Littérature

Βουτιά στο χώμα
Η "Ταβέρνα του Τάκη"
Οι χήνες
Η αλεπού
Ο κυρ Σπύρος
Από θλίψη
"Ζα-βο-λιά-ρα!"
Η Σωλήνα του Θανάτου
Λασποκεφτέδες
"Αμήν"

Εβδομήντα χρόνια από τον θάνατο του Άγγελου Σικελιανού (1884-1951), η ανθολόγηση 50 ποιημάτων του υπό τον τίτλο Tον άναρχο Έρωτα να νιώσω ακέριο επιχειρεί να προτείνει στο σημερινό αναγνωστικό κοινό το αντιπροσωπευτικότερο και διαχρονικότερο κομμάτι ενός έργου που αποτελεί μία από τις κορυφές του νεοελληνικού ποιητικού λυρισμού. Οι ανθολόγοι, Χάρης Βλαβιανός και Ευριπίδης Γαραντούδης, στην εισαγωγή τους εστιάζουν στην αισθητική επικαιρότητα του ποιητή Σικελιανού σήμερα, ανατρέχοντας και αποτιμώντας πρόσφατες σχετικές απόψεις σύγχρονων ποιητών και κριτικών. Η έκδοση ολοκληρώνεται με το κείμενο «Η τέχνη είναι αυτό το ταξίδι» της Αμερικανίδας ποιήτριας Ελένης Σικελιανός, μια εξομολόγηση για τη σχέση της με τον Σικελιανό και την προγιαγιά της Εύα Πάλμερ. . . . τον άναρχο Έρωτα να νιώσω ακέριο, Θε μου, μέσα στα στήθη μου ξανά· και να ’μαι σ’ όλα σαν η πνοή και σαν η βοή τ’ ανέμου, στα κοντινά, στα μακρινά... Από την «Προσευχή»

«Το πρώτο λεπτό μετά τον θάνατό της, η συνείδηση της Τεκίλα Λεϊλά άρχισε να φθίνει, αργά και σταθερά, σαν την άμπωτη που απομακρύνεται από την ακτή…»

Για τη Λεϊλά, κάθε λεπτό μετά τον θάνατό της φέρνει στην επιφάνεια μια ανάμνηση των αισθήσεών της: κατσίκι με μπαχαρικά στιφάδο, εκείνο που θυσίασε ο πατέρας της για να γιορτάσει τη γέννηση του πολυπόθητου γιου· μπρίκια όπου αχνίζουν το λεμόνι με τη ζάχαρη για να αποτριχώνουν οι γυναίκες τις γάμπες τους, ενόσω οι άντρες προσεύχονται· τον καφέ με τους σπόρους καρδάμωμου που μοιράζεται μ’ έναν ωραίο φοιτητή στο πορνείο όπου δουλεύει. Κάθε ανάμνηση που αχνοσβήνει φέρνει πίσω τους φίλους που απέκτησε στη γλυκόπικρη ζωή της – φίλους που τώρα ψάχνουν απελπισμένα να τη βρουν…

Ένα πολύ δυνατό και υποβλητικό μυθιστόρημα από την πένα μιας από τις πιο σπουδαίες συγγραφείς της εποχής μας.

«Ένα ποίηµα ποτέ δεν λέει τίποτε. Ανοίγει απλώς µια πόρτα, αθόρυβα. Άγρυπνο κι αποφασισµένο όπως ο γέρος πατέρας µου περιµένοντάς µε µια µόνη νύχτα του χειµώνα» Τι κάνει ένα ποίηµα µεγάλο; Υπάρχει ένας συγκεκριµένος ορισµός ενός µεγάλου ποιήµατος; Έχω µια απλή απάντηση σε αυτό το ερώτηµα. Αυτό που µε συγκινεί είναι µεγάλο για εµένα. Μπορεί να είναι ένας πίνακας, ένα µουσικό κοµµάτι, µια φωτογραφία, ένα ποίηµα ή οτιδήποτε κάτω από τον ήλιο. ∆εν νοµίζω πως µπορεί να υπάρξει ένας παγκόσµιος ορισµός του µεγαλείου. Ακόµη και ο Βούδας, ο φωτισµένος, συµβούλευε τους ακόλουθούς του να µην πιστεύουν αυτό που έλεγε χωρίς να το επαληθεύουν οι ίδιοι, να µην παίρνουν τον δρόµο του αλλά να βρουν τον δικό τους. […] ∆ιαβάζω αυτά τα ποιήµατα ξανά και ξανά, σε στιγµές χαράς και θλίψης· και καθώς τα διαβάζω, εισέρχοµαι σε έναν κόσµο ευδαιµονίας. Εύχοµαι και σε εσάς ένα αξέχαστο ταξίδι µε αυτά τα 100 Μεγάλα Ινδικά Ποιήµατα.

