Χόρχε Μπουκάι

20 Βήματα = 20 Κεφάλαια

ΒΗΜΑ 1: Γνώθι σαυτόν = Βρες το χρόνο να κοιτάξεις εντός σου.
ΒΗΜΑ 2: Αποφάσισε να είσαι ελεύθερος = Αν θέλεις να είσαι τίμιος με τον εαυτό σου, πάψε να προαποφασίζεις το βαθμό δυσκολίας των πραγμάτων.
ΒΗΜΑ 3: Να είσαι ανοιχτός στην αγάπη = Βρες κάποιον που θα σε απολαμβάνει χωρίς να σε θεωρεί κτήμα του.
ΒΗΜΑ 4: Μην ξεχνάς να γελάς = Το γέλιο είναι υγεία, όμως προσοχή: υπάρχει κι ένα γέλιο άχρηστο, κακό, που αρρωσταίνει.
ΒΗΜΑ 5: Ν’ ακούς καλύτερα = "Ακούω" πάει να πει: Α-Κ-Ο-Υ-Ω.
ΒΗΜΑ 6: Να μαθαίνεις με ταπεινότητα = Κανείς δεν κατέχει την αλήθεια. Δέξου το.
ΒΗΜΑ 7: Να είσαι πάντα εγκάρδιος = Χωρίς τρυφερότητα δεν πας μακριά. Η νίκη πάει χέρι χέρι με την αγάπη.
ΒΗΜΑ 8: Τακτοποίησε τα εντός και τα εκτός = Σημαντικό vs. δευτερεύον.
ΒΗΜΑ 9: Γίνε καλός "πωλητής" = Δώσε στον άλλον την ευκαιρία να καταλάβει ποιος είσαι.
ΒΗΜΑ 10: Διάλεξε καλή παρέα = Για να μη χάσουμε τους άλλους, χάνουμε τον εαυτό μας. Κι έτσι χάνουμε και τους άλλους.
ΒΗΜΑ 11: Αναβάθμισε τη γνώση σου χωρίς προκαταλήψεις = Ως εδώ, καλά. Μετά τι;
ΒΗΜΑ 12: Να είσαι ευρηματικός = Καλό πράγμα η εμπειρία, αλλά για να οραματιστείς και να δημιουργήσεις, πρέπει κάποιες φορές να την κάνεις λίγο πέρα.
ΒΗΜΑ 13: Αξιοποίησε το χρόνο σου = Ωραίες οι ευχάριστες εκπλήξεις. Δική σου υπόθεση να τις αφήσεις να μπουν στο δρόμο σου.
ΒΗΜΑ 14: Απόφυγε εξαρτήσεις και προσκολλήσεις = Σηκώνεις χίλια βάρη μόνο από συνήθεια και δεν μπορείς πια να περπατήσεις. Τι απ’ όλ’ αυτά θα κρατούσες σ’ ένα ναυάγιο;
ΒΗΜΑ 15: Πάρε μόνο ελεγχόμενα ρίσκα = Το πιο επικίνδυνο πράγμα στον κόσμο είναι να ζεις μια ζωή χωρίς να παίρνεις κανένα ρίσκο.
ΒΗΜΑ 16: Διαπραγματεύσου τα αναγκαία = Προτιμώ να εγκαταλείπω παρά να θυσιάζομαι. Προτιμώ να συμφωνώ παρά να διαπραγματεύομαι.
ΒΗΜΑ 17: Ζήσε ισότιμα χωρίς ανταγωνισμούς = Αμφισβητώ τα "καλά" του άγριου ανταγωνισμού. Άλλο "γίνομαι καλύτερος" κι άλλο "είμαι καλύτερος από τους άλλους".
ΒΗΜΑ 18: Μη φοβάσαι την αποτυχία = Μόνο μέσα απ’ τα λάθη μαθαίνεις. Αν κάνεις τα πάντα εξαρχής καλά, δε θα μάθεις ποτέ τίποτα.
ΒΗΜΑ 19: Ξεκίνα πάλι = Όταν τα ’χεις κάνει όλα χάλια δεν έχει νόημα να προσπαθήσεις να τα διορθώσεις. Ξεκίνα πάλι απ’ την αρχή.
ΒΗΜΑ 20: Μην αμφιβάλλεις για το τελικό αποτέλεσμα = Δεν είσαι εσύ ο περίγελος του κόσμου. Αν πιστέψεις ότι στο τέλος θα πετύχεις, τότε θα βρεις τη δύναμη να ρισκάρεις και τον τρόπο για να συνεχίσεις.

