Κώστας Αξελός

Αυτό το σύντομο βιβλίο περιλαμβάνει κείμενα που μπορούν να ονομασθούν αφορισμοί. Εξαρχής έχει συλληφθεί ως ένα όλον συνεπές και αποσπασματικό μαζί. Σημειώνει τους σταθμούς μιας πορείας. Η πορεία αυτή πηγαίνει από το αινιγματικό παιχνίδι που εμψυχώνει τον άνθρωπο, όπως και τον έρωτα, την πάλη, τη φιλία, τη γλώσσα και τη σκέψη, την ιστορία και την κοινωνία - μέσα από τη δοκιμασία του κόσμου περισσότερο παρά του είναι -, μέχρι τη σχέση μας με τον θάνατο και με τις απατηλές ελπίδες για μια επίγεια σωτηρία ή μια ουράνια επιβίωση.

Οι δύο αυτές ομιλίες που σκιαγραφημένες προλογίζονται εδώ δεν αποτελούν πανεπιστημιακά μαθήματα ή ακαδημαϊκές διαλέξεις, ούτε όμως λόγιους αυτοσχεδιασμούς ή συνειρμικές κατασκευές. Είναι δύο όσο γίνεται πιο ελεύθερες ομιλίες που είχαν επίσης στόχο να προετοιμάσουν τις συζητήσεις που ακολούθησαν, αλλά και άλλες μελλοντικές συζητήσεις. (...)

""Το γεγονός ότι η τραγική επικαιρότητα των παρατηρήσεων και των διαπιστώσεων που περιλαμβάνονται στις σελίδες δεν οφείλεται μόνο στην ενορατική ματιά του στοχαστή, αποτελεί ασφαλώς και το μέγα ερώτημα των καιρών"", παρατηρεί σε εισαγωγικό, διευκρινιστικό της σημείωμα η μεταφράστρια - επιμελήτρια του βιβλίου Κατερίνα Δασκαλάκη, σύντροφος ζωής του Κώστα Αξελού. ""Ακριβώς αυτή η επικαιρότητα οδήγησε στη νέα μετάφραση και δημοσίευση του κειμένου, όχι χωρίς αγωνία και δισταγμούς, αλλά και με τη βαθιά πεποίθηση ότι, έστω και μετά από τόσα χρόνια, το ελληνικό κοινό μπορεί κάτι να κερδίσει από τούτη την ανάγνωση κι ότι έτσι και ο ίδιος θα το ενέκρινε"", προσθέτει. (Από την παρουσίαση της έκδοσης) Γραμμένο το 1954 στα γαλλικά, το κείμενο αυτό του Κώστα Αξελού μοιάζει περισσότερο επίκαιρο παρά ποτέ. Ο μόλις τριάντα ετών τότε φιλόσοφος, εξόριστος στο Παρίσι, καταγράφει τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα μέσα από τις δυσπλασίες της. Εντοπίζοντας την αδυναμία παραγωγής σκέψης, άρα αδυναμία αυτογνωσίας, και την αδυναμία παραγωγής έργου, άρα την αδυναμία προσαρμογής στους όρους της νεωτερικότητας, περιγράφει μια νεοελληνική κοινωνία η οποία σπαράσσεται από τους εσωτερικούς διχασμούς στην προσπάθειά της να αναζητήσει ταυτότητα. Και όπως λέει χαρακτηριστικά, η Ελλάδα είναι μια ""σχεδόν πραγματικότητα"" που προσπαθεί να καλύψει το κενό της σκέψης δημιουργώντας μύθους . (ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ, Τα Νέα, Βιβλιοδρόμιο"", 11/12/2010) Ποια προϋπόθεση θέτει ο Αξελός για να μετατραπεί η Ελλάδα από εισαγωγέα-καταναλωτή ξένων επιτευγμάτων σε παραγωγό-κατασκευαστή του πεπρωμένου της; Την ικανότητα ανταπόκρισης στη νεωτερική πραγματικότητα: και ως νεωτερικό ορίζει αυτό που είναι θεμελιωμένο στη δρώσα υποκειμενικότητα, αυτό που διαθέτει αυτό-συνείδηση η οποία ερμηνεύει τον εαυτό της και τον κόσμο, αυτό που τρέφεται από τη θέληση για δύναμη και δεν διστάζει να εξορμήσει για να κατακτήσει τον κόσμο. (ΕΛΙΣΑΒΕΤ KΟΤΖΙΑ, Η Καθημερινή, 31/12/2010)

"Είναι μέσα στη συζήτηση, φαίνεται, που η εργασία της σκέψης φωτίζεται και προσδιορίζεται, βρίσκει διατυπώσεις και επιτρέπει να ξεχωρίζουμε καλύτερα τους δεσμούς ανάμεσα στα διάφορα επιχειρήματα και, κυρίως, τις προοπτικές μιας ενιαίας έρευνας. Η συζήτηση μπορεί ακόμα να βοηθήσει στο να γίνει ορατή η μέθοδος της εν δράσει (επί το έργον) σκέψης, που είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη - ως διάβημα - με τη συστηματική επεξεργασία. Μέσα στη σύγχρονη συζήτηση, ο αρχαίος λόγος-και-διάλογος μιλούν ακόμα; Και ποιές συζητήσεις έχουν περισσότερο βάρος: οι συζητήσεις που έχουν πραγματωθεί, πιο εμπειρικά λέγονται πραγματικές - οι οποίες γενικά είναι απλά, χαλαρά, παιχνίδια ερωταποκρίσεων -, οι συζητήσεις που δεν έγιναν και των οποίων ο χρόνος και οι συνδιαλεγόμενοι καλούνται φανταστικοί ή οι συζητήσεις με "εαυτόν" που μπορούν να είναι, περισσότερο από ένας "μονόλογος" μ' ένα μόνο παίκτη, συζητήσεις με το λόγο του Ενός-Παντός και του παιχνιδιού του;"

Η έκδοση περιλαμβάνει την τελευταία συνέντευξη του Κώστα Αξελού, εκτεταμένο βιογραφικό, πλήρη βιβλιογραφία στα ελληνικά, φωτογραφίες και χειρόγραφο του μεγάλου στοχαστή. Στην εισαγωγή του βιβλίου, ο Γιώργος Δουατζής περιπλανιέται ανάμεσα στον απόηχο του "παιχνιδιού του κόσμου" και την "ποιητικότητα", έννοιες που αποτελούν καίριες συνισταμένες της σκέψης του Κώστα Αξελού.
Στο επίμετρο, καταγράφονται συνοπτικά οι φιλοσοφικές θέσεις του Κώστα Αξελού από τον καθηγητή Συγκριτικής Φιλοσοφίας της Θρησκείας Μάριο Μπέγζο.

Το βιβλίο παρουσιάζει μια πλούσια, μοναδική εικόνα των απόψεων, του έργου και της ζωής του μεγάλου Έλληνα φιλόσοφου. Περιέχει ολόκληρη την τελευταία συνέντευξη που έδωσε στον Γιώργο Δουατζή λίγους μήνες πριν φύγει οριστικά, στις 4 Φεβρουαρίου 2010, σε ηλικία ογδόντα έξι ετών. Ο Κ. Αξελός εκθέτει την οπτική του σε ζητήματα καίριας σημασίας, όπως η κοινωνία, ο άνθρωπος, ο έρωτας, ο θάνατος κ.ά. Μιλά ως και για θέματα που έχουν απασχολήσει την προσωπική του ζωή. Απογράφει ψήγματα της προσωπικότητάς του. Τα λόγια του οδηγούν σε νοητική εγρήγορση κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο.