Biographies

Από τις δύο διαλέγω την τρίτη. Η μικρή μου οδύσσεια. Δύο πατρίδες. Δύο γενιές. Δύο εποχές... Στο πρώτο της βιβλίο σε ελληνική έκδοση, η λιθουανή συγγραφέας Νταλιά Σταπονκούτε μιλά για τη ζωή της ανάμεσα στη Λιθουανία, τη χώρα όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, και την Κύπρο, τη χώρα όπου δημιούργησε την οικογένειά της και τη ζωή της, στο μεταίχμιο του 20ού και του 21ου αιώνα, όπου σημαντικές αλλαγές σημάδεψαν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Η σκοπιά της είναι η σκοπιά του σύγχρονου ανθρώπου, που καταλήγει να ζήσει σε μια ξένη χώρα, μέσα σε έναν κόσμο όπου παντοδύναμα κράτη διαλύονται και νέα γεννιούνται. Σε μια εποχή ιλιγγιώδους ταχύτητας, καταιγισμού πληροφοριών, προσωρινών προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, αναλωσιμότητας και απροόπτων, η Νταλιά Σταπονκούτε μιλά για το μακρύ και πολυσύνθετο ταξίδι της από τον βορρά στον νότο, από την πρώην Σοβιετική Ένωση στη Δύση, από την τοπικότητα στην οικουμενικότητα - αλλά και για την επιστροφή της στις στέρεες, πανανθρώπινες αξίες της φιλίας, της αγάπης, της οικογένειας, της συνέχειας του ανθρώπου και των πραγμάτων, του τόπου όπου γεννιόμαστε και αυτού όπου ζούμε, της ελπίδας για έναν καλύτερο κόσμο. Πολλοί νέοι μεταναστεύουν σε άλλες χώρες με στόχο ένα καλύτερο μέλλον. Αρκετοί από αυτούς θα μείνουν εκεί και κάποιοι θα δημιουργήσουν οικογένειες και σχέσεις «διγενικές», κατά το πρότυπο του Διγενή Ακρίτα, με ανθρώπους διαφορετικής εθνικότητας από τη δική τους. Η σύγκρουση πολιτισμών και η κρίση ταυτότητας που θα βιώσουν καθιστά το βιβλίο αυτό ενδεικτικό σημείο της εποχής μας και επίκαιρο όσο ποτέ.

Ήταν ακριβώς τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, δηλαδή το τέλος της δεκαετίας του '40 και αρχές της δεκαετίας του '50, που η μικρή μας πόλη προσπαθούσε να συνέλθει από το σοκ του σεισμού του 1948 και τα μαύρα σύννεφα του Εμφυλίου και της εσωτερικής τοπικής διένεξης. Ο πόλεμος, η πείνα, η τυραννική μεταχείριση από τους κατακτητές είχαν ως αποτέλεσμα εκτός από το ξεκλήρισμα οικογενειών και την εμφάνιση μοναχικών, ιδιόρρυθμων τύπων που έβγαιναν από μια κόλαση του Δάντη. Εμείς, παιδιά 10 ετών, δεν μπορούσαμε να διακρίνουμε το τραγικό από το κωμικό αυτών των ανθρώπων. Θυμούμαι μερικούς όπως τον Φιλάρετο, που παρίστανε τον Ναπολέοντα, τον Κοροβέση, που περνούσε τον εαυτό του για τον Καποδίστρια, ή τον γερο-Ψάνη (Σκιαδά), που είχε μια στολή από σύρματα στα οποία πρόσδενε άδεια τενεκεδένια βαζόγαλα, ενώ για σπίτι χρησιμοποιούσε μια σπηλιά στη θέση Μεγάλη Βρύση. Ο γερο-Ψάνης περπατούσε και ανατάραζε τις ρούγες καθώς τα άδεια βαζόγαλα μαζί με τα συρματένια του ρούχα εξέπεμπαν ένα δυνατό διαπεραστικό ήχο. Αντιμετώπιζε στωικά την όλη κατάσταση και έλεγε: "Τότε [εννοούσε το Δεκέμβρη του 1944] είχαμε το χέρι και το μαχαίρι μα δεν κόψαμε το πεπόνι. Τώρα τι έχουμε;"...

