Maurice Attia

1970 : Paco Martinez, le flic de Bâb-el-Oued, traîne ses états d'âme et sa culpabilité entre Vincennes - son nouveau lieu d'affectation - et Paris, où il réside désormais.
La rousse Irène, qui l'avait suivi depuis Alger, est restée à Aix-en-Provence, et elle lui manque plus souvent que prévu. Alors que Paco s'ennuie ferme dans sa nouvelle vie, son chef lui propose d'infiltrer la faculté de Vincennes, haut lieu du gauchisme, pour enquêter sur le meurtre d'un projectionniste de la section cinéma, tué par la piqûre d'une mygale. II rencontre bientôt Virginie, une militante maoïste qui se charge de sa formation politique, mais aussi Isabelle d'Outremont, cavalière émérite, dont le père fut un proche de l'OAS... Après la guerre d'Algérie dans Alger la Noire, puis les événements de Mai 68 dans Pointe Rouge, Maurice Attia ressuscite avec verve et nonchalance le Paris du début des années 1970 : le milieu étudiant en pleine ébullition, la libération sexuelle, la disparition des Halles...

Ο πόλεμος της Αλγερίας τελείωσε. Όλοι οι πόλεμοι κάποτε τελειώνουν. Πέντε χρόνια μετά, το ζευγάρι που γνωρίσαμε στο Μαύρο Αλγέρι, ο αστυνόμος Πάκο Μαρτίνεθ και η Ιρέν, συνεχίζουν τη ζωή τους· εκείνος στη Μασσαλία, εκείνη στο Αιξ-αν-Προβάνς. Ένας νεκρός στη φοιτητική εστία θα φέρει τον Πάκο και τον Κουπιγκιάν, τον συνεργάτη του, κοντά στους φοιτητές και τις πολιτικές τους ανησυχίες. Ο κόσμος των αριστεριστών κάθε απόχρωσης, τροτσκιστές, αναρχικοί, μαοϊκοί, οπαδοί της Ρόζας Λούξεμπουργκ, ασφυκτιά κάτω από το γκωλικό καθεστώς. Η αστυνομική έρευνα δεν καταλήγει πουθενά, οι θάνατοι διαδέχονται ο ένας τον άλλο. Υπόκοσμος και παρακρατικοί, "άνθρωποι της σιωπής, υπηρέτες της σκιάς" κινούνται στη Μασσαλία. Ποιος κρύβεται πίσω τους και τι επιδιώκει; Ενώ "η Γαλλία πλήττει", ασυγκίνητη από τα μεγάλα γεγονότα που συγκλονίζουν τον πλανήτη -Βιετνάμ, Μέση Ανατολή-, οι γάλλοι φοιτητές αποφασίζουν ότι "θα εξηγήσουν τις θέσεις τους απευθείας στον δρόμο". Τον Μάη του ΄68, η πεποίθηση ότι το παρελθόν θα υπαγορεύει το μέλλον φαίνεται ξεπερασμένη. Σ΄ αυτό το πλαίσιο, οι ήρωες του Μωρίς Αττιά θα περάσουν ο καθένας από τις δικές του Συμπληγάδες και θα διασωθούν, ο καθένας με τα δικά του τραύματα. Παίρνουν δύναμη από τις αδυναμίες τους, ζητούν δικαίωση και δικαιοσύνη. Η φωνή τους, πότε ψύχραιμη πότε λαχανιασμένη, πάντοτε αληθινή, εξομολογείται, καταγγέλλει, διεκδικεί, ελπίζει... Ιστορίες προσαρμογής και εξέγερσης, έρωτα, συντροφικότητας και συνωμοσίας, σ΄ ένα νουάρ πολυφωνικό μυθιστόρημα με πολιτικές προεκτάσεις, που ζωντανεύει με δεξιοτεχνία την εποχή και συνδέει τα ατομικά πεπρωμένα με την Ιστορία.

