Γιάννης Ράγκος

Tου κύκλου τα γυρίσματα που ανεβοκατεβαίνουκαι του τροχού που ώρες ψηλά κι ώρες στα βάθη πηαίνου,και του καιρού τ’ αλλάματα που αναπαημό δεν έχου,μα στο καλό κ’ εις το κακό περιπατούν και τρέχουκαι των αρμάτω οι ταραχές, έχθρητες και τα βάρη,του Eρωτα η εμπόρεση και της φιλιάς η χάρη,αυτάνα μ’ εκινήσασι τη σήμερον ημέραν’ αναθιβάλω και να πω τα κάμαν και τα φέρασ’ μια κόρη κ’ έναν άγουρο που μπερδευτήκα ομάδισε μια φιλιάν αμάλαγη, με δίχως ασκημάδι.Kι όποιος του πόθου εδούλεψε εισέ καιρό κιανέναας έρθη για ν’ αφουκραστή ό,τι ,ναι εδώ γραμμένα.Aφουκραστήτε το λοιπό...Το έμμετρο ερωτικό μυθιστόρημα του Βιτσέντζου Κορνάρου αποτέλεσε για αιώνες το δημοφιλέστερο ανάγνωσμα του ελληνισμού. Kαι παρόλο που επικρίθηκε ως ευτελές λαϊκό δημιούργημα ("εξάμβλωμα" το χαρακτηρίζει ο Kοραής και "μυθιστόρημα για τις υπηρέτριες" ο Mιστριώτης), επηρέασε όσο κανένα άλλο κείμενο τη νεοελληνική ποίηση από τον Σολωμό ως τον Σεφέρη. Σήμερα θεωρείται ως ένα από τα αριστουργήματα της Αναγέννησης σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Ο Bιτσέντζος Kορνάρος πέθανε στον Xάνδακα το 1613 σε ηλικία εξήντα ετών και τάφηκε στο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.

Αστυνομικό μυθιστόρημα "[...] Έβγαλε από το χαρτοφύλακα που κρατούσε μια μπερέτα και με γρήγορα βήματα πήγε προς το μέρος του. Από απόσταση ενός μέτρου τον πυροβόλησε κατευθείαν στο λαιμό. Η σφαίρα πέρασε διαμπερώς και πέταξε αίμα μαζί της. Ο Στάικος έπεσε ανάσκελα στο έδαφος. Γύρω όλοι σκόρπισαν. Το αίθριο άδειασε μονομιάς. Ο Στάικος δεν μπορούσε να πάρει ανάσα. Υπό γωνία, είδε δυο αντρικά πόδια να τον πλησιάζουν. Ύστερα ένα δυνατό αντρικό σώμα έσκυψε τρυφερά πάνω του. [...] "Πονάτε;" τον ρώτησε ήρεμα. Ο Στάικος δεν μπορούσε να μιλήσει, έφτυνε μόνο αίμα. Αλλά είναι αλήθεια πως δεν πονούσε πια. [...]" Ο 50χρονος Γιώργος Στάικος, ένας μοναχικός και ιδιόρρυθμος αστυνόμος με επιτηδευμένο στιλ και ρετρό αντιλήψεις, αναλαμβάνει να εξιχνιάσει την υπόθεση δολοφονίας ενός αμφιλεγόμενου επιχειρηματία. Στη διάρκεια των ερευνών του θα περιπλανηθεί σε μια Αθήνα ασυνήθιστη, υγρή και γοητευτική και θα συναντήσει ετερόκλητα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, που μολονότι επιδιώκουν να κρύψουν κάτι, έχουν κάποιο μερίδιο της αλήθειας με το μέρος τους. Προσπαθώντας να το εντοπίσει ώστε να φτάσει στον ένοχο, ο Στάικος θα βυθιστεί σταδιακά σε μια απρόοπτη ενδοσκόπηση, η οποία εν τέλει θα τον φέρει αντιμέτωπο με τις δικές του αδιάψευστες παραπλανήσεις... Ένα ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα, όπου η αστυνομική πλοκή και οι γρίφοι που αναδύονται απ' αυτήν τέμνονται με την προσεκτική κοινωνική και ψυχολογική παρατήρηση.

