Alice Miller

Never before has world-renowned psychoanalyst Alice Miller examined so persuasively the long-range consequences of childhood abuse on the body. Using the experiences of her patients along with the biographical stories of literary giants such as Virginia Woolf, Franz Kafka, and Marcel Proust, Miller shows how a child's humiliation, impotence, and bottled rage will manifest itself as adult illness-be it cancer, stroke, or other debilitating diseases. Never one to shy away from controversy, Miller urges society as a whole to jettison its belief in the Fourth Commandment and not to extend forgiveness to parents whose tyrannical childrearing methods have resulted in unhappy, and often ruined, adult lives.

In this empowering work, writes Rutgers professor Philip Greven, "readers will learn how to confront the overt and covert traumas of their own childhoods with the enlightened guidance of Alice Miller."

«Για το καλό σου!» Ποιο παιδί δεν το ’χει ακούσει, ποιος γονιός δεν το ’χει πει. Πόσο αθώα, όμως, είναι τούτη η φράση; Γιατί είναι λογικό να περιμένουμε από ένα παιδί να δέχεται αδιαμαρτύρητα και να εκλαμβάνει μάλιστα ως ευεργεσία τη σωματική ή ψυχική βία που υφίσταται από τους γονείς του, τη στιγμή που από έναν ενήλικα ουδέποτε θα απαιτούσαμε κάτι τόσο παράλογο; Και τι συμβαίνει αργότερα, όταν εκείνο το «καλό παιδί» που καταπίεζε για χρόνια εντός του τα απαγορευμένα συναισθήματά του (θυμό, μίσος, οργή) γίνεται ενήλικας; Στο βιβλίο αυτό, η Alice Miller εκθέτει τις παιδαγωγικές μεθόδους των τελευταίων αιώνων και, εν συνεχεία, καταπιάνεται με την παιδική ηλικία της τοξικομανούς Κριστιάνε Φ., του δικτάτορα Αδόλφου Χίτλερ, του δολοφόνου παιδιών Γιούργκεν Μπαρτς αλλά και ορισμένων καλλιτεχνών (Σύλβια Πλαθ, Πάουλ Κλέε, Πέτερ Χάντκε, Φρήντριχ Ντύρρενματτ κ.ά.), φανερώνοντάς μας τι ακριβώς κρύβεται κάτω από τον αγαθό μανδύα του όρου «διαπαιδαγώγηση» και, συγχρόνως, καταδεικνύοντας πως ό,τι ενσταλάζεται στο παιδί κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του έχει αντίκτυπο σε όλη την κοινωνία. Απευθυνόμενη όχι μόνο σε γονείς, αλλά, κυρίως, στο παιδί που κάθε ενήλικας κρύβει εντός του, μας δείχνει πως το κλειδί εξόδου από τον φαύλο κύκλο της «διαπαιδαγώγησης» βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας. Το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση να το πάρουμε στα χέρια μας.

Μέσα από έξι ιστορίες με πρωταγωνιστές ανθρώπους της διπλανής πόρτας, η Alice Miller δίνει μια αισιόδοξη προοπτική για την προσωπική εξέλιξη του καθενός μας, αλλά και το μέλλον της κοινωνίας. Εάν υπάρξει μια γνήσια και ειλικρινής επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων κι εφόσον διαδοθεί η αλήθεια σχετικά με ορισμένα θέματα-ταμπού, λέει η συγγραφέας, τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο, τόσο για το άτομο όσο και για το κοινωνικό σύνολο. Οι ήρωες αυτού του βιβλίου αφηγούνται ο ένας στον άλλο τη ζωή τους, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες τους, αλλά και το πώς κατάφεραν να αποδεσμευτούν από τα "σκοτεινά" σημεία της παιδικής τους ηλικίας και τα κληροδοτημένα από το πατρικό τους μοντέλα συμπεριφοράς. Επιχειρώντας να καταδείξει τη σοβαρότητα των επιπτώσεων που έχουν όσα πρότυπα ανατροφής βασίζονται στην καταπίεση, την αυστηρή πειθαρχία και τις σωματικές τιμωρίες, η Miller αφιερώνει ένα κεφάλαιο στη γένεση του μίσους, όπου διερευνά τα βαθύτερα αίτια των πιο μελανών σελίδων της Ιστορίας της ανθρωπότητας και εξετάζει τις προσωπικές ιστορίες των γκουρού και των ηγετών, που κατά καιρούς έχουν βρει χιλιάδες τυφλούς οπαδούς.

Ανοίξτε τα μάτια, μας λέει η Alice Miller σε κάθε της βιβλίο. Ανοίξτε τα μάτια κι αντικρίστε όσα υπομείνατε στην παιδική σας ηλικία. Τα τείχη που χτίζουμε για να προστατευτούμε από την ανάμνηση των οδυνηρών εμπειριών των παιδικών μας χρόνων είναι ψηλά και ισχυρά, αλλά όχι απόρθητα. Μέσα από την προσωπική της ιστορία, μαρτυρίες παιδιών, επιστολές αναγνωστών της, αλλά και κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, η Μiller προτείνει να δοκιμάσουμε τον απαγορευμένο καρπό της απωθημένης γνώσης: να εγκαταλείψουμε για λίγο τον παράδεισο των ψευδαισθήσεων και της απατηλής βεβαιότητας ως προς τους καλούς γονείς που έκαναν τα πάντα "για το καλό μας", έτσι ώστε, μεγαλώνοντας τα παιδιά μας, να μην επαναλάβουμε κι εμείς τα ίδια λάθη. Στο στόχαστρο της κριτικής της δεν μπαίνουν μόνον οι γονείς, οι παιδαγωγικές τους μέθοδοι, η Εκκλησία ή οι δάσκαλοι, αλλά ακόμα και οι ψυχοθεραπευτές, η ψυχανάλυση και ο ίδιος ο "πατέρας" της, Sigmund Freud.