Το απόλυτο αλφαβητάρι της ευτυχίας για να κατακτήσετε ό,τι ονειρεύεστε. Αποδοχή, ελευθερία, εμπιστοσύνη, μουσική, φλόγα, χαρά... Λέξεις αγαπημένες, μικρές «σοφίες» της καθημερινότητας, φράσεις χαρακτηριστικές και αναπόσπαστες της κάθε πολύτιμης στιγμής της ζωής μας. Ένα αλφαβητάρι-σταθμός στην αναζήτηση της ευτυχίας και μαζί ένα σημειωματάριο, για να φυλάξετε για πάντα σκέψεις, συναισθήματα, αποφάσεις… ό,τι είναι πραγματικά σημαντικό! Γυρίστε σελίδα, τολμήστε την αλλαγή και κατακτήστε τα όνειρά σας! Κερδίστε την ευτυχία 100%!

Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις Να μην τις παίρνει ο άνεμος(«Ποιητική», από τη συλλογή Ο στόχος, 1970)Φωτογραφία και ποίηση είναι αμφότερες τέχνες του ελάχιστου. Γνωρίζουν να συνοψίζουν καίρια, ενίοτε ωμά. Στη μικρή αυτή έκδοση συμπλέκονται τιμώντας τον Μανόλη Αναγνωστάκη, εμβληματικό μεταπολεμικό ποιητή που αρμένιζε άφοβα κόντρα στον καιρό. Οι στίχοι του συναντούν έργα σύγχρονων φωτογράφων όπως ο Κωστής Αντωνιάδης, ο Άρις Γεωργίου, ο Γιώργος Δεπόλλας, ο Ηλίας Μπουργιώτης, ο Αβραάμ Παυλίδης, ο Σίμος Σαλτιέλ, ο Στέργιος Τσιούμας, ο πιο ιστορικός Κώστας Μπαλάφας. Η συνάντηση δεν είναι τυχαία. Μέσα από την ανθολόγηση η φωτογραφία προβάλλει τακτικά ως αυστηρή διαπραγμάτευση του υλικού χώρου και χειρουργική τομή της ροής του χρόνου: εναργής σε ο,τι φαίνεται· υπαινικτική σε ο,τι απουσιάζει. Εκεί τέμνει το μονοπάτι του Αναγνωστάκη, που μετεωριζόταν ανάμεσα στο ορατό και το μη ορατό, στο ανοιχτά πολιτικό και το αόριστα προσωπικό.

[...] Απ' όλα του τα έργα, οι 120 μέρες είναι αυτό που μας θυμίζει περισσότερο τον προσωπικό του τόνο, όπως φαίνεται στην αλληλογραφία του' είναι σαν να πιάνουμε πάνω σε μια μαγνητοταινία την ανάσα της φωνής του, το παραλήρημα της μοναξιάς του. Αυτό το μαύρο διαμάντι ωστόσο αγγίζει τη σημερινή ευαισθησία με μια μοναδική ενάργεια. Αν ο Σαντ δεν αρέσει, είναι γιατί δεν ήθελε ν' αρέσει. Ένα όπλο τού απομένει μέσα στο σκοτάδι του για να εκδικηθεί μια κοινωνία που τον κρατά φυλακισμένο: να τη δείξει μέσα στην αυθαιρεσία της και ν' ανατρέψει τις ηθικές της αξίες. Η επανάσταση που θα ακολουθήσει θ' ανατρέψει μια τάξη πραγμάτων (μια επανάσταση, έλεγε ο Χέγκελ, δεν αναστατώνει παρά για ν' αποκαταστήσει θεσμικά μια κατάσταση που ωρίμασε) όσο για τις ηθικές αξίες, αυτές είναι σκληρά καρύδια' κι όσο δεν κλείνει αυτός ο λογαριασμός, ο Σαντ θα είναι πάντα επίκαιρος και θα καίει σαν αναμμένο κάρβουνο. Εκείνος τουλάχιστον δεν περίμενε πολλά' γι' αυτό κι έγραφε στη διαθήκη του: "Αφού σκεπάσουν το λάκκο μου, ας σκορπίσουν από πάνω βαλανίδια για να σκεπαστεί με τον καιρό η επιφάνεια και να χαθούν τα ίχνη του τάφου μου από το πρόσωπο της γης, όπως κολακεύω τον εαυτό μου να πιστεύει πως η θύμησή μου θα σβήσει μέσα στα μυαλά των ανθρώπων, με την εξαίρεση ωστόσο των λίγων εκείνων που είχαν την καλοσύνη να μ' αγαπήσουν ως την τελευταία στιγμή. Θα πάρω μαζί μου στον τάφο τη γλυκιά τους ανάμνηση". [...] (από το σημείωμα του εκδότη)

