Αλέξης Πανσέληνος

Ο Κρις Καλλίτσης και η Κάτια Γεροδήµου, δυο µάλλον άσηµοι χορευτές του µπαλέτου, βρίσκονται ξαφνικά µπλεγµένοι στα δίχτυα µιας πλεκτάνης που σκοπεύει να αναδείξει την Κάτια από το κορ-ντε-µπαλέ σε σολίστα. Η πλεκτάνη αποτυχαίνοντας ξετυλίγει ένα κουβάρι από αλυσιδωτές αντιδράσεις το οποίο φτάνει ίσαµε τα Δεκεµβριανά και από κει πίσω πάλι στη δεκαετία του ’50, στην εποχή της Χούντας και στη σύγχρονη Ελλάδα.

Δυο παλιοί αριστεροί ανακαλύπτουν τις άσχηµες αλήθειες για τον εαυτό τους στο πρόσωπο ενός δεξιού, κοινού τους φίλου, κι εκείνος τη δική του οµορφιά στα πρόσωπα των παλιών συντρόφων της νεότητάς του. Οι δυο χορευτές συµβιβάζονται µε τη σκληρή πραγµατικότητα, ενώ ένα νέο αστέρι γεννιέται από το πουθενά στον χώρο του ελληνικού Θεάτρου. Κέρδη και ζηµίες από την όλη ιστορία µένει να εκτιµηθούν στο τέλος του βιβλίου, καθώς ο αναγνώστης µια µουσκεύει στον βυθό της θάλασσας και µια στεγνώνει κάτω από τις ακτίνες του αττικού ήλιου.

Αθήνα 1950-1953. Σε μια πλατιά τοιχογραφία ο συγγραφέας ανακαλεί τις εικόνες μιας εποχής που για εκείνον όρισαν για πάντα το πρόσωπο της πόλης του. Μια αναπαράσταση των πρώτων χρόνων μετά από μια αιματηρή δεκαετία με κατοχή και εμφύλιο, χωρίς καταφυγή σε αρχειακό υλικό, παρά μόνο με τη δύναμη της μυθιστορηματικής επινόησης που προσπαθεί να συναγωνιστεί σε αμεσότητα τα ντοκουμέντα, οπτικά και ηχητικά, της εποχής. Έρωτες, ίντριγκες, συνωμοσίες, φτώχεια και δυστυχία, μια εποχή δύσκολης ανάρρωσης ενός κόσμου που μάτωσε και πείνασε. Οι ιστορίες του μυθιστορήματος μπλέκουν μεταξύ τους, στη διάρκεια της πρώτης τριετίας μιας ειρηνικής σειράς ετών, σημαδεμένων για πάντα από τα τραύματα του πρόσφατου παρελθόντος.

Βιέννη, Τεργέστη, Κέρκυρα, Γιάννινα, τέλη του 18ου αιώνα. Ένας αυστριακός συνθέτης δραπετεύει στη θάλασσα και ξεβράζεται στην ελεύθερη από τους Τούρκους Κέρκυρα, όπου γνωρίζει έναν έλληνα αριστοκράτη ποιητή από τη Λευκάδα, που έχει δραπετεύσει εκεί κυνηγημένος κι αυτός από τα φαντάσματα της δικής του ζωής. Πειρατές, ληστές στα σουλιώτικα βουνά, η χλιδή της αυλής του Αλή Πασά στα Γιάννινα, μια ελληνίδα σκλάβα στο χαρέμι, η δραπέτευσή της με τη βοήθεια των δυο καλλιτεχνών και η ανακάλυψη της Ελλάδας από έναν δυτικό άνθρωπο.

Μυστήρια, εφιάλτες, ανατροπές, μάχες στα βουνά και στο τέλος η καταβύθιση του ήρωα στην προεπαναστατική Ελλάδα. Ένας έλληνας καλόγερος αποκοιμιέται νανουρισμένος από τους ύμνους των Δερβίσηδων. Και μια καμήλα περιπλανιέται στα χιονισμένα βουνά της Ηπείρου.

