποδεικνύει, με τον πιο έξυπνο τρόπο, πως τέτοιο χάσμα δεν υπήρξε ποτέ.

Πρόσωπα καί πράγματα στό παγκόσμιο θέατρο

Ο Δεύτερος τόμος της "Ιστορίας του κινηματογράφου" περιλαμβάνει βιογραφικά και κριτικά σημειώματα οκτακοσίων περίπου σκηνοθετών, στο όνομα και το έργο των οποίων συνοψίζεται η ιστορική εξέλιξη του κινηματογράφου, από τον "Ποτιστή που ποτίζεται" μέχρι τις μέρες μας. Το βιβλίο αποτελεί συνέχεια του "Λεξικού σκηνοθετών του παγκόσμιου κινηματογράφου", που συντρόφευσε μια γενιά κινηματογραφόφιλων από το 1985 (πρώτη έκδοση) μέχρι το 1999 (τέταρτη έκδοση). Η ύλη όμως έχει αλλάξει στον τομέα της κριτικής αποτίμησης του έργου των δημιουργών (συμπεριλαμβανομένων αυτή τη φορά και κάποιων Ελλήνων με διεθνές έργο). Οι σκηνοθέτες ταξινομήθηκαν αλφαβητικά με βάση την ακριβέστερη απόδοση του ονόματός τους στα ελληνικά. Προστέθηκαν επίσης βιογραφικά σημειώματα για κορυφαίους δασκάλους της υποκριτικής τέχνης του 20ου αιώνα (Γκροτόφσκι, Μέγερχολντ, Ράινχαρντ, Στανισλάφσκι, Στράσμεργκ κ.ά.), που επηρέασαν έμμεσα την εξέλιξη του κινηματογράφου (μέσα από το έργο των μαθητών τους σκηνοθετών και ηθοποιών), καθώς και λίγες βιοφιλμογραφίες μεγάλων κωμικών. Το κάθε λήμμα περιλαμβάνει ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα και, για τους σημαντικότερους από αυτούς, μία ιστορική και κριτική αποτίμηση του έργου τους (ελπίζω καίρια και περιεκτική)· αναφέρονται επίσης οι σημαντικότερες διακρίσεις τους στα κορυφαία φεστιβάλ (Κάννες, Βενετία, Βερολίνο), τα βραβεία Όσκαρ (σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας) και τα ευρωπαϊκά βραβεία Φελίξ. Ακολουθεί πλήρης φιλμογραφία, στην οποία ο αναγνώστης μπορεί να βρει τον πρωτότυπο και μέσα σε παρένθεση τον ελληνικό τίτλο της ταινίας, το έτος παραγωγής και το βασικό καστ. Στο τέλος του βιβλίου επισυνάπτεται ένας χρονολογικός πίνακας των βραβευμένων ταινιών στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου.(...)

"Δεν υπάρχει μεγαλύτερος σύμμαχος στην μελαγχολία από την απραξία. Και καμία γιατρειά καλύτερη από την πράξη". Τάδε έφη το 1621 ο Robert Burton στο κλασσικό του βιβλίο "Η ανατομία της μελαγχολίας". Ήταν το βιβλίο που διάβαζε κάθε πρωί, για να βρει το κουράγιο να σηκωθεί από το κρεββάτι του, ο μελαγχολικός Dr. Johnson. Και ποια "πράξη" επέλεξε ο Dr. Johnson ώστε να αποδράσει από την μελαγχολία που τον καταδυνάστευε; Την λεξικογραφία. Την καταγραφή και απόδοση των όρων που συνιστούσαν τον καθημερινό αγώνα να εκφράζουμε, και να διαμορφώνουμε, τις σκέψεις μας. Έτσι, εν έτει 1755, προέκυψε ίσως το γνωστό, και ακόμα απολαυστικό, λεξικό του Dr. Johnson. Με αυτό καταπολέμησε την μελαγχολία του αλλά και άσκησε κριτική. Παραδείγματος χάριν, ορίζει τον αντίστοιχο ΦΠΑ της εποχής του ως εξής: "Ένας μισητός φόρος επί αγαθών ο οποίος επιλέγεται όχι από δίκαιους κριτές των αξιών αλλά από φουκαράδες στην δούλεψη εκείνων που κερδίζουν από την είσπραξή του." Σήμερα, εδώ στην Ελλάδα της Κρίσης, η μελαγχολία ξεπέρασε τα όρια του ατομικού και κινδυνεύει να μολύνει το σώμα της κοινωνίας ολόκληρης. Η πράξη, όπως έλεγε ο Burton, είναι η καλύτερη γιατρειά. Συλλογικά και ατομικά. Το λεξικό τούτο αποτελεί μία από αυτές τις μικρές, ατομικές πράξεις. Από την μία, εξηγεί τους όρους που αιωρούνται παντού (CDS, spreads κλπ) ενώ από την άλλη, στον δρόμο που χάραξε ο Dr. Johnson, η λεξικογραφική προσπάθεια που κρατάτε στα χέρια σας ελπίζει να διαταράξει την κοινή μας μελαγχολία θέτοντας τους όρους της Κρίσης στο φως της κριτικής.