"Εμείς, ως άνθρωποι της Δύσης, έχουμε ανάγκη να επεμβαίνουμε, να χειραγωγούμε, να προσανατολίζουμε και να ρυθμίζουμε. Θέλουμε να νιώθουμε πως είμαστε οι διεκπεραιωτές των νόμων του σύμπαντος - και αυτό δεν το βρίσκω κακό. Καλώς ή κακώς, ό,τι συμβαίνει στον κόσμο περιέχει σ' ένα ποσοστό και τη δική μας εμπλοκή στις καταστάσεις της ζωής. Αποδεχόμενοι αυτό το γεγονός, καταλαβαίνουμε πως στο προσωπικό, στο οικογενειακό και στο κοινωνικό, πρέπει να προσθέσουμε το όνειρο και την πραγματοποίηση, την επιθυμία και το σχεδιασμό, την ανάγκη και τη δράση, την αξία και τη δουλειά, την υπομονή και το ρυθμό, την επιμονή και τη δημιουργικότητα".

"Εγώ είµαι εξαγωγέας αγκαθιών, κι όλη µου η δουλειά περιγράφεται ως εξής:

Έχεις ένα αγκάθι στο πόδι σου,
φέρνω µια βελόνα
(που, το δίχως άλλο, µοιάζει κι αυτή µε αγκάθι)
και προσπαθώ µ' αυτήν να βγάλω το αγκάθι
που σου πληγώνει το πόδι. 

Το πρώτο αγκάθι, αυτό που πληγώνει, και το δεύτερο, που πάει να βγάλει το πρώτο, µοιάζουν: είναι και τα δύο αγκάθια. Όταν µε τη βοήθεια του δεύτερου βγάλουµε το πρώτο, πρέπει να τα πετάξουµε και τα δυο."

Αυτή είναι η ιστορία ενός φανταστικού ταξιδιού από την άγνοια, απ' όπου όλοι ξεκινάμε, προς τη σοφία, όπου δε φτάνουμε ποτέ. Η Σιμρίτι -όπως λέγεται η κεντρική ηρωίδα- αποδέχεται την πρόκληση και ξεκινά, με συνοδό τον Χόρχε Μπουκάι, την επικίνδυνη εξερεύνηση της ψυχής και του μυαλού της.

Μετά το διεθνές (και ελληνικό) best seller "Να σου πω μια ιστορία" και το "Ιστορίες να σκεφτείς", οι εκδόσεις opera συνεχίζουν την έκδοση των έργων του ψυχιάτρου Χόρχε Μπουκάι με το "Βασίσου πάνω μου", ένα βιβλίο που αναλύει μοναδικά τις συνθήκες ζωής των σύγχρονων σαραντάρηδων που συνεχίζουν -παρά τις ανθεκτικές νευρώσεις τους- να αναζητούν την ισορροπία και την ευτυχία παλεύοντας με τις αντιξοότητες της καθημερινότητας.