13033 5 ψηφία. 6 δυνατές μετακινήσεις. 7 διηγήματα και άνθρωποι... Πλήθος έγκλειστοι άνθρωποι δέσμιοι από τοίχους, μάσκες και SMS. SMS 1: Πώς είναι να ξυπνάς σε έναν κόσμο που έχει αλλάξει δραματικά; SMS 2: Τι θα μπορούσε να κάνει έναν άνθρωπο να μη θέλει να βγάλει τη μάσκα του ποτέ; SMS 3: Κι αν δεν έχει κάποιος σπίτι; Ποιο μήνυμα θα πρέπει να στείλει και γιατί; SMS 4: Πόσο βαραίνει μέσα μας το καθήκον για το γονιό; SMS 5: Γιατί να θέλει κάποιος να πηγαίνει στην κηδεία κάθε Έλληνα; SMS 6: Πώς μπορεί μια καραντίνα να μας θυμίζει την αξία της ύπαρξης των ζώων στη ζωή μας; 13033 Αποστολέας: Γνωστός (Εσύ, εγώ, ο κάθε άνθρωπος της διπλανής πόρτας ή της διπλανής κούτας...) Παραλήπτης: Άγνωστος, απρόσωπος, απρόσιτος. Και ανάμεσά τους ένας παντοκράτορας ιός, να κρατά στα χέρια του ζωές και ψυχολογίες.

“Και τότε, μία και μόνο σφαίρα φεύγει από το πυροβόλο, διασχίζει δώδεκα μέτρα αέρα σε επτακόσια μέτρα ύψος και με χίλια το δευτερόλεπτο, μπαίνει στο αριστερό μάτι του Νομπλές και ξαναβγαίνει πάνω απ’ τον αυχένα του, πίσω απ’ το δεξί του αφτί, κι από εκείνη τη στιγμή το Farman, εκτός ελέγχου, πλανάρει για λίγο κι ύστερα παίρνει μια κλίση που γίνεται όλο και πιο κάθετη, κι ο Σαρλ, με το στόμα ανοιχτό, πάνω απ’ τον βουλιαγμένο ώμο του Αλφρέντ βλέπει να τον πλησιάζει ολοένα το έδαφος στο οποίο πρόκειται να συντριβεί ολοταχώς και χωρίς καμία εναλλακτική λύση παρά μόνο ένα θάνατο άμεσο και ανέκκλητο, χωρίς το παραμικρό ίχνος ελπίδας – ένα έδαφος που ανήκει ακόμα στην κοινότητα Ζονσερί-σιρ-Βελ, ένα ωραίο χωριουδάκι της επαρχίας Καμπανία-Αρδένες, οι κάτοικοι του οποίου λέγονται Ζονκαβιδουλιανοί.”

Η Γαλλική Επανάσταση αρχίζει στις 28 Απριλίου του 1789, τη μέρα που ο ιδιοκτήτης μιας μεγάλης βιοτεχνίας χάρτινης ταπετσαρίας ανακοινώνει στο προσωπικό μειώσεις μισθών. Οι εργάτες εξεγείρονται, βάζουν φωτιά στις εγκαταστάσεις, τις λεηλατούν. Η Γαλλία είναι σε κρίση· οι άνθρωποι υποφέρουν. Ώσπου έρχεται αυτή η ατέλειωτη πνιγηρή νύχτα της 13ης Ιουλίου του 1789, μια νύχτα που όλοι την πέρασαν ξάγρυπνοι, γεμάτοι αγωνία. Το πρωί της 14ης Ιουλίου, με την άλωση της Βαστίλλης, η Επανάσταση είναι πλέον σε εξέλιξη. Ο Ερίκ Βυϊγιάρ μάς μεταφέρει το κλίμα εκείνης της ημέρας, εμφυσώντας πνοή σε τούτη τη μεγάλη εξέγερση που, με τον καιρό, το μήνυμά της ξεθώριασε σε εορταστικό απολίθωμα. Με αφετηρία το ανώνυμο πλήθος, το 14η Ιουλίου εστιάζει στη συλλογική αφήγηση των ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν σε αυτά τα γεγονότα, αλλά ξεχάστηκαν από την επίσημη Ιστορία· μικρογραφίες όλο ζωή, που συνθέτουν από κοινού μια μεγαλειώδη τοιχογραφία.

Η άλωση της Βαστίλλης είναι ένα από τα πιο εμβληματικά συμβάντα όλων των εποχών. Μας αφηγήθηκαν, όμως, την ιστορία της όπως την έγραψαν οι επιφανείς, υπό την οπτική γωνία όσων δεν ήταν παρόντες εκείνη την ημέρα. Το βιβλίο του Ερίκ Βυϊγιάρ διηγείται, αντίθετα, την ιστορία των αφανών που πράγματι άλωσαν τη Βαστίλλη. Είναι ένα βιβλίο χάρη στο οποίο η ημέρα της επετείου της Γαλλικής Επανάστασης, η ημέρα της εθνικής εορτής της Γαλλίας, μοιάζει να ανακτά το ορμητικό και ανυπότακτο μεγαλείο της.

Ένα βιβλίο με παθιασμένη γραφή, το οποίο καθιστά πρόδηλο αυτό που συνήθως λησμονούμε: η ελευθερία απαιτεί και την ισότητα όλων ενώπιον της Ιστορίας.