Ένα γενναίο βιβλίο που προσφέρει καίριες αναλύσεις πάνω στις μεγάλες τάσεις που διαμορφώνουν τον κόσμο μας, πάνω στο πώς φτάσαμε ως εδώ, πάνω στις συνέπειες των παλαιότερων πολιτικών μας επιλογών. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι η Άννα δεν περιορίζεται στην ανάλυση του παρελθόντος. Αντιθέτως, προσφέρει συγκροτημένες και απτές ιδέες για την ανανέωση της πολιτικής, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ένα βιβλίο όσο πρέπει εικονοκλαστικό, ένα βιβλίο που αρνείται πεισματικά την προσκόλληση σε ξεπερασμένα διανοητικά σχήματα. Αλλά πάνω απ' όλα, ένα βιβλίο-έκκληση για δράση, προς όλους όσοι ενδιαφέρονται για το μέλλον της Ευρώπης και της δημοκρατίας.

(Ζοζέπ Μπορρέλ, Aντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας)

Αύγουστος του 1968. Ο Γεώργιος Μυλωνάς, ηγετικό στέλεχος της Ένωσης Κέντρου, πρώην υπουργός και μέλος της παράνομης αντιστασιακής οργάνωσης Δημοκρατική Άμυνα, συλλαμβάνεται και εκτοπίζεται στην Αμοργό. Λίγα χρόνια μετά, από τη Γενεύη όπου έχει καταφύγει συνεχίζοντας την αντιδικτατορική του δράση, ο Μυλωνάς γράφει στα αγγλικά ένα κείμενο συναρπαστικό και πολυεπίπεδο που διαβάζεται απνευστί. Η Απόδραση από την Αμοργό αφηγείται την περιπέτεια της εξορίας και το χρονικό της απόδρασής του από το νησί. Είναι ένα πολιτικό θρίλερ, συναρπαστική περιπέτεια αλλά και πορτρέτο της ταραγμένης εποχής του. Είναι όμως κι ένα πορτρέτο του ίδιου του γράφοντος, του Γεωργίου Μυλωνά, ενός ιστορικού στελέχους της κεντροαριστεράς, φωτισμένου μυαλού και ρομαντικού, ευρωπαϊστή ιδεολόγου, τις ικανότητες του οποίου απέτυχε να αξιοποιήσει επαρκώς η Μεταπολίτευση, καθώς οι πολιτικές δυνάμεις που διαμορφώθηκαν στο πολωμένο ακόμα από τον Εμφύλιο πολιτικό τοπίο δεν άφησαν χώρο για μετριοπαθείς και πραγματικά φιλελεύθερες απόψεις και πολιτικές. Η μαρτυρία αυτή, που μεταφράζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αναφέρεται σε γεγονότα που σημάδεψαν τη χώρα πάνω από σαράντα χρόνια πριν. Το ενδιαφέρον της, όμως, δεν είναι αποκλειστικά ιστορικό. Η ομοιότητα με σημερινά γεγονότα και καταστάσεις την καταστούν δυστυχώς ανατριχιαστικά επίκαιρη.

