Jean Genet

Le Bagne est la queue de comète carcérale de Genêt : de 1942, où il ébaucha Haute surveillance, à 1964, où il abandonna la rédaction du Bagne, Genêt n'a cessé d'ériger l'enfermement en idéal d'une vie essentialisée, car proche de la mort. Cayenne est pour lui le nouvel Éden, paradis perdu auquel seul le crime permet d'accéder, auquel seule la surenchère dans le crime permet d'ajouter un éclair de totale réalisation de soi avant que le couteau de la guillotine n'en vienne sanctifier la perte. À ce jeu de qui perd gagne jouent les forçats Rocky, Ferrand et Forlano : d'abord rivaux, ils finiront par reconnaître qu'ils sont à égalité de haine et de pouvoir pour tromper et ridiculiser les maîtres du bagne. Dans ce lieu clos s'anime, traitée avec humour et sarcasme, une société d'exclus - bagnards aussi bien que gardiens -malfaisants et retors, tout ensemble lucides et aliénés par leurs rêves. Le Bagne met un point d'orgue en même temps que de suspension à l'oeuvre théâtrale de Genêt.

Le balcon est un bordel de luxe où plusieurs personnages viennent assouvir leurs fantasmes, sadomasochistes en apparence, mais philosophiques en réalité. Sous la comédie érotique, se cache une réflexion sur la mort.

Madame est bonne. Madame est riche. Madame est belle. Madame est généreuse. Serait-ce pour ces raisons que Solange et Claire, ses deux bonnes, décident de la tuer ? La tragédie, le drame et la comédie se nouent autour de ces trois personnages à la recherche de leur identité. Créée en 1947, Les Bonnes sont aujourd'hui la pièce de Genet la plus représentée dans le monde. Le texte intégral de l'oeuvre accompagné de notes de bas de page.
Huit fiches pour faire le tour de l'oeuvre 1. Jean Genet en 20 dates 2. L'oeuvre dans son contexte 3. La structure de l'oeuvre 4. Les grands thèmes de l'oeuvre 5. Texte et représentation 6. Les Bonnes, une tragédie ? 7. Le Nouveau théâtre 8. Citations. Pour préparer l'oral du Bac Des lectures analytiques au fil de l'oeuvre. Pour préparer l'écrit du Bac Un sujet complet. Deux groupements de textes 1.
Maîtres et serviteurs au théâtre 2. Changements d'identité au théâtre.

Aux personnages de Genet on pourrait dire : «Arrête de faire le Nègre !», comme on dit à d'autres : «Arrête de faire le clown !» En fait, ici, c'est la même chose : Nègre et clown c'est tout un, dans la dérision, le double jeu et la provocation. Ces Nègres-là n'ont pas un nez rouge qui les métamorphose mais un nez noir qui les dissimule d'autant plus qu'il ne se voit pas. Ils jouent à paraître ce qu'ils sont déjà et à être ce qu'ils ne sont pas, dans une confusion plaisante mais bien faite pour dérouter qui voudrait en finir une bonne fois avec les faux-semblants. Il est toutefois inutile d'attendre de Genet qu'il révèle tout à trac sa position personnelle quant au statut politique et social du Noir. Comme en se jouant, il laisse affleurer ses angoisses et ses désirs, sa violence et ses espoirs de revanche. Le rire des Nègres est désarmant sans doute mais, désarmés, les Blancs - présents sur le plateau à titre d'oppresseurs autant qu'à titre de public - ne sauront plus se défendre : c'est bien autour de la cérémonie funèbre de leur anéantissement que la pièce est construite.

