Novel

"Με λένε Δημήτρη. Αυτό όμως το έμαθα αργότερα, μετά τα δώδεκά μου, όταν ήρθα στην Αθήνα. Μικρός είχα προβλήματα. Ο πατέρας μου με φώναζε Μήτσο, ο θείος ο Ντίνος Δήμο, ο αδερφός μου ο Γιώργης Μήτρο, τ' άλλα μου αδέρφια και οι συμμαθητές μου Δημητριέ ή Δημητριό και σπανιότερα κάποιοι Μίμη ή Δημητράκη, η μητέρα Δημητρίξινο - και θα εξηγήσω πιο κάτω γιατί. - Πώς σε λένε, παιδάκι μου (ή ρε); με ρωτούσαν, κι εγώ δεν ήξερα ποιο απ' όλα να πω. - Με λένε Δημητριό, έλεγα το πιο συχνό κι αγανακτούσα που δεν είχα ένα πιο βολικό όνομα, όπως τ' άλλα μου τ' αδέρφια: Παρασκευή, Βασίλης, Γιώργης, Κυριάκος, Νίκος, Ευγενία, Τάκης, Αλέκος - οχτώ, αν τα μετρήσατε, κι ένα εγώ εννέα κι ένα που πέθανε μικρό δέκα. Aν ήμασταν δύο ακόμα, το δωδέκατο θα το βάφτιζε η βασίλισσα - και τότε ποιος τη χάρη μας. Μόνο η μητέρα μάς παραμόρφωνε τα ονόματα προσθέτοντας ένα -ξινο στο τέλος. Έτσι εγώ ήμουν ο Δημητρίξινος, ο Τάκης ο Τάξινος, ο Αλέκος ο Αλέξινος - για να σταθώ σ' εμάς τα τρία τελευταία, γιατί κατά τριάδες μεγαλώναμε, άντε και στην Ευγενία ή Ευγενίξινο, λίγο μεγαλύτερή μας, που η μητέρα την άφηνε να μας προσέχει όταν έφευγε, κι όποιος τα 'χε καλά μαζί της μπορούσε να κάνει καλά και τ' άλλα". Αρχές του '50, σ' ένα μικρό χωριό, που θα μπορούσε να είναι ένα οποιοδήποτε ελληνικό χωριό. Ο Εμφύλιος έχει τελειώσει, αλλά η βία εξακολουθεί να κυριαρχεί σε μια κοινωνία όπου η ράβδος θεωρείται το αποτελεσματικότερο μέσο επιβολής των ισχυρών στους αδύναμους - μεγάλους και μικρούς. Μια σειρά από εικόνες της σκληρής εκείνης εποχής μέσα από τα μάτια ενός δωδεκάχρονου παιδιού - απ' όπου δε λείπει η τρυφερότητα και το χιούμορ. Σε νέα ξαναδουλεμένη έκδοση, ενισχυμένη με την εικονογράφηση του Δήμου Σκουλάκη.

Η Μαρίνα μπαινόβγαινε σε διάφορες κοινότητες απεξάρτησης, σε πόλεις της Ιταλίας και της Πορτογαλίας, επί τριάντα χρόνια. Προσπαθούσε να κόψει τα ναρκωτικά αλλά δεν τα κατάφερνε. Έμενε καθαρή για λίγους μήνες και μετά έβρισκε πάλι καταφύγιο στην ηρωίνη.
"Σε ποια πραγματικότητα ακριβώς θέλεις να επανενταχθώ;" μου είπε κάποτε.
Στο βιβλίο αυτό δίνω φωνή στην ίδια. Να μιλήσει για τους λόγους που την οδήγησαν στα ναρκωτικά, για την ανάγκη της να ερωτοτροπεί διαρκώς με τον θάνατο, λες και μέσα από αυτό το μακάβριο φλερτ θα μπορούσε να επουλώσει τις πληγές της και να απαλύνει τον πόνο που ένιωθε. Στην τραγική ζωή της καθοριστικό ρόλο έπαιξε η νοσηρή σχέση με τη μητέρα της, σχέση που δυστυχώς επηρέασε για πολύ καιρό και τη δική μου επικοινωνία μαζί της. Τώρα που και οι δύο γυναίκες δεν ζουν πια, μπόρεσα να δω πιο καθαρά το πρόσωπο της αδελφής μου, να φωτίσω πλευρές της προσωπικότητάς της που με απωθούσαν και με κρατούσαν μακριά της. Ξαναδιάβασα τις επιστολές και τα σημειώματα που είχαμε ανταλλάξει μέσα στα χρόνια, ξέθαψα παλιές φωτογραφίες που ήταν στοιβαγμένες σε κουτιά, ανακάλεσα στιγμές από τα ανέμελα καλοκαίρια μας στις Σπέτσες, όταν ήταν ακόμη ένα μικρό χαριτωμένο κορίτσι, και άλλες αργότερα, οδυνηρές, από τις σύντομες συναντήσεις μας στη Ρώμη.
Το Τώρα θα μιλήσω εγώ είναι το κύκνειο άσμα της. Όσα δεν είπε όσο ζούσε -αφού τον ρόλο του αφηγητή τον μονοπωλούσε άλλος- τα λέει τώρα σ' αυτόν τον δραματικό αποσπασματικό μονόλογο. Κάθε λέξη του υπογραμμίζει το απαράμιλλο σθένος της, αλλά και την αβάσταχτη μοναξιά της.

Η ζωή μπορεί να αλλάξει ριζικά μέσα σε μια νύχτα. Από ξέγνοιαστη τουρίστρια στην Αθήνα, η Γιέλενα γίνεται η πρόσφυγας από το Σαράγιεβο. Αναρωτιέται πώς να επανασυνδεθεί με την πατρίδα από την οποία εκδιώχθηκε. Μέσα από νέες φιλίες που δημιουργεί με γυναίκες και άντρες από διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς, συνειδητοποιεί ότι αυτό το ερώτημα δεν έχει πάντα σχέση μόνο με τα γεγονότα του πολέμου. Ο φόβος και η αβεβαιότητα εξακολουθούν να παραμένουν παρόντες και στο νέο περιβάλλον της.
Επανεξετάζοντας το παρελθόν της κατά τη διάρκεια της προσωπικής μάχης της με σοβαρή ασθένεια, η Γιέλενα διδάσκεται την έννοια του ελληνικού όρου Ύβρις. Εκεί, τελικά, θα βρει την απάντηση στο ερώτημα που την έχει βασανίσει.

«Ποιος είσαι, ρε μπάσταρδε;» «Είμαι ο Μάιρμπεκ Ντεμίεβ, γιος του Λώμα Ντεμίεβ. Είμαι δεκαοχτώ χρονών» απάντησε και έκανε μια παύση. Πήρε βαθιά ανάσα, μύρισε τη νύχτα, μύρισε τα ίχνη της μέρας, το κάτουρο των αδέσποτων, ζώων και ανθρώπων, όπως το ανέδιδε η υγρασία που σερνόταν πάνω στους δρόμους του Γκρόζνι. Χαμογέλασε. «Και είμαι πούστης.» Υπάρχει ένα νήμα που συνδέει τα διηγήματα αυτού του βιβλίου. Και αυτό δεν είναι άλλο από τον ανθρώπινο πόνο. Πόνος που προέρχεται είτε από ωμή εκμετάλλευση είτε από προκατάληψη είτε από ξεπερασμένες παραδόσεις, πάντως πόνος. Σωματικός και ψυχικός. Όμως όσο κι αν ένας άνθρωπος μπορεί ν’ αντέξει τον πόνο, αυτό που δεν αντέχεται είναι η απελπισία. Η έλλειψη κάθε αχτίδας φωτός στο σκοτάδι. Το γεγονός ότι κάποιοι φροντίζουν να μην ακουστεί όχι μόνο η φωνή σου αλλά ούτε η κραυγή του πόνου σου. Εννέα συγκλονιστικά διηγήματα χτισμένα πάνω σε θέματα που ή δεν φτάνουν στα δελτία ειδήσεων ή φτάνουν αλλοιωμένα για την εξυπηρέτηση της τηλεοπτικής τρομολαγνείας.

Ένας ανήσυχος και τολμηρός ήρωας προσπαθεί να λύσει τους υπαρξιακούς του προβληματισμούς μέσω της ενδοσκόπησης και της αδιάκοπης προσκόμισης εμπειριών.

Με άμεση αφήγηση για το ταξίδι του προσδιορισμού του, μας προσφέρει ένα διαβατήριο να τον συντροφέψουμε σ' αυτό. Ωμός, ρομαντικός και περίτρανα μπερδεμένος, ο Υπαρξιστής εξερευνά την ανθρώπινη φύση και το νόημα της ζωής.

Ένα έργο στοχαστικό με θεατρικότητα, δυνατούς διαλόγους και ζωντανές περιγραφές. Όλες οι σκέψεις του ήρωα από τα έγκατα του μυαλού του σ' εμάς.

