Για την επανάσταση

Η νεωτερική έννοια της επανάστασης, αναπόσπαστα δεμένη με την ιδέα ότι η ιστορική πορεία κάνει ξαφνικά μια νέα αρχή, ότι μια εντελώς νέα ιστορία που ποτέ δεν ήταν γνωστή και ποτέ δεν είχε ειπωθεί πρόκειται να εκτυλιχθεί, ήταν άγνωστη πριν από τις δύο μεγάλες επαναστάσεις στα τέλη του 18ου αιώνα. Προτού εμπλακούν σ΄ αυτό που κατέληξε να αποτελέσει επανάσταση, κανένας από τους πρωταγωνιστές δεν είχε την παραμικρή προαίσθηση ποια θα ήταν η πλοκή του νέου δράματος. Ωστόσο, από τη στιγμή που οι επαναστάσεις άρχισαν να διανύουν την πορεία τους, και πολύ πριν μπορέσουν εκείνοι που συμμετείχαν σ΄ αυτές να ξέρουν αν το εγχείρημά τους θα κατέληγε σε νίκη ή σε όλεθρο, η καινοτομία του δράματος και το βαθύτερο νόημα της πλοκής του γίνονταν έκδηλα σε ηθοποιούς και θεατές. Όσο για το σενάριο, ήταν χωρίς αμφιβολία η ανάδυση της ελευθερίας: το 1793, τέσσερα χρόνια μετά το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης, σε μια στιγμή που ο Ροβεσπιέρος μπορούσε να προσδιορίσει την εξουσία του ως το «δεσποτισμό της ελευθερίας» χωρίς να φοβάται μήπως κατηγορηθεί για παραδοξολογία, ο Κοντορσέ συνόψισε αυτό που όλοι ήδη γνώριζαν: «Η λέξη ΄επαναστατικός΄ μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε επαναστάσεις που στόχος τους είναι η ελευθερία». (Hannah Arendt) Η έμπνευση από πολιτικές παραδόσεις της αρχαιότητας, η αμφιλεγόμενη εμπειρία των μεγάλων επαναστάσεων της νεότερης εποχής (της Γαλλικής, της Αμερικανικής, της Ρωσικής) και η ριζική επανεξέταση κρίσιμων φαινομένων του σύγχρονου κόσμου -όπως η σχέση πολέμου και επανάστασης, το "κοινωνικό ζήτημα" σε συνάρτηση με την πολιτική, η διάκριση μεταξύ απελευθέρωσης και ελευθερίας- συνθέτουν το κλασικό αυτό έργο, που υπογράφεται από τη σημαντικότερη πολιτική φιλόσοφο του 20ου αιώνα.