Après le théâtre de Jean Genet, la Pléiade propose ses romans et ses poèmes. L'écriture de ces textes se concentre sur une période remarquablement brève : six années, de 1942 à 1948. Découvrant Notre-Dame-des-Fleurs en février 1943, Cocteau s'exclame : "c'est le grand événement de l'époque. Il me révolte, me répugne et m'émerveille". Deux ans plus tard, à la lecture de Pompes funèbres, il y revient : "C'est le génie même. Et d'une liberté si terrible que l'auteur se met hors d'atteinte, assis sur quelque trône du diable dans un ciel vide où les lois humaines ne fonctionnent plus (deviennent comiques)". L'apparition de Genet dans le monde littéraire fait figure de déflagration. Dans son oeuvre se donne à voir "l'envers du monde" : un univers, serti dans une langue où se côtoient le langage le plus ordurier et un pur style classique, dans lequel des hommes chargés de crimes aspirent à une certaine sainteté. La plupart des oeuvres inscrites au sommaire du volume étaient connues par la version qu'en proposent les Ouvres complètes de Genet, qui commencent à paraître chez Gallimard en 1951. Mais le texte de ces volumes avait été révisé, soit par Genet, soit avec son assentiment, de manière à atténuer certains éléments sexuels et politiques. La présente édition revient systématiquement au texte des premières publications clandestines. Ces versions n'étaient jusqu'à présent accessibles au grand public que pour Pompes funèbres et pour Querelle de Brest. Ce volume est donc l'occasion d'une redécouverte, spectaculaire et radicale, des oeuvres romanesques de Genet.

Πρώτη δημοσίευση του έργου στο περιοδικό L' Arbalete, το Μάη του 1947. Ο Ζενέ έγραψε τις Δούλες κατά παράκληση του Louis Jouvet, που τις ανέβασε στο Theatre de l' Athenee τον Απρίλη του 1947. Ο Jouvet χρησιμοποίησε στην παράστασή του ένα ελαφρώς παραλλαγμένο κείμενο, που εκδόθηκε το 1958 και αποτελεί το στερεότυπο σήμερα κείμενο του έργου. Τα πρόσωπα: ΚΛΑΙΡΗ, ΣΟΛΑΝΖ, ΚΥΡΙΑ Το δωμάτιο της Κυρίας. Έπιπλα Λουί-Κένζ. Ταντελένιες κουρτίνες. Στο βάθος, ένα παράθυρο ανοιχτό, που βλέπει στην πρόσοψη του αντικρινού σπιτιού. Δεξιά, ένα κρεβάτι. Αριστερά η πόρτα, κι ένα παλιό έπιπλο με συαρτάρια.Παντού άφθονα λουλούδια. Βράδυ. ΚΛΑΙΡΗ: (με το μεσοφόρι της, ορθή, και στρέφοντας τη ράχη προς την τουαλέτα. Το ύφος και οι χειρονομίες της - τεντώνει το ένα χέρι προς τα εμπρός - είναι τραγικά ως την υπερβολή): Πάλι αυτά τα γάντια! Τα αιώνια γάντια! Πόσες φορές σου 'χω πει να τ' αφήνεις μέσα, στην κουζίνα. Νομίζεις ότι με κάτι τέτοια θα τυλίξεις τον γαλατά - κακομοίρα μου! Μη μου λες εμένα όχι, το ξέρω. Πήγαινε μέσα γρήγορα, να τα κρεμάσεις πάνω απ' το νεροχύτη! Και να το χωνέψεις καλά: εδώ, μέσα σ' αυτό το δωμάτιο, δε θέλω μαγαρισιές. Πήγαινε μέσα σου λέω! Σταμάτα πια! [...]