Επίμετρο: Θανάσης Αγάθος «Yπάρχουν όνειρα που πουλιούνται στην αγορά, συσκευασμένα νωπά, σε τιμή ευκαιρίας, όνειρα εισαγωγής ή και ντόπια, αφορολόγητα, εγχώριας κατασκευής, όνειρα που βγαίνουν ανάλογα με τις εποχές, όπως τα φρούτα, κι άλλα στην ψυχραποθήκη, που τα βρίσκεις όλη τη χρονιά, όνειρα σε λαϊκές αγορές και πολυκαταστήματα, άλλα μεγαλωμένα με χημικά λιπάσματα κι άλλα με κοπριά ζώων, δηλαδή αγνά, όνειρα θερμοκηπίων κι όνειρα ελευθέρας βοσκής, όνειρα με δόσεις και μισοτιμής». Η πρωτοποριακή εφημερίδα Επετηρίδα των Ονείρων. Μια συντροφιά σε ένα κότερο επιδίδεται στο σεξ. Ένας καπετάνιος διηγείται στον εγγονό του την ιστορία του νεότερου ελληνικού κράτους. Ένας τοξικομανής διασχίζει με ταξί τους δρόμους της Αθήνας για να εξασφαλίσει τη δόση του. Ταξιτζήδες αφηγούνται στους πελάτες τους ιστορίες σουρεαλιστικές. Η ακτινογραφία της ερωτικής σχέσης του Δον Πατσίφικο και της Δόνας Ροζίτας. Ένας βουλευτής της περιφέρειας αναρωτιέται πώς βρίσκεται εκτός λίστας. Ένας νέος ποιητής γιορτάζει παρέα με μια Γερμανίδα δούκισσα τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1985. Ένας συγγραφέας, κλεισμένος στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου στη Ρώμη, γράφει για τη μεταμόσχευση γυναικείας καρδιάς σε άντρα. Το πνευματώδες ερωτικό παιχνίδι ενός άντρα και μιας γυναίκας στην αίθουσα τράνζιτο διεθνούς αεροδρομίου. Πανταχού παρόντα τα όνειρα. Ατομικά και συλλογικά. Και όλα αυτά λίγο πριν το ξαφνικό πέρασμα του κομήτη του Χάλλεϋ από την ατμόσφαιρα της Γης.

Παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ένα πολωνικό υπερωκεάνιο διασχίζει αμέριμνο τον Ατλαντικό, με προορισμό το Μπουένος Άιρες. Από εκεί, λίγες ημέρες μετά, στο άκουσμα της είδησης του πολέμου, αναχωρεί εσπευσμένα για την Ευρώπη. Μαζί του επιστρέφουν και όλοι του οι επιβάτες εκτός από έναν: τον νεαρό Πολωνό συγγραφέα Βίτολντ Γκομπρόβιτς. Ενώ ο πόλεμος μαίνεται και τα χιτλερικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία, εκείνος αγωνίζεται για να υπάρξει υλικά, πνευματικά και ηθικά πέραν του Ατλαντικού. Στον Υπερ-Ατλαντικό, ωστόσο, δεν εξιστορούνται απλώς οι περιπέτειες, οι αγωνίες, τα αδιέξοδα ενός αυτοεξόριστου, αλλά αναζητείται επίμονα η έννοια και το βαθύτερο νόημα της πατρίδας, του έθνους, του ατόμου, του πολέμου, της τιμής, του φύλου, της τέχνης και του έρωτα. Συνοψίζοντας τις εμπειρίες του των πρώτων οκτώ χρόνων στην Αργεντινή, ο Γκομπρόβιτς γράφει το 1947 ένα από τα αριστουργήματα της μεταπολεμικής λογοτεχνίας. Κινώντας με ταχύτητα και δεξιοτεχνία το μύθο μεταξύ του ιλαρού και του τραγικού, του σοβαρού και του αστείου, του υψηλού και του λαϊκού, του αρχαϊκού και του νέου, θα οδηγήσει τους ήρωες του δράματός του, αντί στη σύγκρουση στη συμφιλίωση, αντί στο έγκλημα στο ξεφάντωμα, αντί στο θρήνο σ' ένα καθολικό ξέσπασμα καθαρτήριου γέλιου.