Πολλοί άνθρωποι αναγκάστηκαν, όταν ήταν παιδιά, να μάθουν να κρύβουν πολύ επιδέξια τα συναισθήματα, τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους προκειμένου να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των γονέων τους και να κερδίσουν την "αγάπη" τους. Ως ενήλικες μπορεί να κυνηγούν την επιτυχία, έχουν όμως ταυτόχρονα μια υποβόσκουσα αίσθηση ότι δεν αξίζουν τίποτα. Χωρίς ποτέ να τους έχει επιτραπεί να εκφράσουν τα πραγματικά τους συναισθήματα, και έχοντας χάσει την επαφή με τον αληθινό τους εαυτό, εκδραματίζουν τα καταπιεσμένα σναισθήματά τους με επεισόδια κατάθλιψης ή καταναγκαστικής συμπεριφοράς, ή ακόμα και με ιδέες μεγαλείου. Στη συνέχεια, με τη σειρά τους, μεταφέρουν αυτή την κληρονομιά της καταπίεσης στα δικά τους παιδιά. Αυτό το σπαρακτικό και οξυδερκές βιβλίο είναι ένα πρώτο βήμα για την ανακάλυψη των αναγκών μας και της δικής μας αλήθειας στην προσπάθειά μας να ξεφύγουμε από αυτό το φαύλο κύκλο.

Μετά τη διεθνή επιτυχία του βιβλίου της `Οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας`, η Alice Miller προχωρά στη διερεύνηση των αιτιών και των συνεπειών των παιδικών τραυμάτων, υποστηρίζοντας ότι τα παιδιά που έχουν υποστεί βία από τους γονείς ή τους δασκάλους τους στη βρεφική ή παιδική τους ηλικία κάποια στιγμή θα στρέψουν τη βία αυτή εναντίον της κοινωνίας.
Οι νέες έρευνες στον ανθρώπινο εγκέφαλο επιβεβαιώνουν την άποψή της ότι το σώμα μας έχει αποθηκεύσει όλες τις μνήμες των πρώιμων εμπειριών μας, εκείνες που το συνειδητό μας αναγκάστηκε να απωθήσει πολύ νωρίς ώστε να κατορθώσει να επιβιώσει σε συνθήκες κακομεταχείρισης. Ωστόσο, αν οι μνήμες αυτές δε βρουν διέξοδο με ανάλογες συμπεριφορές απέναντι στα παιδιά μας ή την κοινωνία, τότε κάποια στιγμή θα κάνουν την εμφάνισή τους, συχνά με τη μορφή συμπτωμάτων ασθένειας.
Στο `Ξύπνημα της Εύας`, η Alice Miller, μέσα από αποκαλυπτικά παραδείγματα και την εύστοχη ανάλυσή τους, μας παροτρύνει να τολμήσουμε να αντιμετωπίσουμε το τραυματικό μας παρελθόν -να γευτούμε όπως η Εύα τον καρπό από το δέντρο της γνώσης -, ώστε να αποδεσμεύσουμε `το παιδί μέσα μας` στο οποίο ποτέ δεν επέτρεψαν να είναι ο εαυτός του, για να μπορέσει τώρα απελευθερωμένο και υγιές να ζήσει συμφιλιωμένο με τα αυθεντικά του συναισθήματα και τις πραγματικές του ανάγκες.

Το σώμα δεν ψεύδεται ποτέ... Όταν αρρωσταίνουμε, όταν υποφέρουμε από κατάθλιψη, όταν υποκύπτουμε στη νευρική ανορεξία ή σε κάθε είδους εθισμό από ουσίες... μαίνεται μέσα μας μια εσωτερική διαμάχη ανάμεσα σ' αυτό που αισθανόμαστε και σ' αυτό που θα θέλαμε να αισθανθούμε. Από τη μία πλευρά, υπάρχει το σώμα μας, που διατηρεί ακέραιη την ανάμνηση της προσωπικής μας ιστορίας, και ιδιαίτερα της κακομεταχείρισης που ενδεχομένως έχουμε υποστεί από τους γονείς μας στην παιδική μας ηλικία και, από την άλλη, είναι το πνεύμα μας και η επιθυμία μας - σύμφωνα με τις επιταγές της Ηθικής και της παραδοσιακής διαπαιδαγώγησης - να αγαπούμε και να τιμούμε τους γονείς μας, ό,τι κι αν έχει συμβεί, ακόμη κι αν μας κακομεταχειρίζονταν. Το βιβλίο τούτο αναλύει με πολλά και ποικίλα παραδείγματα - αρκετά από τη ζωή μεγάλων συγγραφέων - τις επιπτώσεις, κάποτε δραματικές, αυτής της διαμάχης, αλλά και τους λόγους για τους οποίους, σήμερα, υπάρχει ακόμα ελπίδα.Όχι, δεν είμαστε υποχρεωμένοι να παραμένουμε «καλά» παιδιά, εάν οι γονείς μας μας έχουν βλάψει και εάν εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τον συναισθηματικό εκβιασμό.Ναι, σε μας εναπόκειται να δώσουμε τη δέουσα προσοχή στα προειδοποιητικά σήματα που μας στέλνει το σώμα μας.Ναι, στο τέλος αυτού του δύσκολου δρόμου που έχουμε να διανύσουμε προκειμένου να επανεξετάσουμε την ιστορία της σχέσης μας με τους γονείς μας, μπορούμε να βρούμε την πραγματική εσωτερική γαλήνη και ελευθερία.