Το μυθιστόρημα "Ζαΐδα ή Η καμήλα στα χιόνια" κυκλοφόρησε το 1996 και μεταφράστηκε στα γαλλικά (Gallimard), στα γερμανικά (Berlin Verlag) και στα ιταλικά (Edizioni Crocetti). To 1997 ήταν η ελληνική υποψηφιότητα για το Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας.

 

Ενώ η πόλη παρακμάζει και καταστρέφεται, ένας άντρας πασχίζει να διασώσει κάποια ψήγματα ευτυχίας κλεισμένος στο μικρό του διαμέρισμα, απομακρυσμένος από τους παλιούς του φίλους, χωρισμένος από τη γυναίκα του, βιοποριζόμενος από μεταφράσεις και φιλοδοξώντας να εκδώσει κάποτε ξανά ένα βιβλίο δικό του. Πολιορκημένος από τις απειλές της καθημερινότητας, με τα λεφτά του να τελειώνουν και την ηλικία του να πλησιάζει τη φθορά, θέλει να εξασφαλίσει την ύπαρξή του μικραίνοντας τον ορίζοντά της ώστε να μην εκτίθεται σε κίνδυνο. Μετρά τις αμοιβές από τις μεταφράσεις που κάνει, υπολογίζει τα έξοδα που αυξάνουν μέσα στην κρίση του τόπου και διατηρείται ζωντανός με το ελάχιστο οξυγόνο που του επιτρέπει ένας κύκλος μικρών, ελάχιστων απολαύσεων και μιας μετρημένης ζωής. Όμως η συναισθηματική του απάθεια κινδυνεύει από μια απρόσμενη εισβολή μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Το ξεχασμένο παρελθόν του επιστρέφει σαν απειλή και εκτροχιάζει τη ζωή του. Μια ζωή που μοιάζει να ακολουθεί τη μοίρα της ίδιας της πόλης.

Η συμφιλίωση, Το παραμύθιασμα, Η εξαφάνιση της Μπέτσυς και Καλοκαιρινός Κινηματογράφος. Τέσσερις μεγάλες ιστορίες με κοινό τους παρονομαστή την ανθρώπινη περιπέτεια, τον έρωτα, τη μοναξιά, το τέλος της νεότητας. Το ύφος των ιστοριών κρύβει κάτω από ένα συχνά ιερόσυλο χιούμορ μια βαθύτερη ποιητική διάθεση, και η παραδοσιακή γραφή τους συνδυάζει τον ρεαλισμό με το φανταστικό κλίμα του κόσμου των ονείρων. Τα πρόσωπα της ιστορίας αυτής πρέπει να είναι κιόλας αρκετά αντιπαθή, αρχίζοντας από τους ακόλουθους της συνοδείας μου: ο Σκύλος, που είναι σκύλος αλλά αφύσικος γιατί σκέφτεται και μιλά σαν άνθρωπος κι επιπλέον συχνά βαδίζει όρθιος ή κάθεται με σταυρωμένα τα πόδια όπως εμείς? το Αρκάου γιατί είναι αρκάου και τίποτα δεν υπάρχει πιο αφύσικο από δαύτα είτε στον κόσμο των ανθρώπων είτε των ζώων, τίποτα πιο άσκημο και κακό? εγώ, τέλος, γιατί ενώ έχω μορφή ανθρώπου, δεν έχω ούτε αισθήματα κανενός είδους, ούτε σκέψεις πολύ σημαντικές να κάνω ή να μεταδώσω (αυτό πρέπει κιόλας να έχει γίνει αντιληπτό) παρά κινούμαι και δρω στα περιθώρια της ζωής άλλων ανθρώπων που έτυχε να με γνωρίσουν, προκαλώντας παντού και πάντα μόνο καταστροφές στον ψυχικό τους κόσμο – τις χειρότερες, απ’ ό,τι λένε, που υπάρχουν. Απόσπασμα από το βιβλίο

Καλοκαίρι 1966. Ο Σπύρος, μαθητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, περνά τις διακοπές του φιλοξενούμενος από την οικογένεια ενός ζωγράφου στο νησί. Είναι ένα σημαδιακό καλοκαίρι, όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και για την οικογένεια που τον φιλοξενεί. Λίγο αργότερα, ο Απρίλιος του '67 αλλάζει τα πάντα στη ζωή του. Η ιστορία του Σπύρου είναι η ιστορία και πολλών άλλων της γενιάς του. Είναι η ιστορία ενός νεαρού ζωγράφου που αρνήθηκε να προδώσει την παρέα του αλλά πρόδωσε το όνειρό του.

