Arthur Schopenhauer

Recueil d'insultes et d'invectives d'A. Schopenhauer, classées par thèmes et par ordre alphabétique (selon l'édition allemande mais avec une table de correspondance). Ces opinions et pensées reflètent le point de vue du philosophe sur divers sujets.

Profound and witty, these essays by the noted philosopher analyze elements of literature and the literary scene. Schopenhauer's observations on style, criticism, reputation, and genius constitute a handbook on writing of enduring value.

Μέσα σ' έναν κόσμο κατ' ουσίαν άλογο και αντίξοο, ο άνθρωπος καλείται να διάγει τον βίο του όντας εκτεθειμένος ανά πάσα στιγμή, αφενός, στον πόνο και την ανία, αφετέρου, στον πλανερό χαρακτήρα του κόσμου αυτού, του υποσχόμενου μία ευτυχία φαντασιώδη και ανέφικτη. Η ορθή αποτίμηση της πραγματικής αξίας των αγαθών της ζωής έχει ως βάση την διάκρισή τους σε τρεις κατηγορίες: στα όσα είναι Κανείς, στα όσα έχει και στα όσα παριστάνει στα μάτια άλλων ανθρώπων. Η ανάλυση αυτών των κατηγοριών καταδεικνύει τις προτεραιότητες που πρέπει να θέτει κανείς στις αποφάσεις και τις επιλογές του. Δεδομένου δε του χαρακτήρα του κόσμου στον οποίον ζούμε, παρέχει επιπλέον συγκεκριμένες πρακτικές αρχές και παραινέσεις για την καθοδήγηση του ανθρώπου κατά την αναζήτηση του είδους και μέτρου της ευτυχίας που είναι εφικτή στον βίο του. Οι "Αφορισμοί" είναι το έργο εκείνο που έβγαλε τον Schopenhauer από την αφάνεια και τον έκανε γνωστό σ' ένα ευρύτατο αναγνωστικό κοινό. Αν και κείμενο εκλαϊκευμένης φιλοσοφίας, συνιστά εξαιρετική εισαγωγή όχι μόνο στην σκέψη του ίδιου του Schopenhauer, αλλά και γενικότερα σε βασικά θέματα της πρακτικής φιλοσοφίας. Οι "Αφορισμοί" αποτελούν συνάμα έξοχο δείγμα τόσο της αριστοτεχνικής γραφής όσο και του καυστικού κριτικού πνεύματος του φιλοσόφου.

Ο Arthur Schopenhauer (1788-1860) στο περίφημο έργο του "Αφορισμοί" για την πρακτική σοφία της ζωής, απευθυνόμενος σε ευρύ αναγνωστικό κοινό, εκθέτει την διδασκαλία του για το πως ο άνθρωπος μπορεί να κατακτήσει την ευτυχία στο μέτρο που επιτρέπει ο αντίξοος χαρακτήρας της ανθρώπινης ζωής. Η ανά χείρας έκδοση παρουσιάζει χωριστά το εκτενές και αυτοτελές πέμπτο κεφάλαιο των "Αφορισμών". Σε τούτο, ο Schopenhauer προσφέρει στον αναγνώστη υπό την μορφή μίας σειράς συμβουλών ένα εγχειρίδιο πρακτικής σοφίας, το οποίο, χάρη στο διεισδυτικό και κριτικό πνεύμα του συγγραφέα του, διατηρεί αμείωτη και σήμερα την επικαιρότητά του.

Τόσο στις καθημερινές συναναστροφές τους, όσο και στο δημόσιο λόγο, οι άνθρωποι φιλονικούν· και, επειδή αυτό είναι κάτι που αφορά στη φύση τους, δεν μπορούν να το αποποιηθούν, ούτε να το παρακάμψουν. Δεν τους μένει, επομένως, παρά να αφουγκρασθούν την εριστική φύση τους, να την αποδεχθούν και ν' αναπτύξουν τις τεχνικές εκείνες που θα τους βοηθούν να υπερισχύουν σε κάθε αντιπαράθεση. Αυτή είναι η σκέψη του Schopenhauer, η οποία πηγάζει από τη διαπίστωση ότι "μπορεί κάποιος να συμπεριφέρεται σαν να έχει δίκιο, και ν' αντιμετωπίζει την εύνοια των άλλων, ενώ αντικειμενικά έχει άδικο". Πρόκειται για ένα κείμενο εμβριθές, γραμμένο απλά, που συχνά ακολουθεί αφηγηματική τεχνική των ερωταποκρίσεων και των παραδειγμάτων. Ένα βιβλίο που ενδιαφέρει όλους όσους συνδιαλέγονται με τους συνανθρώπους τους.

Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788-1860), στο κύριο έργο του "Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση" (από το οποίο και αντλούνται τα δύο κείμενα που συναπαρτίζουν την έκδοση: "Περί της κατάφασης της βούλησης για τη ζωή" και "Περί της μηδαμινότητας και της δεινοπάθειας της ζωής") απορρίπτει όλη την πρότερη φιλοσοφική παράδοση που έβλεπε τον κόσμο ως "κόσμο", δηλαδή ως ένα σύμπαν που χαρακτηρίζεται από τάξη και κάλλος, που οφείλει την ύπαρξη και τη σύστασή του σε μια έλλογη δημιουργική πράξη. Σύμφωνα με τη δική του διάγνωση, η βαθύτερη ουσία της πραγματικότητας είναι, αντίθετα, μια βούληση "τυφλή", εντελώς άλογη, απρόσωπη, χωρίς κανένα τέλος και σκοπό. Σε μια τέτοια πραγματικότητα, η ευτυχία του ανθρώπου είναι αδύνατη, η δε επιδίωξή της προϊόν πλάνης και καθαρή ματαιοπονία. Μέσα στην ανθρώπινη ζωή, η κοσμική αυτή βούληση αποδέχεται τον εαυτό της με την εκτέλεση της γενετήσιας πράξης. Ανανεώνεται έτσι κάθε φορά ο τραγικός κύκλος της γέννησης, της διαρκούς αιώρησης του ανθρώπου μεταξύ πόνου και ανίας... με κατάληξη το θάνατο. Χάρη στην απλότητα και τη μεστότητά τους, τα κείμενα της παρούσας έκδοσης αποτελούν, παρά τη συντομία τους, εξαιρετικό δείγμα τόσο του στοχασμού όσο και του ιδιαίτερου ύφους του Σοπενχάουερ. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να θαυμάσει το οξύ κριτικό πνεύμα, να διασκεδάσει με τις καυστικές παρατηρήσεις, αλλά και να νιώσει τον βαθύ πεσιμισμό της κοσμοθεωρίας του φιλοσόφου, ο οποίος θέλει να του δείξει πώς είναι ο κόσμος, προκειμένου να τον απαλλάξει από κοινές αυταπάτες και τις συνέπειές τους.

Στη "Μεταφυσική του Έρωτα" ο Άρθουρ Σοπενχάουερ αποδομεί χειρουργικά τον έρωτα, παρουσιάζοντας τη θέληση για ζωή και τη βούληση της φύσης που εκπηγάζει από τα σεξουαλικά μας ένστικτα ως κυρίαρχη έναντι του έρωτα για ένα άλλο πρόσωπο. Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ, ο σπουδαίος Γερμανός φιλόσοφος, γεννήθηκε στο Ντάντσιχ της Γερμανίας το 1788. Αμφισβήτησε την ιδεαλιστική φιλοσοφία ήδη από την εποχή του Πλάτωνα και επηρέασε καταλυτικά διανοητές όπως ο Νίτσε και ο Φρόιντ. Κήρυξε την υπεροχή της βούλησης έναντι της νόησης ενώ έμεινε στην ιστορία για τον διάσημο πεσιμισμό του.

Σε έναν κόσμο στον οποίον τα πέντε τουλάχιστον έκτα του πληθυσμού είναι καθάρματα ή τρελοί και βλάκες, πρέπει όποιος ανήκει στο τελευταίο ένα έκτο […] να βασίζει το σύστημα της ζωής του στο να ζει αποτραβηγμένος – όσο δε πιο μακριά, τόσο το καλύτερο.

