Claudio Magris

La narratrice, avatar moderne d'Eurydice, se confie par-delà la mort à un certain Président. Alors qu'elle avait obtenu la permission exceptionnelle d'aller rejoindre l'homme qu'elle aime, elle a choisi de ne pas l'utiliser et s'en explique.

«Το Εγώ του ταξιδιώτη» γράφει ο Κλάουντιο Μάγκρις «είναι μόλις κάτι περισσότερο από ένα βλέμμα, ένα κοίλο κέλυφος στο οποίο αποτυπώνεται η μορφή της πραγματικότητας, ένα δοχείο που υπερχειλίζει από τα πράγματα». Εξού και η τεράστια ποικιλία των τοπίων που ο ίδιος διασχίζει και αποκωδικοποιεί σαν να είναι πρόσωπα, από τη Μαδρίτη στην Πράγα, το Βερολίνο και τη Βαρσοβία, από τη Φινλανδία μέχρι την Αυστραλία, από τη μια θάλασσα στην άλλη, κάνοντας στάση και στην Τεργέστη φυσικά, στην πόλη όπου κατεξοχήν υφαίνεται και περιπλέκεται ένας λαβυρινθώδης ιστός διαφορετικών εποχών. «Σκοπός του ταξιδιού» διευκρινίζει ο Μάγκρις «είναι οι άνθρωποι». Ταξιδεύω σημαίνει «έρχομαι αντιμέτωπος με την Ιστορία και τις παραλλαγές της». Και το βιβλίο αυτό συνιστά ακριβώς μια τέτοια απολαυστική αναμέτρηση, διότι προέρχεται από έναν παρατηρητή φιλοπερίεργο και πολυμαθή, ειρωνικό και μεγαλόψυχο, ποιητή και συγχρόνως ιστορικό και φιλόσοφο. Πέρα όμως από τις ετερόκλητες αφορμές που πυροδότησαν τα συγκεκριμένα αφηγήματα, αυτό που κυρίως συναρπάζει είναι η βαθύτερη συνοχή τους χάρη στην οποία αναγνωρίζουμε τα βασικά θέματα και μοτίβα του έργου του Μάγκρις, τις αέναες και δημιουργικές ανησυχίες του.

Σύμφωνα με τον ορισμό του Σαλβατόρε Μπατάλια, στο Μεγάλο Λεξικό της Ιταλικής Γλώσσας, το στιγμιότυπο πραγματοποιείται με σύντομο χρόνο έκθεσης και χωρίς τη χρήση στηρίγματος. Εδώ ο Κλάουντιο Μάγκρις συνθέτει μιαν ανθολογία τέτοιων στιγμιοτύπων, έχοντας συγκεντρώσει κάποια από τα αφηγήματά του με χρονολογική σειρά, από το 1999 ως το 2016. Σε αυτά απομονώνει μικρές και μεγάλες πτυχές της καθημερινότητας, της πολιτικής, της κοινωνίας, της τέχνης, της δικής μας ιδιωτικής ζωής. Στιγματίζει εσφαλμένες πεποιθήσεις, γνωμικά, συμπεριφορές που κρύβουν μιαν άβυσσο παρανοήσεων και επιπολαιότητας· επισημαίνει μικρές, κρυμμένες πράξεις, που αποκαλύπτουν τη μεγαλοψυχία του ανθρώπου. Αλιεύει από την ιστορία και τη λογοτεχνία καταστάσεις εκπληκτικές, που μπορούν να ρίξουν φως στο συγκεχυμένο παρόν μέσα στο οποίο ζούμε. Αναδεικνύεται έτσι μια μικρή ανθρώπινη κωμωδία, μια συνεκτική νωπογραφία της νευρωτικής μας ζωής, που έχει για τελάρο το καυστικό, ειρωνικό, γεμάτο ανθρωπιά πνεύμα του συγγραφέα, ενός γνήσιου ηθικολόγου (με την υψηλή έννοια του όρου) της εποχής μας, ο οποίος δεν μας λέει ποτέ πώς πρέπει να είμαστε ή να ζούμε, αλλά μας καλεί να κοιτάξουμε τον εαυτό μας με αυστηρότητα και τρυφερότητα.

Σ’ αυτό το βίαιο, τρυφερό και παθιασμένο μυθιστόρημα, ο Κλάουντιο Μάγκρις αντιμετωπίζει τον πόλεμο, μια έμμονη ιδέα του που, ανεξαρτήτως εποχής ή χώρας, σχεδόν δεν μπορεί να αποσχιστεί από την ίδια τη ζωή: έναν πόλεμο οικουμενικό, κόκκινο από αίμα, μαύρο σαν τα αμπάρια των δουλεμπορικών καραβιών, σκοτεινό σαν τη θάλασσα που καταβροχθίζει θησαυρούς και πεπρωμένα, γκρίζο σαν τον καπνό των σωμάτων που κάηκαν στο κρεματόριο της Ριζιέρα ντι Σαν Σάμπα, λευκό σαν τον ασβέστη που σκεπάζει τους λάκκους με τους νεκρούς. Η "Υπόθεση αρχείου" μιλάει για ένα γκροτέσκο Μουσείο Πολέμου που ευαγγελίζεται την ειρήνη, για τις αίθουσες και τα όπλα του, που το καθένα αφηγείται γεγονότα πάθους και παράνοιας· η ιστορία ενός ανθρώπου που θυσιάζει τη ζωή του για να το κατασκευάσει, για να λυτρωθεί μέσα από την αναζήτηση μιας βαθιά κρυμμένης αλήθειας· η ιστορία μιας γυναίκας, της Λουίζας, με κληρονομιά την εξορία των Εβραίων και τη σκλαβιά των μαύρων. Ο κορυφαίος Ιταλός συγγραφέας σκάβει με μανία στην αμείλικτη κόλαση των ενοχών και των αμαρτημάτων μας. Αφηγείται ένα συγκλονιστικό έπος, πλασμένο από τραγωδίες και σιωπές, της αγάπης και της φρίκης. "Ο Κλάουντιο Μάγκρις είναι ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς της εποχής μας". Μάριο Βάργκας Λιόσα "Σε τούτη τη βάρβαρη εποχή της Ιστορίας είναι απαραίτητα τα έργα όσο και η παρουσία του Κλάουντιο Μάγκρις". Τζορτζ Στάινερ