Αθήνα 1943. Ένας ντετέκτιβ, Ελληνοαμερικανός, βρίσκεται εδώ και λίγα χρόνια στην Ελλάδα, κυνηγημένος από τους εχθρούς του. Φυτοζωεί από το επάγγελμά του και ενώ ο πόλεμος διαλύει τις τελευταίες του ελπίδες, κάποιος του αναθέτει την προστασία ενός κοντραμπασίστα της όπερας. Μετέωρος μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας, θα συναντήσει πλάσματα φτιαγμένα από τα υλικά του πόνου και της επιβίωσης: μια μοιραία γυναίκα που σαγηνεύει όλους τους άνδρες της ιστορίας, μια Εβραιοπούλα παντρεμένη μ’ έναν μαυραγορίτη, έναν Γερμανό αρχιμουσικό αποφασισμένο ν’ ανεβάσει τον «Χρυσό του Ρήνου» στη Λυρική, έναν αλλήθωρο πρώην εκτελωνιστή, μια πόρνη της Τρούμπας, μια μαυροφορεμένη γυναίκα παραδομένη στο ερωτικό αλισβερίσι. Όλοι τους έχουν δαγκώσει το μήλο της αμαρτίας. Όλοι τους μπορούν είτε να σωθούν είτε να χαθούν. Μήπως για να σωθεί η ψυχή ενός τόπου πρέπει να επιζήσουν και η αρετή και ο πειρασμός;

Τα "Σεμινάρια" που περιέχει αυτός ο μικρός τόμος είναι 48 πνευματώδη παίγνια - με μια γερή δόση υπερβολής, αλλά και με αρκετή σοβαρότητα κατά βάθος. Ασχολούνται κυρίως με τη γραφή και την ανάγνωση, άρα απευθύνονται σε επίδοξους συγγραφείς αλλά και στους αναγνώστες της λογοτεχνίας. Τα περισσότερα από αυτά αναρτήθηκαν στο facebook, την περίοδο 2016-2017, με αφορμή τις διαστάσεις που έλαβε το φαινόμενο των σεμιναρίων, που τείνει να γίνει πια θεσμός. Σκέφτηκα λοιπόν να υποδηλώσω, κάτω από τον μανδύα του χιούμορ, κάποιες προσωπικές μου απόψεις για το γράψιμο αλλά και για το διάβασμα. Σε κάθε περίπτωση, οι 48 αυτοί αφορισμοί δεν αποτελούν παρά ένα παιχνίδι με τα πράγματα του σιναφιού μας. Άλλωστε και η ίδια η λογοτεχνία ένα παιχνίδι είναι στην ουσία, αφού μιμείται τη ζωή και εξορκίζει τα φαντάσματα που μας απειλούν.

"Προτού να καταλύσετε τη φόρμα, μάθετε να τη χειρίζεστε. Μπορεί να ανακαλύψετε πως δεν χρειάζεται."

"Είναι χάλια να μιλάτε σαν τον Μπουκόφσκι ενώ βλέπετε τον κόσμο με τα γυαλιά των αδελφών Μπροντέ."

"Το κοινό που θα αγαπήσει τα βιβλία σας θα σας μοιάζει. Αν δεν έχετε σαφή εικόνα του εαυτού σας, γνωρίστε τους αναγνώστες σας."

"Ή την τέχνη σας θα πάρετε στα σοβαρά ή τον εαυτό σας."

"Οι άξιοι τεχνίτες είναι άνθρωποι καταδεκτικοί γιατί η τέχνη τούς έχει διδάξει την ταπεινότητα. Η πόζα είναι η στάση των ασήμαντων που πιστεύουν πως είναι πιο σπουδαίοι από αυτό που υπηρετούν."