Πρωταγωνιστής, ο γνωστός από το "Να σου πω μια ιστορία" (πρώην φοιτητής) Ντέμιαν, που μπαίνει στην πέμπτη δεκαετία της ζωής του φέροντας στους ώμους του ένα διαζύγιο, αρκετές προβληματικές σχέσεις, την απώλεια ενός αγαπημένου πατέρα, μία πιεστική και τρυφερή εξηνταπεντάχρονη μητέρα, μία απαιτητική καριέρα γιατρού νεφρολόγου και πολλούς φίλους με διαφορετικό "δείκτη πολυπλοκότας" ο καθένας. Ως εκ τούτου, η παρουσία του Χόρχε, -ή "Χοντρού"-, του πολυαγαπημένου ψυχαναλυτή που είχε βοηθήσει τον Ντέμιαν στα νιάτα του, κρίνεται απαραίτητη. Μόνο που ο Χόρχε-Χοντρός έχει εξαφανιστεί...

Το βιβλίο κινείται στον άξονα του "Να σου πω μια ιστορία" ως προς την εναλλαγή των αδιεξόδων και των λυτρωτικών ιστοριών, αλλά οι αναζητήσεις και τα συμπεράσματα διαφέρουν, προσαρμοσμένα στην ώριμη ηλικία των ηρώων και στις συνθήκες της (παγκοσμιοποιημένης) μοντέρνας ενήλικης ζωής.

"Ο πατέρας μου μ' έμαθε να παίζω σκάκι όταν ήμουν έξι χρόνων. Έβγαλα το δημοτικό θεωρώντας τον έναν από τους καλύτερους παίκτες στην ιστορία του σκακιού, και μου άρεσε πολύ να παίζω μαζί του. Καμιά φορά μ' άφηνε να τον κερδίζω, κι εγώ το ήξερα πως μ' άφηνε να τον κερδίζω. Πενήντα χρόνια αργότερα, πότε ο ένας και πότε ο άλλος, προτείναμε να παίξουμε μια παρτίδα σκάκι και το ευχαριστιόμασταν πολύ... Καμιά φορά τον άφηνα να με κερδίζει, κι εκείνος το ήξερε πως τον άφηνα να με κερδίζει". Ο Χόρχε και ο Ντεμιάν Μπουκάι συζητούν για την πρώτη, την κρισιμότερη και πιο καθοριστική σχέση της ανθρώπινης ύπαρξης: αυτήν που συνδέει τους γονείς με τα παιδιά τους. Προσπαθώντας να εκφράσουν τη δική τους άποψη στα αιώνια ερωτήματα που απασχολούν τον άνθρωπο από τη γέννηση μέχρι το θάνατο, δε διστάζουν να διαφωνήσουν και δεν προσπαθούν να καλύψουν τις διαφορετικές τους απόψεις. Τι σημαίνει να είσαι γονέας; Ποιος ο λόγος να γίνεις; Τι είναι αυτό που καθιστά κάποιον "περισσότερο γονέα" από κάποιον άλλο; Τι σημαίνει "είμαι πατέρας" και τι "είμαι μητέρα"; Με αφετηρία την επαγγελματική τους εμπειρία ως ψυχίατροι και ψυχοθεραπευτές, προσεγγίζουν το θέμα της πατρότητας και συμφωνούν ότι από τη στιγμή που αποκτάς ένα παιδί, πέρα και έξω από τη βιολογική σχέση που σε συνδέει μαζί του, καλείσαι να εκπληρώσεις μια λειτουργία που προϋποθέτει πως αισθάνεσαι, σκέφτεσαι και ενεργείς ως γονέας. Ο αναγνώστης θα βρει μία κατηγοριοποίηση των διαφόρων "τύπων γονέων" που συνήθως εντοπίζουμε στη σύγχρονη κοινωνία (αμελείς, αυταρχικοί, πολιτικά ορθοί κ.λπ...) καθώς και μερικές απόψεις για το πώς μπορούμε να χτίσουμε με τα παιδιά μας τον τύπο σχέσης που επιθυμούμε. Ο Χόρχε Μπουκάι σχολιάζει το "Γονείς και παιδιά" ως εξής: "Αυτή η "εργαλειοθήκη για τη συντήρηση μιας δύσκολης σχέσης" νομίζω ότι είναι το καλύτερό μου βιβλίο (και ίσως και το χρησιμότερο) ακριβώς γιατί λειτουργεί όπως τα εργαλεία. Θα μου άρεσε να μάθω ότι χρησίμευσε σε ανθρώπους που σκέφτονται να γίνουν γονείς, και ότι βοήθησε με κάποιον τρόπο στην απόφασή τους να το τολμήσουν".