Στις αρχές Μαρτίου του 1969, οι Γερμανοί Χέρμαν Ντουφτ και Χανς Μπασενάουερ φτάνουν στην Ελλάδα, δηλώνοντας ότι έρχονται για δουλειές και τουρισμό. Ωστόσο, στη διάρκεια των επόμενων σαράντα ημερών, διαπράττουν έξι ειδεχθείς δολοφονίες και πέντε ληστείες, επιλέγοντας τυχαίους στόχους. Παρά την κινητοποίησή τους και την άσκηση υπερβάλλουσας βίας, οι διωκτικές αρχές της Δικτατορίας αδυνατούν να φτάσουν στα ίχνη τους. Την ίδια στιγμή, απαγορεύεται κάθε δημοσιότητα ώστε να μην διαταραχθεί το κλίμα «τάξης και ασφάλειας», που επιμελώς παρουσιάζει το καθεστώς. Όταν τελικά οι λεπτομέρειες της δράσης των δύο Γερμανών γίνονται γνωστές, η κοινή γνώμη συγκλονίζεται: Οι πράξεις τους έχουν μεταβάλει οριστικά τη σχέση της ελληνικής κοινωνίας με την έννοια του εγκλήματος, καθώς ήταν οι πρώτοι και παραμένουν μέχρι σήμερα οι πλέον «παραγωγικοί» κατά συρροήν δολοφόνοι στα εγχώρια ποινικά χρονικά. Ο Γιάννης Ράγκος ανασυνθέτει την πραγματική ιστορία, αλλά και ολόκληρη την εποχή, σε ένα καθηλωτικό αστυνομικό μυθιστόρημα, που συνδυάζει τη διαύγεια του ντοκουμέντου με την υποβλητικότητα της μυθοπλασίας. Η κριτική το χαρακτήρισε ως την πιο αυθεντική εκδοχή του «non-fiction crime novel» στην Ελλάδα.

Τα "Ξεχασμένα πρωτοσέλιδα" περιλαμβάνουν τριάντα ρεπορτάζ για ποικιλόμορφα και εν πολλοίς αδιερεύνητα πολιτικά, διπλωματικά, στρατιωτικά και κοινωνικά περιστατικά της νεότερης ελληνικής ιστορίας, τα οποία στην εποχή τους απασχόλησαν ζωηρά την κοινή γνώμη και τα πρωτοσέλιδα του τύπου, όμως στη ροή του ιστορικού χρόνου τα περισσότερα παραμερίστηκαν από τα μείζονα γεγονότα της περιόδου και εν τέλει "υποβαθμίστηκαν" στο επίπεδο των βιβλιογραφικών υποσημειώσεων ή καταχωρήθηκαν στο πεδίο της μικροϊστορίας.
Η παρουσίασή τους γίνεται σκόπιμα με χρονολογική σειρά, ώστε αφενός από την ανάδυση του "γενικού" μέσω της διεξοδικής παρουσίασης του "ειδικού", ο αναγνώστης να διατηρήσει μια, έστω αδρή, αίσθηση των ιστορικών συνάψεων στην πορεία των γεγονότων, και αφετέρου να εικονογραφηθεί ευδιάκριτα το corpus των ιστορικών υποπεριόδων, στις οποίες εντάσσονται τα αναφερόμενα γεγονότα.
Η επιλογή των θεμάτων έγινε με δημοσιογραφικά κριτήρια και η προσέγγισή τους με τις μεθόδους του ρεπορτάζ: ύπαρξη πρωτοτυπίας ή μοναδικότητας, αναζήτηση αξιόπιστων πηγών, διασταύρωση κάθε πληροφορίας, παροχή κατά το δυνατόν τεκμηριωμένων και ολοκληρωμένων απαντήσεων στα θεμελιώδη δημοσιογραφικά ερωτήματα: ποιος, τί, πού, πότε, πώς και γιατί.

Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908), η βαλτώδης λίμνη των Γιαννιτσών αποτέλεσε ένα από τα κυριότερα πεδία των σφοδρών ελληνοβουλγαρικών συγκρούσεων στη Μακεδονία, η οποία ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στο κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα "Στα μυστικά του Bάλτου" (1937), η εμβληματική συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας Πηνελόπη Δέλτα αποτυπώνει τα δραματικά γεγονότα της εποχής, συνδυάζοντας έξοχα τη δύναμη του αυθεντικού ιστορικού υλικού με την ένταση της μυθοπλασίας. Η αφήγηση εξελίσσεται γύρω από τη δράση δύο παιδιών, του Αποστόλη και του Γιωβάν, τα οποία βοηθούν τα ελληνικά αντάρτικα σώματα στις επιχειρήσεις τους κατά των βουλγαρικών σωμάτων, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί τον αγώνα που δίνουν ο Τέλλος Άγρας (Σαράντος Αγαπηνός) και ο καπετάν Νικηφόρος (Ιωάννης Δεμέστιχας), εξέχουσες ιστορικές φυσιογνωμίες της περιόδου αυτής. Το αρχετυπικό τοπίο του βάλτου, οι πράξεις ηρωισμού, το αίσθημα φιλοπατρίας, οι στιγμές ανθρωπιάς, αλλά και οι προδοσίες, τα ατομικά δράματα και η αναπόφευκτη σκληρότητα του πολέμου συγκροτούν ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, που οκτώ δεκαετίες μετά την αρχική του κυκλοφορία -και παρά τις σημερινές ιστορικές αντιλήψεις για τα γεγονότα που περιγράφει- διατηρεί ακέραια τη μαγεία του και διαβάζεται με το ίδιο, αμείωτο ενδιαφέρον.