H Παράξενη λέξη... δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 1967 στο ίδιο περιοδικό. Αποτελείται από είκοσι μία παραγράφους, αποσπασματικές και άνισου μήκους, που χωρίζονται μεταξύ τους με αστερίσκους. Μια δομή «Σκέψεων», που συντο­νίζεται με τις δοκιμιακές αναζητήσεις του 20ού αιώνα.Ο Ζενέ προτείνει μια παράδοξη ιδέα: «Στις σημερινές πόλεις, ο μόνος τόπος όπου θα μπορούσε να κατασκευαστεί ένα θέατρο είναι το νεκροταφείο. Η επιλογή εξυπηρετεί εξίσου το νεκροταφείο όσο και το θέατρο». Εκκινώντας από την πόλη και τον τόπο του θεάτρου, ο Ζενέ «με την ενεργητική νωχέλεια ενός παιδιού που ξέρει τη σπουδαιότητα του θεάτρου» μιλάει για όλες τις πλευρές του θεατρικού γεγονότος: τον συγγραφέα και το δράμα, τη γλώσσα, τον ηθοποιό και τον «επικήδειο μίμο», και πάνω απ' όλα για τον θεατή και την εμπειρία του. Σκιαγραφώντας τελικά την ιδιαιτερότητα του Θεάτρου, ενός θεάτρου ουτοπικού, «μνημειακού» και μελλούμενου.Στο επίμετρό του, που γράφτηκε ειδικά για την ελληνική έκδοση των Μαριονετών του Κλάιστ (Εκδόσεις Άγρα, 1982), ο διακεκριμένος θεατρολόγος Μπερνάρ Ντορτ, περιλαμβάνει το κείμενο αυτό του Ζενέ στα «σπάνια κείμενα που μιλάνε για το θέατρο  ̶  μαζί με την «Ομιλία στους ηθοποι­ούς» στον Άμλετ, ορισμένες Divagations του Μαλλαρμέ, το Θέατρο και το Είδωλό του τού Αρτώ (εύκολα θα προσθέταμε και τον «Πρόλογο στο θέατρο» στον Φάουστ του Γκαίτε) ». Και στα «ακόμη σπανιότερα που μας βάζουν μονομιάς μπροστά σε αυτό που στο θέατρο είναι σκανδαλώδες, ανήκουστο, είτε μάλιστα αδύνατο».

Τον Σεπτέμβριο του 1982, στο αποκορύφωμα του εμφυλίου πολέμου στον Λίβανο, η παγκόσμια κοινή γνώμη πληροφορείται με αποτροπιασμό τις σφαγές που διέπραξαν οι χριστιανοί φαλαγγίτες στη Σάμπρα και τη Σατίλα, τους παλαιστινιακούς καταυλισμούς της Βηρυτού, με την ανοχή των ισραηλινών δυνάμεων. Ο Ζαν Ζενέ, που βρίσκεται εκείνη την εποχή στη λιβανική πρωτεύουσα, καταφέρνει να επισκεφτεί για λίγες ώρες τους καταυλισμούς την επαύριο της σφαγής και, συγκλονισμένος, γράφει εν θερμώ ένα από τα σημαντικότερα κείμενα του. Οι "Τέσσερις ώρες στη Σατίλα" είναι ένα ιδιότυπο ρεπορτάζ που συνδυάζει τη δημοσιογραφική μαρτυρία με τις προσωπικές αναμνήσεις του συγγραφέα από τους παλαιστινιακούς καταυλισμούς της Ιορδανίας· την περιγραφή μιας επίγειας κόλασης με την αναπόληση ενός χαμένου παραδείσου· το πολιτικό ντοκουμέντο με το πολιτικό μανιφέστο. Εδώ, η αναζωογονητική επαφή με μια μαχόμενη νεότητα συναντά την αποπνικτική αποφορά των άταφων πτωμάτων. Έτσι, η αντιπαραβολή ενός τοπίου λάμψης μ' ένα τοπίο στάχτης δίνει μεγαλύτερο βάθος και δραματικότητα στο ιορδανικό ειδύλλιο και χαρακτήρα συντέλειας στην ανάμνηση της ολιγόωρης επίσκεψης του συγγραφέα στον χώρο της σφαγής. Οι "Τέσσερις ώρες στη Σατίλα" είναι το πρώτο σημαντικό κείμενο του Ζενέ ύστερα από συγγραφική αποχή 30 ετών. Εδώ, συνοδεύεται από μια μεγάλη συνέντευξη που έδωσε ο συγγραφέας στο αυστριακό ραδιόφωνο, όπου θίγονται πολλά σημεία του κειμένου που θα περνούσαν απαρατήρητα, ενώ ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να αντιπαραβάλει το γραπτό ύφος του συγγραφέα με τον προφορικό του λόγο.