Το ζεύγος τους είναι ένας μύθος, η ζωή τους μια εποποιΐα. Η ιστορία τους αρχίζει στην αποβάθρα του παρισινού μετρό, με έναν κεραυνοβόλο έρωτα ανάμεσα στην κόρη ενός στρατιώτη της Βέρμαχτ και το γιο ενός Ρουμάνου Εβραίου που πέθανε στο Άουσβιτς. Βλέποντας πρώην ναζί εγκληματίες να αποκτούν πρόσβαση σε θέσεις ευθύνης, θα στρατευθούν σε ένα πολύχρονο αγώνα, με στόχο την απόδοση δικαιοσύνης. Θα καταδιώξουν φυγόδικους ναζί, όπως ο Αλόις Μπρούνερ ή ο Γιόζεφ Μένγκελε και θα σύρουν πολλούς, όπως τον διαβόητο "χασάπη της Λυών", Κλάους Μπάρμπι, στα γαλλικά δικαστήρια.

Παράλληλα, θα κάνουν ένα τιτάνιο έργο για τη διατήρηση της μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, για το οποίο θα παρασημοφορηθούν από τη Γαλλική και τη Γερμανική Δημοκρατία, όπως και από το κράτος του Ισραήλ.

Η συναρπαστική, ιδιωτική και δημόσια ζωή, του ζεύγους Κλάρσφελντ, όπως τη διηγούνται οι ίδιοι.

 

Η μεγαλύτερη ιστορική έρευνα που έγινε ποτέ για τον Άρη Βελουχιώτη. Όπου πήγε, πήγα. Έπρεπε να δω τους τόπους που έδρασε και να ακούσω τους ανθρώπους που τον γνώρισαν και έζησαν μαζί του. Το ευτύχημα είναι ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, που άρχισα την έρευνα, πρόλαβα εν ζωή τους περισσότερους από εκείνους που τον λάτρεψαν ή τον μίσησαν, που τον πολέμησαν ή υπήρξαν συναγωνιστές του. Έτσι, διασώθηκαν πολλά χαρακτηριστικά του γνωρίσματα, συμπεριφορές και ατόφιες φράσεις του, που αναπαράγονταν από στόμα σε στόμα, όπως το δημοτικό τραγούδι. Και είχα την τύχη να έχω σπουδαίους οδηγούς σε κάθε τόπο. Άλλο είναι να πηγαίνεις ψάχνοντας και άλλο να σε ξεναγούν στο πρώτο αντάρτικο λημέρι του Παρνασσού οι καπετάνιοι Περικλής και Νικηφόρος. Άλλο να χαζεύεις το βουνό από μακριά και άλλο να σου δείχνει ο μαυροσκούφης Κατσαντώνης τα περάσματα της Χελιδόνας. (Διονύσης Χαριτόπουλος ) Είναι γνωστό ότι ο Διονύσης Χαριτόπουλος επί πολλά χρόνια συγκέντρωνε και κυρίως διασταύρωνε οτιδήποτε αφορά τον Άρη από μια ογκώδη βιβλιογραφία, από κάποια όχι πολύ προσιτά αρχεία, από ατελείωτες ώρες συνεντεύξεων με εκατοντάδες αντάρτες, καπετάνιους, μαυροσκούφηδες, αξιωματικούς και χωρικούς, και ακολούθησε τα ίχνη του από βουνό σε βουνό. Αποτέλεσμα, αυτός ο τόμος για τη μυθική φυσιογνωμία του Άρη. Τον Άρη Βελουχιώτη ο οποίος, για τους Ιταλούς και τους Γερμανούς ήταν ένας επικηρυγμένος αρχηγός ανταρτών. Για τους Άγγλους εγκληματίας πολέμου. Για την ηγεσία της ελληνικής συντηρητικής παράταξης, σφαγέας και ληστοσυμμορίτης. Για την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, αποκηρυγμένος προβοκάτορας και προδότης. Ο Χαριτόπουλος αποδεικνύει ότι είναι ο άνθρωπος που δημιούργησε τον μεγαλύτερο εθελοντικό στρατό της ελληνικής ιστορίας και μια Ελεύθερη Ελλάδα μέσα στην υποδουλωμένη Ευρώπη. Το έργο στις προηγούμενες εκδόσεις του (όλες εξαντλημένες) έχει αναδειχθεί σε ένα από τα πρώτα σε πωλήσεις ιστορικά έργα. Ο τόμος του "Τόπου", στη νέα, αναθεωρημένη από τον συγγραφέα, έκδοση έρχεται να ανταποκριθεί στο αίτημα των νέων αναγνωστών που δεν κατάφεραν να αποκτήσουν αυτό το πολύτιμο έργο μέσα από τις προηγούμενες εκδόσεις.