Το "Θέλω" είναι ένα κείμενο που σημαίνει πολλά για μένα. Το δημοσίευσα σε τουλάχιστον δέκα έντυπα στα οποία έγραφα άρθρα για την ψυχολογία στην καθημερινή ζωή. Το μικρό κείμενο εξαπλώθηκε γρήγορα και ταξίδεψε μαζί με τα βιβλία μου σε περισσότερες από πενήντα χώρες και τριάντα γλώσσες.

Σήμερα φιλοδοξώ να σας το θυμίσω ξανά, προσθέτοντάς του μερικές νέες σκέψεις και κάποιες εικόνες για να συνοδεύσουν την ανάγνωσή του.

Σας καλωσορίζω, πάντα με αγάπη και ευγνωμοσύνη,

Χόρχε Μπουκάι

Ήταν μια φορά... "μια φορά"
που από το πολύ που τη διηγήθηκαν
ακούστηκε τόσες φορές...
που έγινε πραγματικότητα.

"Πάντα υποστήριζα ότι τα βιβλία μου αποτελούν, απλώς, ένα υλικό για το νου, ότι βοηθούν τον αναγνώστη να στοχαστεί για τον κόσμο και τον εαυτό του· να σκεφτεί τι δρόμο έχει χαράξει στη ζωή με όσα έκανε και όσα δεν μπόρεσε να κάνει· να αναλογιστεί όλα όσα συνέβησαν και, πάνω απ' όλα, πού οδηγείται ο ίδιος και πού θα ήθελε να οδηγηθεί.

Τo μόνο πράγμα που θέλω απ' τα βιβλία μου, είναι να χρησιμεύσουν στους άλλους όπως χρησίμευσαν σ' εμένα άλλα βιβλία· να μπορέσουν να γίνουν δρόμος για κάποιους, επιβεβαίωση για κάποιους άλλους, αφορμή για όσους θέλουν να βρουν μια σύντομη διέξοδο, να ξεφορτωθούν ένα βάρος, να δουν με νέα μάτια κάποιο παλιό τους πρόβλημα.

Το εργαλείο που χρησιμοποιεί αυτό εδώ το βιβλίο, είναι η μαγική τέχνη της αφήγησης μιας ιστορίας που σου ανοίγει πόρτες αγνοημένες, δυνατότητες που δεν τις είχες φανταστεί, δρόμους που δε βάδισες ακόμα."

