Εμμανουήλ Ροΐδης

Ο Εμμανουήλ Ροϊδης (1836-1904) συγκαταλέγεται στους αφορισμένους της νεοελληνικής πνευματικής ζωής. Σαρδόνιος και εικονοκλάστης, θέσει απροσάρμοστος, μοιάζει να διακατέχεται από ένα τέτοιο αίσθημα ασφυξίας μέσα στο ελλαδικό τοπίο, ώστε βάλλει με σφοδρότητα κατά πάντων -όλων όσων συγκροτούν τη σύγχρονη, Ελληνική Μικρότητα... Δεν χαρίζεται ούτε στους πολιτικούς ούτε στους πιστούς, ούτε στους προγονόπληκτους ούτε στους ευρωπιθηκίζοντες. Τα άπαντα των "σκαλαθυρμάτων" του -σύντομα άρθρα, αφορισμοί, αποφθέγματα- εδράζονται σε μια θεμέλια διαπίστωση: Η πληγή της Ελλάδας είναι οι Έλληνες...

To διήγημα του Εμμανουήλ Ροΐδη «Το παράπονον του νεκροθάπτου» δημοσιεύτηκε σε συνέχειες από τις 19 έως τις 27 Νοεμβρίου του 1895 στην εφημερίδα «Εφημερίς». Διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτοτύπου (εξαίρεση: μονοτονικό, είνε >είναι, καταλήξεις ρημάτων και ουσιαστικών, τες >τις κ.ά.)

Ο νεαρός Ροΐδης -που θα κατέληγε να γίνει ο σημαντικότερος Νεοέλληνας συγγραφέας-, αποφασίζοντας να μελετήσει τα του δυτικού Μεσαίωνα, έδωσε φυσικά το "Η Πάπισσα Ιωάννα", έδω- σε όμως και άλλα μεσαιωνολογικά κείμενα. Ενώ όμως η Πάπισσα είναι πασίγνωστη, οι σύντομες μελέτες που περιλαμβάνονται στο ανά χείρας βιβλίο έχουν μικρή διάδοση σήμερα. Το δοκίμιο "Αι μάγισσαι του μεσαιώνος" (1868) είναι το σημαντικότερο φεμινιστικό κείμενο στην ελληνική γλώσσα, απ’ όσα ξέρω εγώ τουλάχιστον. Μέσω της υπεράσπισης των μαγισσών ο κατά τα άλλα μισογύνης(;) αυτός συγγραφέας υπερασπίζεται βέβαια την επιστήμη, αλλά ακόμα περισσότερο υπερασπίζεται το γυναικείο φύλο και τη μητρότητα. Η μελέτη "Η εορτή του όνου κατά τον μεσαιώνα" (1869) είναι ένα κείμενο που ξεκινάει από τη σχέση περιβάλλοντος και εθνικού χαρακτήρα -σύμφωνα με τις δοξασίες της εποχής-, συνεχίζει με την ανάγκη διαφυγής από την πολλή θρησκευτική σοβαρότητα και κορυφώνεται με αφήγηση σε γκροτέσκα κατεύθυνση. "Οι Βρυκόλακες του μεσαιώνος" (1869) ξεκινάνε από τη ροπή του αμαθούς ανθρώπου προς το υπερφυσικό και διεκτραγωδούν πόσο αρνητικά αποτελέσματα είχε για την ανθρωπότητα η συνάντηση της ροπής αυτής με τη χριστιανική εκκλησία. Η έκδοση είναι "δίγλωσση": δεξιά τα κείμενα του Ροΐδη και αριστερά η μεταγραφή στη νεοελληνική (αντίστροφα από το συνηθισμένο). Ως γνωστόν, ο μέγας Συριανός είχε γράψει στην καθαρεύουσα υποστηρίζοντας τη δημοτική. Εγώ με τις μεταγραφές αυτές στη δημοτική υποστηρίζω την καθαρεύουσά του. Ακόμα, επιδιώκοντας να φτάσει το βιβλίο σ’ ένα πλατύτερο αναγνωστικό κοινό, επέλεξα να μην προτάξω Εισαγωγή, ούτε καν Πρόλογο. Την απουσία αυτή την αναπληρώνουν εν μέρει τα Επιλεγόμενα.