Louis Althusser

En 1975, au milieu de la période la plus intensément politique de son oeuvre et de sa vie, Louis Althusser décide de rédiger un manuel de philosophie qui serait accessible à tous. Initiation à la philosophie pour les non-philosophes en est le résultat. Bien loin toutefois du simple ouvrage de vulgarisation, c'est en réalité un véritable précipité des thèses les plus fondamentales de sa propre pensée qu'offre ici le philosophe, tant sur l'idéologie, la science et la religion, que sur le concept de pratique, central dans sa réflexion et développé ici comme jamais. Moment de synthèse dans son oeuvre, instantané fulgurant d'une des plus influentes philosophies de la seconde moitié du XXe siècle et introduction cristalline à ses principales catégories, il s'agit donc aussi d'un manifeste pour la pensée à venir. Une pensée dont le succès contemporains des enfants d'Althusser, de Jacques Rancière à Alain Badiou et de Slavoj (...)i(...)ek à Étienne Balibar, témoigne de la brûlante pertinence.

«Il est probable qu'on trouvera choquant que je ne me résigne pas au silence après l'acte que j'ai commis, et aussi le non-lieu qui l'a sanctionné et dont j'ai, suivant l'expression spontanée, bénéficié. Mais si je n'avais pas eu ce bénéfice, j'aurais dû comparaître. Et si j'avais dû comparaître, j'aurais eu à répondre. Ce livre est cette réponse à laquelle autrement j'aurais été astreint. Et tout ce que je demande, c'est qu'on me l'accorde ; qu'on m'accorde maintenant ce qui aurait pu alors être une obligation. Bien entendu, j'ai conscience que la réponse que je tente ici n'est ni dans les règles d'une comparution qui n'a pas eu lieu, ni dans la forme qu'elle y aurait prise. Je me demande toutefois si le manque, passé et à jamais, de cette comparution, de ses règles et de sa forme, n'expose pas finalement plus encore ce que je vais tâcher de dire à l'appréciation publique et à sa liberté. En tout cas je le souhaite. C'est mon sort de ne penser calmer une inquiétude qu'en encourant indéfiniment d'autres.» Par ces mots qui ouvrent L'Avenir dure longtemps, un texte qu'il avait lui-même dactylographié et soigneusement préservé, projetant sa publication de son vivant, Louis Althusser souligne l'enjeu essentiel de ces pages en grande partie rédigées en 1985 : soulever la «pierre tombale du silence» posée sur lui depuis le meurtre de sa femme en novembre 1980. Ce document, unique en son genre, et d'une intensité tragique exceptionnelle, est suivi d'une première esquisse autobiographique, Les Faits, rédigée en 1976. Le texte de ces deux autobiographies a été établi et présenté par Olivier Corpet et Yann Moulier Boutang.

Non exchangeable & non refundable

The publication of For Marx and Reading Capital established Louis Althusser as one of the most influential figures in the Western Marxist tradition. On Ideology contains Althusser's most significant philosophical writings from the late sixties and through the seventies. Intended to contribute, in his own words, to a 'left-wing critique of Stalinism that would help put some substance back into the revolutionary project here in the West', they are the record of a shared history. At the same time they chart Althusser's critique of the theoretical system unveiled in his own major works, and his developing practice of philosophy as a 'revolutionary weapon'.

Collected here are Althusser's most significant philosophical writings from 1965 to 1978. Intended to contribute, in his own words, to a left-wing critique of Stalinism that would help put some substance back into the revolutionary project here in the West, they are the record of a shared history. At the same time they chart Althusser's critique of the theoretical system unveiled in his own major works, and his developing practice of philosophy as a revolutionary weapon. Attesting to the unique place which Althusser has occupied in modern intellectual history - between a tradition of Marxism which he sought to reconstruct, and a post-Marxism which has eclipsed its predecessor - these texts are indispensable reading.