[...] Το λεξικό αυτό έχει σπουδαστικό χαρακτήρα και αποβλέπει όσο μπορεί να δώσει με σαφήνεια ορισμένες δασικές γνώσεις για τα αισθητικά και τεχνικά ζητήματα του κινηματογράφου, σε κείνους που ενδιαφέρονται με σοβαρότητα γι' αυτόν, είτε είναι απλοί φίλοι του, είτε έμμεσα και άμεσα ενδιαφερόμενοι εργάτες του. Αποβλέπει επίσης και στην εκλαΐκευση (όσο βέβαια αυτό είναι δυνατό) για θέματα που από τη φύση τους χαρακτηρίζονται ως αμφιλεγόμενα ή δυσκολονόητα (όπως είναι ορισμένα θεωρητικά ζητήματα στην περιοχή του υπαρξισμού ή της φαινομενολογίας ή του στρουκτουραλισμού, της γλωσσολογίας, της ψυχανάλυσης και της φιλοσοφίας της τέχνης), όλα γνώσεις (συχνά πολύ αντιφατικές μεταξύ τους), που επηρεάζουν εντούτοις άμεσα τον σύγχρονο κινηματογράφο. Εξάλλου εκλαΐκευση δε σημαίνει υποχρεωτικά εκχυδαϊσμό. Το λεξικό δεν περιέχει θέματα ιστορίας του κινηματογράφου, βιογραφίες και ονόματα σκηνοθετών, εκτός μόνο εκείνων που το όνομα τους συνδέεται με θεωρητικά ζητήματα. Πιστεύω επίσης ότι δεν αδικώ καμία από τις διάφορες απόψεις, προσπαθώντας να συμμορφώνομαι με το "αίτημα της αμεροληψίας", όπως συνήθως απαιτούν πολλοί για τη συγγραφή ενός λεξικού. Δεν ξεχνώ εντούτοις και την αξιοσημείωτη άποψη του Χέγκελ όταν μιλούσε για μια "αμερόληπτη" ιστορία της φιλοσοφίας (που νομίζω ότι ισχύει το ίδιο και για ένα αμερόληπτο λεξικό του κινηματογράφου): "Το αίτημα της αμεροληψίας δεν έχει τις πιο πολλές φορές κανένα άλλο νόημα παρά πως ο δάσκαλος της ιστορίας της φιλοσοφίας οφείλει να συμπεριφέρεται σαν νεκρός στην παράσταση της φιλοσοφίας, να την πραγματεύεται σαν κάτι αποχωρισμένο από το πνεύμα του να αρκείται με τη γνώση της σκέψης των άλλων. Την αλήθεια μπορούμε μόνο να τη γνωρίσουμε, όταν είμαστε εκεί παρόντες με το ίδιο μας το πνεύμα, η απλή γνώση δεν δείχνει πως είναι κανείς πραγματικά εκεί παρών" ("Einleitung in die Geschichte der Philosophie", Hamburg, 1966). Γι' αυτό και δεν παραλείπω και τις δικές μου απόψεις. [...]

Μετά το εντυπωσιακό «Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας», οι εκδόσεις «University Studio Press» προσφέρουν στο ελληνικό κοινό μία ακόμη απέραντη και ογκώδη εργασία με περίπου 2.400 παρουσιάσεις αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων συγγραφέων, φιλοσόφων και ποιητών

Το "Λεξικό ιδεών και ιδεολογιών" είναι Λεξικό Ψυχολογίας, Πολιτικής, Κοινωνιολογίας και Φιλοσοφίας. Δε γράφτηκε κάτω από το πνεύμα κάποιου εγκυκλοπαιδισμού. Όλες οι πιο πάνω επιστήμες βρίσκονταν και βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση και έχουν κοινό αντικείμενο αναφοράς την ανθρώπινη κοινωνία, τους θεσμούς της και τις ιδέες της. Στο "Λεξικό ιδεών και ιδεολογιών" θα βρει κανείς από τις πιο πρακτικές ως τις πιο θεωρημένες ιδέες, και όλες αναλυμένες με τρόπο απλό και κατανοητό όχι μόνο από τον επιστήμονα, τον δάσκαλο και τον δημοσιογράφο, αλλά και από τον φοιτητή και τον μαθητή. Το "Λεξικό ιδεών και ιδεολογιών" αποφεύγει τη σχολαστικότητα και τη στρυφνότητα που διακρίνει ορισμένα ειδικά Λεξικά. Καταβλήθηκε προσπάθεια ώστε η ακριβολογία να μην καταντά δογματισμός, η απλοποίηση να μην οδηγεί στην παραποίηση ούτε στην απλοϊκότητα. Το "Λεξικό" γράφτηκε με τέτοιο τρόπο ώστε όλοι να μπορούν να νιώσουν τη γοητεία των ιδεών.