«Αν ήμασταν οι ήρωες κάποιου μυθιστορήματος, αυτό θα ήταν τριλογία, το Μαύρο Αλγέρι, η Κόκκινη Μασσαλία, το Μπλε Παρίσι…»
Στο Παρίσι λοιπόν, το 1970, στον απόηχο του Μάη του ’68. Στο Παρίσι των μαοϊκών που ζουν την ψευδαίσθηση της επανάστασης, των ξεπεσμένων αριστοκρατών, των γερασμένων πια αλλά αμετανόητων παρακρατικών της OAS, της κατεδάφισης της παραδοσιακής Κεντρικής Αγοράς του Παρισιού (Λεζ Αλ). Εδώ θα ξαναβρούμε τον Πάκο Μαρτίνεθ, στο αστυνομικό τμήμα της Βενσέν.

Με τις αναμνήσεις και τις ενοχές του.

Δυο γεγονότα φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους, μια δολοφονία στο Πανεπιστήμιο της Βενσέν και η έξαρση της δράσης της Προλεταριακής Αριστεράς, θα οδηγήσουν τον Πάκο να διεισδύσει, παριστάνοντας τον φοιτητή, στους αριστερίστικους κύκλους της Βενσέν και να αναζητήσει απαντήσεις στον σκοτεινό βυθό του μαοϊκού κινήματος. Η Βενσέν, ένα πειραματικό πανεπιστήμιο ανοιχτό σε όλους, οι κινηματογραφικές αίθουσες με τις παθιασμένες συζητήσεις των σινεφίλ, τα sex shops, οι δρόμοι του Παρισιού, είναι οι τόποι όπου διαδραματίζεται το τρίτο μέρος της νουάρ τριλογίας του Αττιά, σε μια ατμόσφαιρα που υπογραμμίζουν οι ρυθμοί και το πάθος της μουσικής μπλουζ. Ο Πάκο, αφοπλιστικός στη μοναξιά και τη μελαγχολία του, αναζητά –και δημιουργεί– τον εαυτό του μέσα στην κοινωνία που ζει, και παίρνει τις σημαντικότερες αποφάσεις της ζωής του.

Ο Αττιά, για μία ακόμη φορά, συμπλέκει το κοινωνικό και το ιδιωτικό, το ιστορικό και το προσωπικό, τον κινηματογράφο και την ψυχανάλυση. Θέτει ερωτήματα για τους κώδικες αξιών, το καλό και το κακό και τις γκρίζες ζώνες ανάμεσά τους. Ποια είναι τα όρια ανάμεσα στην προσωπική αξιοπρέπεια και τη δειλία; Την πολιτική στράτευση και την παραβατικότητα; Τη λογική και την παράνοια;
Σε μια αφήγηση όπου το παρελθόν διατρέχει συνεχώς το παρόν, με δεξιοτεχνία και χιούμορ, ο συγγραφέας παρακολουθεί την πόλη που αλλάζει πρόσωπο, τη νεολαία που ζει τη σεξουαλική επανάσταση, και κλείνει με συναρπαστικό τρόπο τον κύκλο που άνοιξε με το Μαύρο Αλγέρι.

