Αναστάσης Βιστωνίτης

Το παρελθόν και το παρόν, η φαντασία και η Ιστορία, οι πόλεις και οι άνθρωποι συνυπάρχουν στην Κοίτη του χρόνου. Ξεκινώντας από τα παιδικά του χρόνια, ο Αναστάσης Βιστωνίτης προχωρεί στον περίπλου της Μαύρης Θάλασσας και στο πέρασμα από τις εμβληματικές της πόλεις: την Οδησσό, την Κωνστάντσα και τη Βάρνα. Συνεχίζει με το ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, την Έφεσο και την Πέργαμο, περνά κατόπιν στη Σλοβενία του «προϊστορικού φλάουτου» κι από εκεί, βορειοδυτικά, στη Λαπωνία του ήλιου του μεσονυχτίου, για να βρεθεί στη συνέχεια στην Αίγυπτο του Νείλου, των νεκροταφείων του Καΐρου και της ερήμου. Τρεις ακόμη σταθμοί σηματοδοτούν την εμπειρία σε τούτο το πανόραμα: η Βενετία του Καρναβαλιού και του Έζρα Πάουντ, η Νέα Ορλεάνη του Μισισιπή, των πειρατών και της τζαζ και η Νέα Υόρκη, η μεγάλη σεληνιακή μητρόπολη. Το βιβλίο κλείνει με το χρονικό της γνωριμίας και της φιλίας του συγγραφέα με μια εμβληματική μορφή: τον Νικόλαο Κάλας. Σ’ αυτή την πολυεπίπεδη αφήγηση ο χρόνος εμφανίζεται σε μια σειρά από αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις του χώρου και το πάθος της αφήγησης μεταβάλλεται σε πάθος ζωής.

Συνδυάζοντας την ταξιδιογραφία, την τεχνική του δοκιμίου, το ερευνητικό ρεπορτάζ και προσωπικές του εμπειρίες, ο Αναστάσης Βιστωνίτης συγκεντρώνει "κάτω από την ίδια στέγη" κείμενα που έχουν γραφτεί με διάφορες αφορμές.

Το βιβλίο αποτελείται από πέντε ενότητες. Η πρώτη ("Οι εποχές της στάχτης") αναφέρεται σε σκοτεινές πλευρές του 20ού αιώνα: στην αποκρυφιστική εκδοχή του ναζισμού, τον σοβιετικό πολιτισμικό ολοκληρωτισμό, τον πόλεμο των ιδεών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και την τυραννία του χρήματος. Η δεύτερη ("Η κατοικία και η εξορία") περιγράφει το υπαρξιακό και το κοινωνικό τραύμα, αλλά και τη γοητεία που ασκούν η πόλη, η εστία και οι αναμνήσεις. Στην τρίτη ("Τόποι, πόλεις, άνθρωποι") περιγράφονται τα ταξίδια του συγγραφέα σε πόλεις-σταθμούς: Παρίσι, Νέα Υόρκη, Βερολίνο, Βιέννη, Λονδίνο, αλλά και σε κέντρα του πολιτισμού και της Ιστορίας: Μπουένος Άιρες, Πόλη του Μεξικού, Πεκίνο και Τσυ Φου. Στην τέταρτη ενότητα παρακολουθούμε κάποιες "διαδρομές του καφέ", δηλαδή τα περάσματα του συγγραφέα από ιστορικά καφενεία της Ευρώπης, καθώς και μια αναδρομή σε αναμνήσεις της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας. Στην τελευταία ενότητα, ένας "κόσμος αλλού" αναδύεται από τη σεληνιακή γοητεία, το φως του καλοκαιριού, τα Χριστούγεννα, τη μυθολογία του αυτοκινήτου, τα τοπία της ουτοπίας και την έλευση της άνοιξης.

Κείμενα με πλήθος αναφορές στην Ιστορία, τη μυθολογία και τη λογοτεχνία, όπου η γνώση και η εμπειρία συγχωνεύονται για να εκφράσουν την προσωπική ματιά του συγγραφέα πάνω στον κόσμο και τα πράγματα.

ο Παρασκήνιο της μνήμης είναι μια περιπέτεια στη λογοτεχνία, στις ιδέες, στο έργο και στους τόπους όπου έζησαν οι μεγάλοι συγγραφείς και διανοητές? ένα γοητευτικό πανόραμα και ταυτοχρόνως μια πνευματική αυτοβιογραφία.

Ακολουθώντας τον μνημοτεχνικό κανόνα των θέσεων και των εικόνων, ο Αναστάσης Βιστωνίτης με καθαρά αφηγηματικά μέσα μεταφέρει από το παρασκήνιο στο προσκήνιο τη ζωή και το έργο των κορυφαίων συγγραφέων της δυστοπίας: Χάξλεϋ, Όργουελ, Καίσλερ, Ζαμυάτιν και Μπράντμπερυ? καταγράφει τις επισκέψεις του στους τόπους όπου έζησαν κι έγραψαν μεγάλοι συγγραφείς, όπως ο Λέων Τολστόι, ο Έντγκαρ Άλλαν Πόου, ο Φραντς Κάφκα, ο Βικτόρ Σερζ? μας δίνει το πορτρέτο κορυφαίων διανοητών που σημάδεψαν την εποχή μας: του Τζωρτζ Στάινερ, του Μισέλ Φουκώ, του Κάρολου Δαρβίνου, του Ζίγκμουντ Φρόυντ, του Καρλ Μαρξ, του Τζων Μέυναρντ Κέυνς κ.ά.? ανακαλεί την περιπέτεια συγγραφέων πρώτης γραμμής που υπήρξαν «μαύρα πρόβατα» της λογοτεχνίας: του Έζρα Πάουντ, του Λουί Φερντινάν Σελίν, του Μπα Τζιν και του Αλεξάντρ Φαντέγιεφ? παρουσιάζει την τοπογραφία της λογοτεχνίας και τα μεγάλα κινήματα που τη διαμόρφωσαν στον 20ό αιώνα? κι ακόμη, την προσωπική σχέση του συγγραφέα με τον εκδότη του.