Jacques Lacan

What does Lacan show us? He shows us that desire is not a biological function; that it is not correlated with a natural object; and that its object is fantasized. Because of this, desire is extravagant. It cannot be grasped by those who might try to master it. It plays tricks on them. Yet if it is not recognized, it produces symptoms. In psychoanalysis, the goal is to interpret―that is, to read―the message regarding desire that is harbored within the symptom.

Although desire upsets us, it also inspires us to invent artifices that can serve us as a compass. An animal species has a single natural compass. Human beings, on the other hand, have multiple compasses: signifying montages and discourses. They tell you what to do: how to think, how to enjoy, and how to reproduce. Yet each person's fantasy remains irreducible to shared ideals.

"Μιλάω στους τοίχους", λέει ο Λακάν και αυτό σημαίνει: "Ούτε σε σας ούτε στον μεγάλο Άλλο. Μιλάω μόνος μου. Είναι για την ακρίβεια αυτό που σας ενδιαφέρει. Δική σας ευθύνη να με ερμηνεύσετε". Αυτοί οι τοίχοι είναι οι τοίχοι του παρεκκλησίου του ψυχιατρικού νοσοκομείου της Σαιντ-Αν. Ο Λακάν ξαναβρίσκει εκεί τα νεανικά του χρόνια όταν ήταν ειδικευόμενος ψυχίατρος. Διασκεδάζει, αυτοσχεδιάζει, μιλάει ελεύθερα. Η πρόθεση είναι πολεμική: οι καλύτεροι από τους μαθητές του, αιχμαλωτισμένοι από την ιδέα ότι η ψυχανάλυση διαγράφει κάθε προϋπάρχουσα γνώση, σήκωσαν το λάβαρο της μη γνώσης που είχαν δανειστεί από τον Μπατάιγ. Όχι, λέει ο Λακάν, η ψυχανάλυση εκπορεύεται από μια γνώση που υποτίθεται, τη γνώση του ασυνειδήτου. Αποκτούμε πρόσβαση σε αυτή μέσω της οδού της αλήθειας (ο αναλυόμενος προσπαθεί να πει ωμά ό,τι του περνάει από το μυαλό) όταν καταλήγει στην απόλαυση (ο αναλυτής ερμηνεύει τα λεγόμενα του αναλυόμενου με όρους λίμπιντο). Αντίθετα, δύο άλλες οδοί μπλοκάρουν αυτή την πρόσβαση: η αμάθεια (η παράδοση με πάθος στην αμάθεια οδηγεί πάντοτε στην εδραίωση της υπάρχουσας γνώσης) και η εξουσία (το πάθος της ισχύος σφραγίζει αυτό που αποκαλύπτει η παραπραξία). Η ψυχανάλυση διδάσκει τις αρετές της ανικανότητας: εκείνη τουλάχιστον σέβεται το πραγματικό. Μάθημα σοφίας σε μια εποχή, τη δική μας, που βλέπει μια γραφειοκρατία, αγκαζέ με την επιστήμη, να ονειρεύεται να αλλάξει στον άνθρωπο την πλέον ενδόμυχη πλευρά του - με την προπαγάνδα, τον άμεσο χειρισμό του εγκεφάλου, τη βιοτεχνολογία ή ακόμα και με το social engineering. Χτες, ασφαλώς, τα πράγματα δεν ήταν καλά, όμως αύριο θα μπορούσαν να είναι χειρότερα.

Όλα όσα ξέρουμε, απολύτως καινούργια και πρωτότυπα αναφορικά με τη δομή του υποκειμένου και τη διαλεκτική της επιθυμίας που εμείς οι ψυχαναλυτές χρειάζεται να αρθρώσουμε, πώς τα έχουμε μάθει; Μέσω της οδού της εμπειρίας του νευρωτικού. Όμως τι μας έχει πει ο Φρόυντ για αυτό; Ότι ο τελευταίος όρος στον οποίο έφτασε επεξεργαζόμενος την εν λόγω εμπειρία, εκεί που σκόνταψε, ο ανυπέρβλητος για εκείνον όρος, είναι το άγχος ευνουχισμού. Άρα; Αυτός ο όρος είναι λοιπόν ανυπέρβλητος; Τι σημαίνει αυτό το σταμάτημα της αναλυτικής διαλεκτικής στο άγχος ευνουχισμού; Δεν βλέπετε μήπως ήδη και μόνο στη χρήση της σχηματοποίησης που χρησιμοποιώ να διαγράφεται η οδός διαμέσου της οποίας σκοπεύω να σας οδηγήσω; Εκκινεί από μια καλύτερη άρθρωση αυτού του γεγονότος της εμπειρίας που ο Φρόυντ υπέδειξε με το σκόνταμα του νευρωτικού πάνω στο άγχος ευνουχισμού. Η προοπτική που σας προτείνω, η διαλεκτική που εδώ σας δείχνω, μας επιτρέπει να αρθρώσουμε ότι δεν είναι καθόλου το άγχος ευνουχισμού καθαυτό που συνιστά το έσχατο αδιέξοδο του νευρωτικού