Θανάσης Πέτρου

Τον Μάιο του 1919, με τη σύμφωνη γνώμη των Συμμάχων, ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονται στη Σμύρνη. Σκοπός τους είναι να υπερασπιστούν τους χριστιανικούς πληθυσμούς που ζουν στα παράλια της Μικράς Ασίας. Η Μικρασιατική Εκστρατεία, ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος, που για την Τουρκία έμεινε γνωστός ως ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας, θα λήξει τον Σεπτέμβριο του 1922 με την ήττα της Ελλάδας, θα οδηγήσει στη Μικρασιατική Καταστροφή, μια από τις πιο μαύρες σελίδες της ελληνικής ιστορίας, και θα σημάνει το τέλος ενός ονείρου, αυτού της Μεγάλης Ελλάδας.

Στη συνέχεια των βιβλίων του «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς» (2019) και «1922: το τέλος ενός ονείρου» (2021), το νέο graphic novel σε κείμενο και σχέδιο του Θανάση Πέτρου ακολουθεί κάποιους από τους ήρωές του και συμπολεμιστές στη Μικρασιατική Εκστρατεία, καθώς φτάνουν στον Πειραιά μαζί με τις χιλιάδες των Μικρασιατών προσφύγων, τον Σεπτέμβριο του 1922. Μετά την καταστροφή της Σμύρνης χιλιάδες πρόσφυγες κατακλύζουν το λιμάνι του Πειραιά, ενώ το στρατιωτικό κίνημα που αναλαμβάνει επίσημα την άσκηση της εξουσίας απαιτεί την απομάκρυνση του βασιλιά. Η στρατοκρατούμενη διοίκηση πρέπει να φροντίσει για τη σίτιση και τη στέγαση των χαροκαμένων προσφύγων οι οποίοι, πέρα από τις ταλαιπωρίες τους, έχουν να υπομείνουν και τη σχεδόν εχθρική, σε πολλές περιπτώσεις, αντιμετώπιση από τους γηγενείς Έλληνες. Έχουν την ελπίδα ότι σύντομα θα επιστρέψουν στους τόπους καταγωγής τους, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. «ο Θανάσης Πέτρου αποδεικνύει πόσο έχουν προχωρήσει τα κόμικς στα καθ ημάς, αναλαμβάνοντας πλέον να καταπιαστούν όχι απλώς με ιστορικά θέματα, αλλά και με ένα ζήτημα το οποίο συνδέεται με μια από τις πιο μοιραίες στιγμές της Ελλάδας». ―Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων

Πρωί πρωί, μόλις ξημέρωσε, έζεψα το κάρο με τα διπλά τα αλόγατα και ξεκινήσαμε για τη Θεσσαλονίκη να πάμε να αγοράσουμε ζωοτροφές. Αλλά στο δρόμο είδαμε ότι τα πράματα ήταν μπερδεμένα. Κατεβαίνουμε στη Θεσσαλονίκη και εκεί ακούμε "γενική επιστράτευσις", μας κήρυξαν τον πόλεμο οι Ιταλοί. Αμέσως επιστρέφουμε πίσω στο χωριό κι εκεί όλος ο κόσμος ανάστατος. Διαβάσαμε τις διαταγές, που θα παρουσιαστεί ο καθένας, κι εγώ ήτανε να παρουσιαστώ στο Κιλκίς.

Το 1916, στη διάρκεια του τρίτου χρόνου του Α΄ παγκοσμίου Πολέμου, η Ελλάδα προσπαθεί να διατηρήσει στάση ουδετερότητας. Όταν η Βουλγαρία εισβάλλει στη Μακεδονία, το Δ΄ Σώμα Στρατού, που εδρεύει εκεί, βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος. Η πρόταση του επικεφαλής του Σώματος μοιάζει εξωπραγματική, αλλά πραγματοποιείται: ολόκληρο το Δ΄ Σώμα στρατού (πάνω από 7000 άνδρες) μεταφέρθηκε και παρέμεινε για περισσότερο από δύο χρόνια σε ένα ιδιάζον καθεστώς άτυπης αιχμαλωσίας στη γερμανική πόλη Γκαίρλιτς. Οι φιλοξενούμενοι Έλληνες στρατιώτες δεν μπορούσαν να εγκαταλείψουν το γερμανικό έδαφος. Παρά το γεγονός ότι είχαν εξόδους και μπορούσαν να κυκλοφορούν ελεύθεροι στη γερμανική πόλη, κάθε βράδυ επέστρεφαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μολονότι η υποδοχή ήταν αρχικά πολύ ζεστή, οι συνθήκες διαβίωσης στις ξύλινες παράγκες του στρατώνα ήταν φρικτές (αφόρητο κρύο και κακή διατροφή). Οι εξασθενημένοι οργανισμοί των στρατιωτών και οι βαριές αρρώστιες που ακολούθησαν, όπως η ισπανική γρίπη, οδήγησαν περισσότερους από τριακόσιους από αυτούς στον θάνατο. Ο διαχωρισμός των Ελλήνων στρατιωτών σε βενιζελικούς και βασιλικούς συνεχίστηκε και στο Γερμανικό έδαφος, με τις σχέσεις των στρατιωτών με τη γερμανική διοίκηση να βρίσκονται σε τεταμένη ατμόσφαιρα. Ωστόσο, παρά τις όποιες δυσκολίες και υπό το καθεστώς του πολέμου, οι Έλληνες στρατιώτες έπαιξαν αξιοσημείωτο ρόλο στη πνευματική δράση της κοινότητάς τους: εξέδωσαν τη δική τους καθημερινή εφημερίδα στα ελληνικά, «Τα Νέα του Gorlitz», και πραγματοποίησαν τις πρώτες ηχογραφήσεις ρεμπέτικων και παραδοσιακών τραγουδιών. Αναμιγνύοντας την υψηλή αισθητική και την τεκμηριωμένη έρευνα ο Θανάσης Πέτρου παρουσιάζει με απίστευτη ζωντάνια τη διαδρομή των Ελλήνων στρατιωτών του Δ’ Σώματος Στρατού μέχρι το Γκαίρλιτς, και την επώδυνη-πολυπόθητη επιστροφή στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1919 όπου και χαρακτηρίστηκαν από τους Έλληνες ως προδότες.