Και η Κοκκινοσκουφίτσα ρωτάει τον λύκο, σαν να μιλούσε στη γιαγιά της: "Γιατί, γιαγιά, ξαναδιαβάζεις αυτά τα παραμύθια, αφού τα ξέρεις απέξω;". Τότε ο λύκος σηκώνεται πάνω και της απαντάει με καθαρή φωνή: "Για να μάθω ποιος είμαι!". "Η περίφημη φράση ‘‘μια φορά κι έναν καιρό’’ με την οποία αρχίζουν τα παραμύθια, μου θυμίζει την άλλη περίφημη φράση, ‘‘άμπρα κατάμπρα’’, επειδή κάθε μία με τον τρόπο της μας βάζει σ’ έναν κόσμο μαγικό, σ’ έναν κόσμο συναισθημάτων, κι αυτό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και χρήσιμο στη διαδικασία εξέλιξης που ακολουθούμε ως άνθρωποι. Καταπέλτες μοναδικοί, μας ανοίγουν το δρόμο την γνωριμίας με τις αρχές, τις αξίες, τα πιστεύω, τα ήθη και τα έθιμα του πολιτισμού μας. [...] Η αρχική μου ιδέα ήταν να εστιάσω λίγο παραπάνω σε καμιά δεκαπενταριά κλασικά παραμύθια, να τ’ αφηγηθώ εν συντομία με βάση την εξέλιξη και τις αλλαγές που έχουν υποστεί οι πρωτότυπες εκδόσεις τους, και μετά, σε μια δεύτερη ανάγνωση, να τα επεξεργαστώ ξανά. Έτσι, με αφετηρία την πεποίθηση ότι πάντα υπάρχει κάτι παραπάνω για να πάρουμε, θα συνεχίσουμε ν’ ανακαλύπτουμε την ουσία των ιστοριών. Όπως λέει και μια παλιά παροιμία, το σακί με τ’ αλεύρι, όσο και αν το τινάζεις, πάντα στο τέλος θα βγάζει λίγη σκόνη." Τα οκτώ παραμύθια του πρώτου τόμου: Το ασχημόπαπο, Η Σταχτοπούτα, Ο ιπτάμενος ελέφαντας, Η Κοκκινοσκουφίτσα, Έρωτας και Ψυχή, Ο φλαουτίστας του Χάμελιν, Η Ωραία Κοιμωμένη, Η ιστορία του Αδάμ και της Εύας.

"Δεν μπορούσα να φανταστώ χειρότερο πράγμα. Να ξεριζώνεις ένα αγκάθι για να μπορέσεις να μείνεις ζωντανός, και μετά να συνειδητοποιείς πως ναι μεν δεν νιώθεις πόνο χωρίς το αγκάθι, αλλά δεν νιώθεις ούτε την καρδιά σου...
Τα μάτια μου θόλωσαν και ήμουν έτοιμη να βάλω τα κλάματα."

Όταν η απόμακρη και αντικοινωνική γιαγιά αρρωσταίνει και έρχεται να εγκατασταθεί στο σπίτι, η μικρή Σοφία και η μαμά της υποφέρουν από την κακότροπη ηλικιωμένη και η ζωή τους δυσκολεύει. Μα τι έχει πάθει αυτή η γιαγιά και φέρεται έτσι; Τι της έχει συμβεί και μισεί τους πάντες και τα πάντα; Μετά από λίγες εβδομάδες, η Σοφία αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι η απότομη συμπεριφορά της γιαγιάς της είναι στην πραγματικότητα ένα πέπλο που προσπαθεί να καλύψει μια ιστορία απώλειας και μεγάλου πόνου. Η θάλασσα, η ποίηση και τα φυτά αποδεικνύονται τρεις πολύτιμοι συμπαραστάτες στον σκληρό εσωτερικό αγώνα που δίνουν οι τρεις γυναίκες ώσπου να κερδίσουν τα βαρύτιμα έπαθλα της συμφιλίωσης, της αυτογνωσίας και της συγγνώμης που χρωστάμε στον ίδιο μας τον εαυτό.

"Έρωτας είναι να αγαπάς τις ομοιότητες, και αγάπη, να ερωτεύεσαι τις διαφορές."

"Ο τίτλος του βιβλίου μάς παροτρύνει να μάθουμε ότι, στην πραγματικότητα, στον έρωτα δεν πρέπει να κλείνω τα μάτια για να μη βλέπω πώς ακριβώς είσαι, αλλά το ακριβώς αντίθετο: να σε κοιτάξω, να σε δω, να μάθω ποιος είσαι και να σου ζητήσω ν' ανοίξεις κι εσύ τα μάτια για να με δεις και να ξέρεις ποιος είμαι· να δεις τον πραγματικό άνθρωπο που έχω μέσα μου και να μου επιτρέψεις να δω τον πραγματικό άνθρωπο που έχεις μέσα σου. Ο τίτλος προέκυψε από μια εικόνα της περίφημης και σοφής Μαργκερίτ Γιουρσενάρ.