Ευρετήριο ασκήσεων: Τερμινολογία, 130 ασκήσεις και φιγούρες, 585 σχέδια Η ιδέα ξεκίνησε στην δεκαετία του '60 όταν μία φίλη μου και συνάδελφος από την Αμερική μου έστειλε μερικά σχέδια της όπου παρουσίαζε ένα σύστημα ζωγραφικής απεικόνισης ασκήσεων του κλασσικού χορού (κάτι που υπάρχει από τον 16o αιώνα). Κατά τη διάρκεια των τελευταίων σαράντα ετών που ασχολούμαι με την διδαχή του κλασσικού και μοντέρνου χορού, όπως και με το βάδισμα στην πασαρέλα (χορογραφημένες επιδείξεις μόδας) το τελειοποίησα. Είδα τις ανάγκες που έχει ο μαθητής, χορογράφος ή δάσκαλος και προσπάθησα να τις καλύψω. Βλέποντας ότι όλα τα βοηθήματα που υπήρχαν ήταν ελλιπή και καθόλου πρακτικά στη χρήση τους, βιβλία, δοκίμια, νίαβο με σχέδια φτωχά σε επεξήγηση ή ακόμα και ολοκληρωμένα μαθήματα σε μαγνητοταινίες ή video. (Με τα video και τις μαγνητοταινίες δεν γίνεται σωστή εξάσκηση γιατί πρέπει να σταματάς για να πας μπρος ή πίσω την κασέτα! Έτσι όμως κρυώνουν οι μυς και πρέπει να αρχίσεις από την αρχή). Ακολουθώντας λοιπόν τον τρόπο που δίδασκα και διδάχτηκα κλασσικό μπαλέτο, έκανα τα σχέδια των ασκήσεων της Ρωσικής τεχνικής. Αυτά τα σχέδια που απεικονίζονται όλες τις ασκήσεις και φιγούρες τα τοποθέτησα σε αφίσες, χρησιμοποιώντας την σωστή ανατομικώς σειρά που πρέπει να ακολουθεί ένα μάθημα (class). Ο κάθε μαθητής δάσκαλος ή και χορογράφος μπορεί να έχει τις αφίσες κρεμασμένες στον τοίχο και βλέποντας να ασκείται. Φυσικά μπορεί να διαλέγει, να κάνει τις επιλογές του και έτσι να δημιουργεί το ημερήσιο μάθημα του, ακολουθώντας πάντα την σωστή σειρά, όπως είναι στις αφίσες για να μην έχει ελλιπή ή λάθος ζέσταμα του σώματος (μυών και τενόντων). Το ένα μέρος είναι οι αφίσες για την άμεση χρήση στην εξάσκηση και δεύτερο το πλήρες αλφαβητικό λεξικό του κλασσικού χορού, ώστε ο κάθε ένας να μπορεί βρει ονομαστικώς οποιαδήποτε στιγμή χρειάζεται την κάθε άσκηοη ή την φιγούρα. (Γιώργος Διονυσίου)

Ονομάτων αναφερομένων στην αρχαία ελληνική γραμματεία Το "Λεξικόν κυρίων ονομάτων: μυθολογικό, ιστορικό, γεωγραφικό" εκδόθηκε το 1900 και αποτελεί έργο αναφοράς, συμπλήρωμα στην ελληνική λεξικογραφία, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα ονόματα τα οποία εμφανίζονται στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Ο συγγραφέας του, ο Κύπριος στην καταγωγή Ανέστης Κωνσταντινίδης, γεννήθηκε το 1846. Γιος φιλολόγου, σπούδασε κι εκείνος φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά δεν ασχολήθηκε με την εκπαίδευση. Ίδρυσε, αρχικά, ένα μικρό βιβλιοπωλείο κι έναν εκδοτικό οίκο, ενώ το 1884 αγόρασε τα μεγάλα τυπογραφεία του Ανδρέα Κορομηλά· υπήρξε από τους αναμορφωτές των εκδόσεων στην Ελλάδα. Συνεργάτες του ήταν εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος και ο Γ. Ν. Χατζιδάκις. Σπουδαίο έργο του υπήρξε η έκδοση του Λεξικού Liddell-Scott ("Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης"). Πέθανε το 1901.