Ο Πάκο Μαρτίνεθ, που τον γνωρίσαμε στο Μαύρο Αλγέρι, την Κόκκινη Μασσαλία, το Παρίσι μπλουζ και τη Λευκή Καραϊβική, εργάζεται ως δημο­σιογράφος και ασφυκτιά μέσα στη ρουτινιάρικη ατμόσφαιρα της δουλειάς του. Νοσταλγεί τα χρόνια της δράσης, τότε που ήταν αστυνομικός. Βρι­σκόμαστε στο 1978. Οι Ερυθρές Ταξιαρχίες απάγουν τον Άλντο Μόρο. Ο Πάκο πείθει την εφημερίδα του να τον στείλει στη Ρώμη για να καλύψει το γεγονός. Εκεί γνωρίζει τη γοητευτική δημοσιογράφο της La Repubblica Λέα Τρότσκι, που τον βοηθά ως διερμηνέας και πληροφοριοδότρια. Αποσπάσματα του ημερολογίου και των επιστολών, που έγραφε ο Άλντο Μόρο κατά τη διάρκεια της κράτησής του, παρεμβάλλονται στην αφήγηση, δείχνοντας ότι εκείνος είχε συνειδητοποιήσει πως η κυβέρνηση θα τον θυσίαζε στον βωμό της αρχής «δεν διαπραγματευόμαστε με τους τρομοκράτες». Η Λέα πέφτει θύμα ενός ύποπτου τροχαίου ατυχήματος. Ο Πάκο ρί­χνεται με κέφι στην έρευνα και αυτής της υπόθεσης. Ξαναβρίσκει τα αντανακλαστικά του αστυνομικού που κάποτε υπήρξε: την αδρεναλίνη, την αγάπη για την περιπέτεια, τις ανατροπές και τις εκπλήξεις. Όσο ο Πάκο βρίσκεται στη Ρώμη, η γυναίκα του, η Ιρέν, ανακαλύπτει καταχωνιασμένο ένα χειρόγραφο του πατέρα της που, με μυθιστορηματικό τρόπο, εξιστορεί την αστυνομική επιχείρηση που διεξήχθη το 1899 κατά της αντισημιτικής οργάνωσης «Η Μεγάλη Δύση της Γαλλίας», η οποία εξέδιδε και την κολοσσιαίας κυκλοφορίας εφημερίδα Ο Αντιεβραίος. Πίσω από την αφήγηση, αποκαλύπτονται σιγά σιγά οικογενειακά μυστικά που ίσως ρίξουν φως στην αυτοκτονία του πατέρα της. Συνθέτοντας με μαεστρία και συναρπαστικό τρόπο τα δύο επίπεδα της αφήγησής του, ο Αττιά μιλάει για την αναζήτηση της αλήθειας, τον εξτρεμισμό και τη βία, τη μεγάλη και τη μικρή Ιστορία, τις οικογενειακές σχέσεις, τον έρωτα, τη φιλία και την αφοσίωση, την κατάφαση στη ζωή και την άρνηση του θανάτου.

Σε μια πολυσύχναστη παραλία του Αλγερίου ανακαλύπτονται τα πτώματα της Γαλλίδας Εστέλ και του Αλγερινού Μουλούντ. Μια σφαίρα στην καρδιά της γυναίκας, μια σφαίρα στον λαιμό του άντρα και τρία γράμματα χαραγμένα στην πλάτη του... Καθώς η ακροδεξιά οργάνωση OAS κλιμακώνει τις τρομοκρατικές επιθέσεις της, αντιδρώντας έτσι στην επικείμενη αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Αλγερίας από την κυβέρνηση του στρατηγού Ντε Γκωλ, η αστυνομία αντιμετωπίζει με αδιαφορία τέτοια "μικρά" περιστατικά. Την υπόθεση αναλαμβάνει ο αστυνόμος Πάκο Μαρτίνεθ, γιος Ισπανού αναρχικού, ο οποίος ως εκείνη τη στιγμή δεν έχει επιλέξει στρατόπεδο, αρνείται να πάρει μέρος στον πόλεμο που μαίνεται και περιορίζεται αυστηρά στην τήρηση του καθήκοντος. Καθώς ο Μαρτίνεθ διεξάγει με πείσμα και επιμονή την έρευνά του, αντιλαμβάνεται πόσο λίγη σημασία μπορεί να έχει ο θάνατος ενός ζευγαριού, όταν η τρέλα και η απελπισία του Πολέμου της Αλγερίας αναγκάζουν απεγνωσμένους ανθρώπους να εγκαταλείψουν ή να καταστρέψουν τα πάντα. Ο Μωρίς Αττιά, έντονα επηρεασμένος από τον Αλμπέρ Καμύ, συνθέτει ένα έξοχο πολιτικό, ιστορικό, νουάρ μυθιστόρημα για τα γεγονότα της Αλγερίας και για τα ηθικά και υπαρξιακά διλήμματα που τίθενται στις μεγάλες ιστορικές στιγμές. "Το μαύρο Αλγέρι" τιμήθηκε με το βραβείο Jean Amila-Meckert (2007) ως το καλύτερο βιβλίο λαϊκής έκφρασης και κοινωνικής κριτικής της χρονιάς, το βραβείο Michel Lebrun αστυνομικού μυθιστορήματος (2006) και το βραβείο του Φεστιβάλ μεσογειακού αστυνομικού μυθιστορήματος.