Η θερμή υποδοχή που βρήκε από το αναγνωστικό κοινό η πρώτη έκδοση του βιβλίου μου για τον Αριστοφάνη, με ενθαρρύνει να προχωρήσω, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, στην παρούσα δεύτερη έκδοση, ύστερα και από την εξαιρετικά ευχάριστη διαπίστωση ότι τόσο οι φοιτητές όσο και οι εκπαιδευτικοί βρήκαν χρήσιμο αυτό το βιβλίο, το οποίο κάλυπτε τις ανάγκες τους για τη μελέτη και την απόλαυση της αριστοφανικής ποίησης. Θα πρέπει όμως να επισημάνω ότι η ανταπόκριση και η γενικότερη απήχηση ενός τέτοιου έργου στο αναγνωστικό κοινό, εκτός από ενθαρρυντική, δημιουργεί σε εμένα περισσότερες απαιτήσεις. Γι' αυτό έκρινα ότι δεν θα έπρεπε να προβώ σε απλή ανατύπωση του βιβλίου με λίγες διορθώσεις, αλλά σε περαιτέρω βελτιώσεις, αυτονόητες για κάθε έγκυρο επιστημονικό έργο. Ας σημειωθεί, επίσης, ότι έγιναν διορθώσεις και στην εκτενή βιβλιογραφία, ώστε να καταστεί ακόμη πιο εύχρηστη και προσιτή στον αναγνώστη. Επιπλέον, όπως είναι αυτονόητο, καταβλήθηκε προσπάθεια να διορθωθούν οι ελάχιστες αβλεψίες και τα τυπογραφικά λάθη της πρώτης έκδοσης. [...]

"Είναι κάποιοι άνθρωποι που μοιάζουν να έχουν καταπιεί έναν άγγελο και να ταΐζουν τα δεινά τους μ' αυτό το μαγικό μείγμα πείσματος και ακεραιότητας. Προσωπικότητες που δεν ταλαντεύονται εν μέσω της καταιγίδας, που δεν αναπαύονται. Προσωπικότητες που οι χειρονομίες τους λειτουργούν στο πεδίο των αληθινών μηνυμάτων, στο πεδίο των συμβόλων". Οι δώδεκα ιστορίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο "Αρχάγγελοι" διατρέχουν τα μήκη και τα πλάτη της υφηλίου των αρχών του 20ού αιώνα, εκεί όπου η επανάσταση έγραψε τη δική της ιστορία. Από την εφήμερη εμπειρία του μεξικανικού συνδικάτου ζωγράφων που δημιούργησαν το 1922 οι Ντιέγκο Ριβέρα και Νταβίντ Αλφάρο Σικέιρος στις απαλλοτριώσεις των Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι και του Φρανσίσκο Ασκάσο στο ταξίδι τους στο Μεξικό. Από τον αγώνα ενάντια στην ισπανική ολιγαρχία στο Ακαπούλκο, που κόστισε δύο ζωές στον Χουάν Εσκουδέρο, στην απίστευτη επιμονή του τελευταίου μαγονίστα. Από την ταραχώδη Γερμανία του 1918-1921 στα δημοσιογραφικά χρονικά της Λαρίσα Ράισνερ για την Οκτωβριανή Επανάσταση. Από τον Ραούλ Ντίας Αργουέγιες, αρχηγό του επαναστατικού κουβανέζικου στρατού που έχασε τη ζωή του για την ανεξαρτησία της Ανγκόλα, μέχρι τον Πενγκ Πάι και τον ιδιαίτερο διωγμό του κατά την κινεζική αγροτική επανάσταση. Ο Paco Ignacio Taibo II μάς αφήνει παρακαταθήκη τις ιστορίες δώδεκα αιρετικών επαναστατών ως μνήμες αντίστασης και ήττας, που θα μας οδηγήσουν ξανά και ξανά στη συνέχιση του αγώνα, έχοντας τη βεβαιότητα αυτών που κουβαλούν έναν νέο κόσμο στις καρδιές τους.