Βόρεια Ιρλανδία, μέσα της δεκαετίας του ’70. Σε έναν τόπο και μια εποχή όπου περισσότερη σημασία έχει η προέλευση παρά οι πράξεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων. Στη σκιά των Ταραχών, μέσα σε καθημερινές αναφορές περιστατικών βίας, η 24χρονη Κούσλα ζει με τη μάλλον αλκοολική μητέρα της μια ήσυχη ζωή σε μια μικρή πόλη κοντά στο Μπέλφαστ. Την ημέρα διδάσκει σε ένα Καθολικό δημοτικό σχολείο και τα βράδια σερβίρει στην παμπ της οικογένειας, την οποία κουμαντάρει ο αδερφός της. Εκεί συναντά τον Μάικλ Αγκνιού, Προτεστάντη, δικηγόρο, παντρεμένο, με τα διπλάσια χρόνια της. Σε ένα μέρος όπου η αγάπη δεν απέχει πολύ από τη βία, η συνάντησή τους θα αλλάξει για πάντα τη ζωή και των δύο. Η Κούσλα αφήνεται να παρασυρθεί στον κόσμο του και να ξεπεράσει όρια που ποτέ δεν πίστευε ότι θα διάβαινε. Παράλληλα, ο πατέρας ενός μαθητή της, του Ντέιβι, ξυλοκοπείται άγρια, πυροδοτώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση γεγονότων που θα απειλήσει όσους και όσα επιθυμεί η Κούσλα να συγκρατήσει και να προστατεύσει. Ένα αξέχαστο συγγραφικό ντεμπούτο για ανθρώπους που προσπαθούν να ζήσουν μια κανονική ζωή σε ταραγμένους καιρούς.

"Είναι παγκόσμια αναγνωρισμένη αλήθεια πως ένας ανύπαντρος και πλούσιος άντρας έχει βέβαια ανάγκη από μια σύζυγο. Όσο και αν είναι λίγο γνωστά, λοιπόν, τα αισθήματα και οι απόψεις αυτού του ανθρώπου, όταν για πρώτη φορά έρχεται να κατοικήσει σε μια γειτονιά, η αλήθεια αυτή είναι τόσο καλά χαραγμένη στα μυαλά όλων των κοντινών γειτόνων του, ώστε αυτός πια ο κύριος να θεωρείται σαν νόμιμο κτήμα της μιας ή της άλλης κοπέλας".
Ένα από τα πιο αγαπημένα και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα της Τζέην Ώστεν, όπου, μέσα από μιαν ιστορία χτισμένη πάνω στα γνώριμα μοτίβα της -έρωτας και γάμος, ελπίδες και διαψεύσεις- και σε μια διελκυστίνδα ανάμεσα στη σοβαρότητα και τη σάτιρα, η συγγραφέας αναδεικνύεται σε ιστορικό και ηθογράφο της αγγλικής μεσοαστικής τάξης του ύστερου 18ου
αιώνα.

Στην ολλανδική ύπαιθρο, σε ένα ερημικό χωριό απ’ όπου κανείς δεν περνάει ποτέ, ένας πενηντάχρονος αγροτικός κτηνίατρος πραγματοποιεί μια ακόμη επίσκεψη ρουτίνας στη γειτονική φάρμα. Είναι η αρχή ενός ασφυκτικού καλοκαιριού, με την απειλή της νόσου των βοοειδών να εξαπλώνεται στην περιοχή. Εκείνος, όμως, έχει μάτια μόνο για τη μικρή κόρη του κτηνοτρόφου.

Καθώς το καλοκαίρι προχωρά, οι δυο τους αναπτύσσουν μια όλο και πιο επικίνδυνη εμμονή. Στο ημερολόγιό του καταγράφει με ανατριχιαστικό λυρισμό τη σχέση του με τη νεαρή κοπέλα. Θέλει να ξεφύγει από τα τραύματα της παιδικής του ηλικίας και τη μοναξιά, ενώ εκείνη αναζητά διαφυγή σε έναν κόσμο μικροκλοπών, ατελείωτης μουσικής και φανταστικών συζητήσεων με τον Χίτλερ και τον Φρόιντ.

Κανείς δεν υποψιάζεται πόσα κοινά μπορεί να έχουν, την ευαισθησία και τον πόνο που συνδέει τη μοίρα τους. Κανείς εκτός από εκείνον, που γνωρίζει, από την πρώτη στιγμή, ότι η ζωή του υπάρχει μόνο δίπλα της.

Υπάρχουν μεγάλα έργα στην παγκόσμια λογοτεχνία, όπως επίσης και μεγάλες φωνές. Ο Marieke Lucas Rijneveld δημιουργεί στο νέο του βιβλίο τη δική του ερμηνεία της Λολίτας του Vladimir Nabokov, της ιστορίας που όρισε αυτό που ονομάζουμε Έρωτα.

Η Υπέροχη αγαπημένη μου απέσπασε τα βραβεία F. Bordewijk Prize 2021 και Boon prize 2022, και πρόκειται να μεταφραστεί σε περισσότερες από 14 γλώσσες.