Το τετράδιο αυτό, στο οποίο ο Σοπεγχάουερ κατέγραφε στοχασμούς για προσωπική του χρήση στην καθημερινότητα της ζωής, αφήνει να διαφανεί ο εσωτερικός κόσμος του φιλοσόφου: οι φόβοι και οι αγωνίες του, η ακλόνητη πεποίθηση στην αξία και την κλήση του, η βαθιά μοναχικότητά του, ο ζωντανός διάλογός του με συγγραφείς του παρελθόντος. Ο Σοπεγχάουερ μιλά εδώ στον εαυτό του με το τόσο χαρακτηριστικό γι’ αυτόν κριτικό πνεύμα και καυστικό ύφος.

Στο κείμενο "Μεταφυσική της ερωτικής σχέσης" ο Σοπενχάουερ εκθέτει την άποψη ότι το ερωτικό πάθος είναι μια "τρέλα" που προκαλεί το γένος στα άτομα, με στόχο την απόκτηση ενός συγκεκριμένου απογόνου. Οι ερωτευμένοι φαντασιώνονται ότι ενεργούν αποβλέποντας στην κατάκτηση της προσωπικής τους ευτυχίας, όμως εντέλει αποδεικνύονται όργανα των σκοπών του γένους. Στο δοκίμιο που τιτλοφορείται "Η μηδαμινότητα και η δυστυχία της ζωής" ο φιλόσοφος εξετάζει τις διάφορες καταστάσεις στη ζωή ενός ανθρώπου από τις οποίες συντίθεται ένα φάσμα από δεινά, ατυχίες και αποτυχίες. "Η πρακτική χρήση της λογικής και ο στωικισμός" διερευνά τη δυνατότητα της πρακτικής χρήσης της λογικής, την οποία προσφέρει στον άνθρωπο η νόηση· μέσω αυτής ο άνθρωπος μπορεί να πάρει την απαραίτητη απόσταση από τα πράγματα, που θα του επιτρέψει να κρίνει τη σπουδαιότητά τους. Τέλος, στο δοκίμιο "Η θεωρία του γέλιου" ο Σοπενχάουερ ισχυρίζεται ότι το γέλιο πηγάζει από την απρόσμενη σύγκρουση ανάμεσα σε ένα συμβάν και στην αταίριαστη, ως προς αυτό, έννοια με την οποία το συλλαμβάνουμε.

Στο κύριο έργο του, Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση, δημοσιευμένο σε πρώτη έκδοση το 1819, ο Σοπεγχάουερ εκθέτει την φιλοσοφία του συνολικά και συστηματικά. Στα δύο πρώτα από τα τέσσερα συνολικά «βιβλία» του έργου, αυτά που περιλαμβάνει ο ανά χείρας πρώτος τόμος της ελληνικής έκδοσης, πραγματεύεται κατ’ αρχάς το αντικείμενο, την σύσταση και τα όρια της ανθρώπινης γνώσης (βιβλίο Α´), στην δε συνέχεια το καθ’ αυτό των όντων, την ουσία της πραγματικότητας (βιβλίο Β´). Η ανθρώπινη γνώση καθορίζεται από τις απριόρι μορφές του γνωστικού μηχανισμού του υποκειμένου και διεξάγεται κατ’ αρχάς στο επίπεδο της εποπτείας και κατόπιν σ’ εκείνο της αφηρημένης γνώσης. Την δε πρόσβαση στο καθ’ αυτό των όντων μας την παρέχει η άμεση εντός μας εμπειρία της βούλησης, η οποία συνιστά την μεταφυσική ουσία της πραγματικότητας. Το Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση συγκαταλέγεται, αναμφίβολα, στα μεγάλα κλασικά έργα της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, με μεγάλη επιρροή σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης διανόησης. Ενσωματώνει εντός του μεγάλο μέρος της πρότερης φιλοσοφικής παράδοσης και αποτελεί το ίδιο, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα, πολύ σημαντική πηγή της σύγχρονης φιλοσοφίας.