Διάλογος για το δέντρο

`Στοχάζομαι δεν σημαίνει να προχωρώ βαθύτερα στην έννοια της τάξης; Δες με ποιο τρόπο το τυφλό το Δέντρο με τα αποκλίνοντα μέλη αυξάνεται γύρω από τον εαυτό του κατά την έννοια της Συμμετρίας. Μέσα του η ζωή σταθμίζει, ορθώνει μια δομή και ακτινοβολεί τον αριθμό της με τα κλαδιά και τις εκβλαστήσεις τους, και κάθε εκβλάστηση το φύλλο της, με τις άκρες ήδη σημαδεμένες απ` το κυοφορούμενο μέλλον...` Μια εικοσαετία μετά το `Ευπαλίνος ή Ο αρχιτέκτων` και το `Ψυχή και χορός`, δύο σωκρατικούς διαλόγους που κυκλοφόρησαν και οι δύο το έτος 1921, στις 25 Οκτωβρίου 1943 ο Βαλερύ διαβάζει στο Ινστιτούτο της Γαλλίας το `Διάλογο για το δέντρο`. Λίγο καιρό πριν είχε ολοκληρώσει τη μετάφραση σε ελεύθερο στίχο των `Βουκολικών` του Βιργιλίου. Το Δέντρο απασχολεί τον ποιητή στα τελευταία του χρόνια καθώς μέσα στο βαρύ κλίμα της γερμανικής Κατοχής πορεύεται προς το τέλος της ζωής του. Το 1944 οι τρεις διάλογοι μαζί θα κυκλοφορήσουν σε έναν τόμο. Ο Πωλ Βαλερύ, που είχε γεννηθεί το 1871, θα πεθάνει το 1945 έχοντας δει την απελευθέρωση.