Robert Seethaler

Sur le pont du paquebot qui le ramène en Europe après une ultime saison à New York, Gustav Mahler laisse dériver ses pensées. A cinquante ans, il est un compositeur adulé et le chef d’orchestre le plus réputé de son temps, mais son corps souffrant lui rappelle que la fin est proche. Emmitouflé dans une épaisse couverture, l’œil rivé sur la mer grise, son esprit dévide des souvenirs, surgis à la faveur d’une sensation fugace – le cri d’une mouette, l’ombre d’un nuage… Robert Seethaler excelle à suggérer en quelques traits le pur bonheur des étés à la montagne, tout comme, dans un registre bien différent, la décennie pendant laquelle Mahler a réformé et dirigé l’Opéra de Vienne.
L’amour tourmenté du musicien pour sa femme Alma, son chagrin à la mort de sa fille aînée et, bien sûr, la haute conception de son art traversent ce texte aussi bref que profond. Sans la moindre emphase, l’écrivain restitue la légendaire exigence du maître, bourreau de travail malgré sa faible constitution, de même que sa quête permanente de la beauté. C’est sans doute de son apparente simplicité que cet intense roman tire sa force.
Les rares mots échangés face à l’océan entre l’illustre passager et le jeune garçon de cabine chargé de veiller à son bien-être sont à cet égard exemplaires. Portrait tout en intériorité d’un artiste dont le génie ne s’est jamais tari, Le Dernier Mouvement est également une poignante méditation sur la puissance de la création.

« Alors comment se fait-il que tout le monde tombe amoureux partout, à tout bout de champ ? - Jeune homme, dit Freud en marquant un temps d'arrêt, on n'a pas besoin de comprendre l'eau pour y plonger tête la première. » En 1937, Franz débarque à Vienne chez Otto Tresniek, un buraliste unijambiste. Au tabac Tresniek, où se mêlent classes populaires et bourgeoisie juive, il fera l'apprentissage de la vie. Conseillé par Otto et un vieux docteur malade, fidèle client du tabac du nom de Sigmund Freud, Franz tente de séduire Anezka, une artiste de cabaret dont il est tombé amoureux. L'humour viennois d'Otto Tresniek et de Freud est la politesse du désespoir dans une société déboussolée où ils ne trouvent plus leur place. Pas plus que leur protégé, qui tentera pourtant, fidèle à leur enseignement, de nager à contre-courant.

'Set at a time of lengthening shadows, this is a novel about the sparks that illuminate the dark: of wisdom, compassion, defiance and courage. It is wry, piercing and also, fittingly, radiant.' Daily MailFrom Robert Seethaler, the author of the Man Booker International shortlisted A Whole Life, comes a deeply moving story of ordinary lives profoundly affected by the Third Reich, in the tradition of novels such as Fred Uhlman's classic Reunion, Bernhard Schlink's The Reader and Rachel Seiffert's The Dark Room. When seventeen-year-old Franz exchanges his home in the idyllic beauty of the Austrian lake district for the bustle of Vienna, his homesickness quickly dissolves amidst the thrum of the city. In his role as apprentice to the elderly tobacconist Otto Trsnyek, he will soon be supplying the great and good of Vienna with their newspapers and cigarettes. Among the regulars is a Professor Freud, whose predilection for cigars and occasional willingness to dispense romantic advice will forge a bond between him and young Franz. It is 1937. In a matter of months Germany will annex Austria and the storm that has been threatening to engulf the little tobacconist will descend, leaving the lives of Franz, Otto and Professor Freud irredeemably changed.

Το μυθιστόρημα του Robert Seethaler αφηγείται τη ζωή του χωρικού Αντρέας Έγκερ, ακολουθώντας τον από τα δύσκολα παιδικά του χρόνια μέχρι το τέλος της ζωής του. Με λιτό λυρισμό, αλλά και με κριτικό βλέμμα απέναντι στις τεχνολογικές αλλαγές, που συντελούνται σχεδόν σιωπηλά και με την ανοχή των τοπικών αρχών σε ένα απομακρυσμένο χωριό των αυστριακών Άλπεων, ο συγγραφέας καταγράφει τα μικρά και, εκ πρώτης όψεως, ασήμαντα γεγονότα που χαράζονται ανεξίτηλα στη ζωή και στη μνήμη ενός μεροκαματιάρη που κερδίζει τα προς το ζην άλλοτε με κάθε λογής χαμαλοδουλειές της υπαίθρου και άλλοτε με την εργασία του στην υπηρεσία μιας κατασκευαστικής εταιρείας που έρχεται να αλλοιώσει για πάντα το φυσικό τοπίο με τα τελεφερίκ για τους περαστικούς τουρίστες, οι οποίοι κατακλύζουν τα βουνά, μόνο και μόνο για να ζήσουν μερικές στιγμές περιπέτειας, μακριά από τη μονοτονία των μεγαλουπόλεων.

Με τον καιρό, τα αγροκτήματα μετατρέπονται σε ξενώνες, οι στάβλοι σε ταβέρνες, και τα σιδηρουργεία σε καταστήματα επισκευής ειδών σκι, καταδικάζοντας μια ολόκληρη κοινότητα να γυρίσει την πλάτη στη σοφία αιώνων και να ζήσει από τον τουρισμό.

Και όμως, μολονότι ο Έγκερ νιώθει "πολλές φορές σαν ένα μικρό αλλά διόλου ασήμαντο γρανάζι μιας γιγάντιας μηχανής με το όνομα Πρόοδος", κλείνει μέσα του όλη την αγνότητα, την τέχνη και τη γνώση ενός ανθρώπου της υπαίθρου, αν όχι ενός αναχωρητή, που ακόμα και σε βαθιά γεράματα βαδίζει αγέρωχος, κουβαλώντας στην πλάτη του τα όνειρα και τις απώλειες της νιότης του, την τραυματική εμπειρία από το ρωσικό μέτωπο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τα αναπάντητα ερωτήματα μιας ολόκληρης ζωής, αλλά και τις επώδυνες μνήμες ενός έρωτα που μαράθηκε προτού καν βλαστήσει, προσμένοντας σε κάθε του βήμα την Κυρά των Πάγων να σβήσει από μέσα του τη ζωή με το παγερό χνότο της. Ώσπου το μόνο που απομένει είναι το σκοτάδι. Και η παγωνιά...

 

Αν κάποιος επισκεπτόταν μόνο για 48 ώρες την χώρα σας τι θα του συστήνατε να δει;τί να δοκιμάσει;ποιό βιβλίο να διαβάσει;
Η ερώτηση υποβλήθηκε προ εβδομάδων σε 45 πρέσβεις από όλον τον κόσμο. Κι ο πρέσβης της Αυστρίας στη Γερμανία Peter Huber έδωσε έναν τίτλο τον Καπνοπώλη (Der Trafikant) του Ρόμπερτ Ζέεταλερ. Διαδραματιζόμενο στη Βιέννη τις παραμονές του Πολέμου, στην Αυστρία τις μέρες του Άνσλους, το μυθιστόρημα είναι κατ'ουσίαν η βίαιη ενηλικίωση/μαθητεία του νεαρού αθώου ήρωα του που δουλεύοντας παραγιός στο καπνοπωλείο του εβραίου προμηθευτή καπνού της ιντελιγκέντσιας γνωρίζει τον φόβο, την κατακρύμνιση των βεβαιοτήτων και των συναισθημάτων, τη σαρωτική βία και την εξουσία του ισχυρού. Το παράθυρό του είναι η σχέση του με τον Σιγκμουντ Φρόυντ, λίγο προτού αυτός φύγει για το Λονδίνο.