(Από συνέντευξη του Χόρχε Μπουκάι)

Ένα λάθος του παροχέα Ίντερνετ αρκεί για να φέρει σε επαφή δύο αγνώστους, κατά έναν απρόσμενο τρόπο. Ο Ρομπέρτο, ένας εργένης διαφημιστής κουρασμένος από μια ζωή ρουτίνας και καβγάδων με τις εκάστοτε κοπέλες του, αρχίζει να δέχεται στον υπολογιστή του τα ηλεκτρονικά μηνύματα που ανταλλάσσουν δύο ψυχολόγοι οι οποίοι ετοιμάζουν ένα βιβλίο για τον έρωτα και τις σχέσεις του ζευγαριού. Ένα ηλεκτρονικό τρίο κι ένα πρωτότυπο και ευφάνταστο μυθιστόρημα σκέψης και αναζήτησης γύρω από το κεφαλαιώδες ζήτημα των ερωτικών σχέσεων.

Δεν μπορώ" του είπα. "Δεν μπορώ!" "Σίγουρα;" με ρώτησε αυτός. "Ναι. Πολύ θα ήθελα να μπορούσα να σταθώ μπροστά της και να της πω τι νιώθω... Ξέρω, όμως, ότι δεν μπορώ." Ο Χοντρός κάθισε σαν τον Βούδα πάνω σ' εκείνες τις φριχτές μπλε πολυθρόνες του γραφείου του. Χαμογέλασε, με κοίταξε στα μάτια και, χαμηλώνοντας τη φωνή όπως έκανε κάθε φορά που ήθελε να τον ακούσουν προσεκτικά, μου είπε: "Να σου πω μια ιστορία..." Και χωρίς να περιμένει να συμφωνήσω, ο Χόρχε άρχισε να αφηγείται. Ο Ντεμιάν είναι ένας ανήσυχος νεαρός φοιτητής που προσπαθεί να ανακαλύψει τον εαυτό του. Οι αναζητήσεις του τον κατευθύνουν στον "Χοντρό", έναν πολύ ιδιόρρυθμο ψυχαναλυτή που τον βοηθά να αντιμετωπίσει τη ζωή και να βρει απαντήσεις στα ερωτήματά του με έναν τρόπο πολύ πρωτότυπο: σε κάθε συνάντηση, του διηγείται από μία ιστορία, κλασική ή μοντέρνα, "ανατολίτικη" ή "δυτικότροπη", που πηγάζει από τη λαϊκή προφορική παράδοση ή απευθείας από τη φαντασία του "Χοντρού". Οι ιστορίες αρχίζουν να λειτουργούν ως παραβολές, και ο Ντεμιάν κατασιγάζει τις αγωνίες και τις ανασφάλειές του, ωριμάζοντας μάλλον, παρά βρίσκοντας "έτοιμες λύσεις" και "συνταγές ευτυχίας"... Οι σχέσεις μεταξύ θεραπευτή και θεραπευομένου δεν είναι -ούτε αυτές- συμβατικές και αναμενόμενες. Καβγάδες, διαφωνίες, συμπάθεια, αντιπάθεια, μίσος και αγάπη αφήνονται ελεύθερα να εκφραστούν, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο δύο μοναδικούς λογοτεχνικούς ήρωες με σάρκα και οστά, προσφιλείς και οικείους στον αναγνώστη. Καμία σχέση εδώ με το στερεότυπο του ψυχαναλυτικού ντιβανιού και του οριζοντιωμένου πάσχοντος. Ο διάλογος και η ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων, διανθισμένος με εξαιρετικές αφηγήσεις ιστοριών, τοποθετούν το "Να σου πω μια ιστορία" στην κατηγορία των λογοτεχνικών βιβλίων, ασχέτως εάν, παγκοσμίως, τοποθετείται κάτω από την ετικέττα: "Βιβλία αυτογνωσίας και αυτοβοήθειας".