«Κάποιος µε ρώτησε αιφνιδιαστικά τι θα έβαζα ως περιληπτικό τίτλο της πορείας µου. Στη σχετική αµηχανία µου θυµήθηκα τη σύντοµη προσευχή που ψιθύρισα το 1964, στην πρώτη φάση της ελονοσίας: “Θεέ µου, µπορείς να έχεις πολλά παράπονα από εµένα, αλλά γνωρίζεις ότι προσπάθησα να Σε αγαπήσω”. Τότε ήµουν 35 ετών. Και είχα πάρει την απάντηση: “Προσπάθησε να αγαπάς όλες τις εικόνες Μου, όλους τους ανθρώπους, που κινούνται γύρω σου, ιδιαίτερα όσους είναι αδικηµένοι ή αναζητούν το Πρόσωπό Μου. Και τότε θα Με αγαπήσεις πιο πολύ”. Αυτό µε βοήθησε να Τον διακονήσω σε συνθήκες σκληρές σε διάφορες χώρες».

Από το φθινόπωρο του 2018 ως το φθινόπωρο του 2020 η Νατάσα Μπαστέα και ο Μάκης Προβατάς, σε µια σειρά συνοµιλιών στην Αθήνα και στα Τίρανα, κατέγραψαν τις σκέψεις του Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιου για την πορεία του, τη ζωή του από τα παιδικά του χρόνια ως σήµερα και τις εξελίξεις στον κόσµο γύρω µας.

Μια ιστορία λιγότερο ειπωμένη μετά το 1945 είναι η ιστορία του Έλληνα αστού. Ο αστικός τρόπος ζωής αγαπήθηκε και μισήθηκε έντονα μέσα στα μετεμφυλιακά πάθη και τους ιλιγγιώδεις μετασχηματισμούς της ελληνικής κοινωνίας. Αυτό το βιβλίο τον ζωντανεύει μέσα από τη μαρτυρία ενός από τους γνωστότερους Αθηναίους αστούς. Ο Στράτης Στρατήγης είναι με διττή έννοια αστός: και βέρος Αθηναίος και οπαδός της αστικής ταυτότητας· στη ζωή και στην πολιτική. Μόνιμος κάτοικος του κέντρου, ανάμεσα στον Λυκαβηττό και την Ακρόπολη, διακεκριμένος νομικός, πολιτικός, βασιλόφρων προοδευτικός, φίλος ή γνώριμος προσωπικοτήτων της δικής του αθηναϊκής "γειτονιάς" και του κόσμου, ανασυνθέτει τις επιδράσεις που είχαν οι αλλεπάλληλες εσωτερικές και διεθνείς αλλαγές πάνω στο άστυ και τις αντιλήψεις των ανθρώπων του. Με κινηματογραφική μνήμη, κινεί την αφήγηση σε έξι δεκαετίες, από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έως τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, για τους οποίους χρημάτισε πρώτος πρόεδρος του "Αθήνα 2004". Σε αυτή τη διαδρομή από το ναδίρ έως το ζενίθ των δυνατοτήτων του ελληνικού κράτους στον 20ό αιώνα, η Αθήνα ξανασυστήνεται στον αναγνώστη ως πολυμορφικό σκηνικό ολοένα συνθετότερων ανθρώπινων ιστοριών, μια μικρογραφία της ιστορίας της χώρας.