Non exchangeable & non refundable

Το ανά χείρας κείμενο συγκεντρώνει μερικές από τις πιο διάσημες σελίδες του Λουί Αλτουσέρ και ταυτόχρονα συνιστά έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς στην εξέλιξη της θεωρητικής του διαδρομής. Ο Γάλλος φιλόσοφος παραδίδει μια συμπυκνωμένη διατύπωση των στρατηγικών θέσεών του για τη μαρξιστική θεωρία, τόσο για την υλιστική φιλοσοφία όσο και για τον ιστορικό υλισμό, που περνά μέσα από μια πολεμική αλλά και διεισδυτική απόρριψη του κυρίαρχου σοβιετικού μαρξισμού της περιόδου και των στοιχείων αστικής ηγεμονίας που απηχούσε. Την ίδια στιγμή, το μανιφέστο αυτό συνιστά και μια δημόσια φιλοσοφική αυτοκριτική του Γάλλου φιλοσόφου γύρω από τον θεωρητικισμό που εκτιμά ότι έφεραν όψεις προηγούμενων αναλύσεών του. Έτσι, η Απάντηση στον Τζων Λιούις εξακολουθεί να είναι ίσως το μοναδικό κείμενο στο οποίο ο Αλτουσέρ δεν επιχειρεί μόνο να περιγράψει μια -σχεδόν πάντοτε υπό έλευση- υλιστική φιλοσοφική πρακτική, αλλά τη δοκιμάζει κιόλας ο ίδιος, χαράσσοντας διαχωριστικές γραμμές, εκφέροντας θέσεις που είναι αντι-θέσεις, και διερευνώντας τα αποτελέσματα των θέσεων αυτών, τον τρόπο που ανοίγουν ή όχι δρόμους στη θεωρία και την ιδεολογική ταξική πάλη υπέρ των υπό εκμετάλλευση τάξεων.

Τι ήταν η Πολιτιστική Επανάσταση που αναστάτωσε την Κίνα επί μία δεκαετία και γιατί εξακολουθεί να συγκεντρώνει τα βέλη της αστικής ιδεολογίας; Πώς επαναστατικοποίησε τις σχέσεις παραγωγής και ανέτρεψε την κυριαρχία των «ειδημόνων»; Ποιος ο ρόλος των νέων μορφών οργάνωσης που ανέδειξε και πώς τροποποίησε την παραδοσιακή αντίληψη για τη δικτατορία του προλεταριάτου; Μπορεί η εμπειρία της να συμβάλει στην ανασύνθεση των όρων μιας επαναστατικής απόπειρας σήμερα; Λίγους μήνες μετά το ξέσπασμα της Πολιτιστικής Επανάστασης το 1966, δημοσιεύεται ανυπόγραφο το μικρό αυτό κείμενο. Ενώ στην ΕΣΣΔ τα χαρακτηριστικά του κρατικού καπιταλισμού βαθαίνουν, ο Λουί Αλτουσέρ σπεύδει να υποστηρίξει τη μεγάλη εξέγερση των λαϊκών μαζών στην Κίνα ως πνεύμονα αναζωογόνησης της μαρξιστικής θεωρίας και της πολιτικής στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος· ως το σημάδι εκείνο που μας υπενθυμίζει ότι ο κομμουνισμός είναι το άλλο όνομα της τάσης προς την αυτοδιακυβέρνηση των μαζών.

Μαζί με τη μικρή μελέτη για τον Μοντεσκιέ, το δοκίμιο του Αλτουσσέρ για τον Ρουσσώ αποτελεί μια υποδειγματική ανάγνωση φιλοσοφικού έργου. Είναι υποδειγματική για τον τρόπο συστηματικής και εμμενούς κριτικής του Κοινωνικού συμβολαίου. Είναι όμως υποδειγματική και για τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιεί τον φιλοσοφικό λόγο από τη σκοπιά μιας κοινωνικής θεωρίας ταγμένης υπέρ της κοινωνικής χειραφέτησης. Έτσι, τα ερωτήματα με τα οποία ξεκίνησε η νεωτερικότητα και οι αξιώσειες του Διαφωτισμού γίνονται εργαλεία κριτικής της αστικής σκέψης. Ο Ρουσσώ του Αλτουσσέρ δεν είναι μόνο ένας ιδιοφυής θεμελιωτής της σύγχρονης δημοκρατίας, αλλά και ο φιλόσοφος που διαβλέπει και αναπαράγει τις αντιφάσεις της προϊδεάζοντας για την ανάγκη υπέρβασής της. Ο Αλτουσσέρ μας δίνει τη δυνατότητα να ξαναδιαβάσουμε το Κοινωνικό συμβόλαιο του Ρουσσώ σαν ένα σύγχρονο και προκλητικό μανιφέστο.