Boris Vian

On ne présente plus le célèbre roman de Boris Vian. Le récit amoureux de Colin, Chloé, Chick et Alice est devenu un classique incontournable de la littérature, étudié à l'école. A l'occasion du centenaire de la naissance de Boris Vian, après avoir adapté en bande dessinée L'Automne à Pékin, Paul et Gaëtan Brizzi se lancent dans une version somptueusement illustrée du roman. Connus pour leurs travaux de réalisateurs dans l'animation, ils mettent à nouveau ici leur fantaisie au service de l'oeuvre de Vian.

Non exchangeable - non refundable

Cela commence bien pour Vian, l'écrivain. Queneau aime Vercoquin et le plancton. Gallimard accepte ce premier roman puis un deuxième, L'Ecume des jours. Sartre reçoit l'auteur aux Temps modernes, où paraîtront ses Chroniques du Menteur. J'irai cracher sur vos tombes fait scandale – un vrai scandale, du premier coup, celui que tant d'artistes attendent en vain toute leur vie... Et pourtant, cela ne prend pas. Les seuls romans de Vian qui connaissent le succès de son vivant sont ceux qu'il signe Sullivan. Les autres ne trouvent pas leur public. Le dernier, L'Arrache-coeur, sept ans à peine après Vercoquin, est un ultime échec. Vian en conclut que sa destinée ne sera pas littéraire. Il renonce au roman. Sa célébrité est alors à son comble, pour d'autres raisons. "Oh ! je fais dans pas mal de choses, n'adjudant ; ingénieur, auteur, traducteur, musicien, journaliste, interprète, jazzologue, et maintenant directeur artistique d'une maison de disques. — Ouais... je vois..." répond l'adjudant, "bon à tout, bon à rien..." Le personnage de Vian – trompinette, tourniquette et cor à gidouille – prend beaucoup de place, il est vrai, jusqu'à masquer en partie son oeuvre. Résultat : au lendemain de sa mort prématurée, la plupart de ses livres "littéraires" sont introuvables. Le succès viendra plus tard, au rythme des rééditions posthumes, et il sera accompagné d'une certaine reconnaissance. Mais prend-on vraiment l'écrivain au sérieux ? L'imaginaire de Vian déconcertait ses contemporains. On a parfois l'impression, aujourd'hui, que son humour embarrasse les nôtres. C'est ainsi ; Vian trouvait le sérieux risible et voyait dans le rire une chose sérieuse. Dans son arbre généalogique littéraire figurent les noms de Rabelais, Swift, Carroll, Jarry, Queneau. Cette édition réunit les romans, les nouvelles et les scénarios de Boris Vian, ainsi qu'un choix de textes brefs qui, bien que non fictionnels (encore que certaines chroniques soient fort "romancées"), éclairent son univers imaginaire. Précisément, à quoi ressemble-t-il, cet univers ? A un monde parallèle au nôtre et communiquant avec lui, doté de son langage propre, irréductible aux catégories convenues (fantastique, science-fiction), aussi contrasté que le désert à rayures de L'Automne à Pékin, mais concerté, cohérent, à la fois poétique et réel : "l'histoire est entièrement vraie, puisque je l'ai imaginée d'un bout à l'autre. Sa réalisation matérielle proprement dite consiste essentiellement en une projection de la réalité en atmosphère biaise et chauffée, sur un plan de référence irrégulièrement ondulé et présentant de la distorsion." Langage d'ingénieur, mais il cache une définition du récit poétique, au service de thèmes graves – la difficulté d'être, l'usure de toute chose, l'angoisse de la mort – qui chez Vian sont transfigurés par la magie du rêve.

Φορτωμένος με την εμπειρία του πολέμου της Κορέας, και με ένα χέρι λιγότερο, ο Φρανκ θα επιστρέψει στη γενέθλια πόλη του, κάπου στην αμερικάνικη επαρχία. Χωρίς ψευδαισθήσεις για τη ζωή, αλλά με την επιθυμία για ένα νέο ξεκίνημα που αναζωογονεί η επαφή με τους οικείους του. Τότε, μια σειρά από φρικαλέους φόνους που συμβαίνουν στην περιοχή θα τραβήξει τις υποψίες πάνω του: τα θύματα είναι όλα γυναίκες με τις οποίες είχε ερωτική σχέση στο παρελθόν. Ο Μπορίς Βιάν έγραψε μια περίληψη και τα τέσσερα πρώτα κεφάλαια του "Δεν γλιτώνεις". Το Oulipo, το Εργαστήρι Δυνητικής Λογοτεχνίας -ομάδα γάλλων συγγραφέων που από τη δεκαετία του '60 έχει δώσει πολλούς ευρηματικούς πειραματισμούς στο πλαίσιο μιας παιγνιώδους αντίληψης για τη λογοτεχνία- συνέχισε και ολοκλήρωσε το ημιτελές εγχείρημα του Βιάν. Το αποτέλεσμα είναι ένα απολαυστικό νουάρ μυθιστόρημα με τα τυπικά χαρακτηριστικά του είδους και στη γραμμή των έργων που ο συγγραφέας του "Ο αφρός των ημερών" έχει υπογράψει ως Βέρνον Σάλλιβαν.

"- Με βρίσκεις όμορφη; Η Κλοέ καθρεφτιζόταν στο νερό μιας ασημένιας δεξαμενής όπου κολυμπούσε ανενόχλητο το χρυσόψαρο. Στον ώμο της, το γκρίζο ποντίκι με τα μαύρα μουστάκια έτριβε τη μύτη του με τα ποδαράκια του και παρατηρούσε τις μεταβαλλόμενες αντανακλάσεις. Η Κλοέ είχε φορέσει τις κάλτσες της, διάφανες σαν τον καπνό του θυμιάματος, στο χρώμα της ανοιχτόχρωμης επιδερμίδας της, και τις ψηλές άσπρες δερμάτινες γόβες της. Κατά τ' άλλα, ήταν γυμνή, εκτός από ένα βραχιόλι από μπλε χρυσό που έκανε να φαίνεται ακόμη πιο εύθραυστος ο λεπτεπίλεπτος καρπός της. - Νομίζεις ότι πρέπει να ντυθώ;..."" Αναγνώστη, καλωσόρισες στον κόσμο του Μπορίς Βιαν: έναν κόσμο ονειρικό, ιδωμένο μέσα από ""το μαγικό παράθυρο"" του συγγραφέα, έναν κόσμο τεχνητό και ευφάνταστο, πολύχρωμο, αφρώδη, γευστικό και μελωδικό. ""Ο αφρός των ημερών"" είναι ένα μυθιστόρημα μιας εποχής, μιας χώρας, μιας γλώσσας και ταυτόχρονα ένα μυθιστόρημα εκτός χρόνου, εκτός γεωγραφικών συντεταγμένων, ένα μυθιστόρημα κατεξοχήν της γλώσσας, στην παράδοση του Ραμπελαί, του Λιούις Κάρρολ, του Αλφρέντ Ζαρρύ και του Ρεημόν Κενώ, στο πνεύμα του Κολεγίου της Παταφυσικής. Είναι επίσης ένα μυθιστόρημα μιας μουσικής, της τζαζ, ένα μυθιστόρημα ""πολύ πολύ σουίνγκ"", σύμφωνα με την αγαπημένη έκφραση του συγγραφέα. Πρόσφατα, ""Ο αφρός των ημερών"" μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από τον Μισέλ Γκοντρύ, με πρωταγωνιστές την Ωντρέ Τωτού και τους Ρομαίν Ντυρί, Γκαντ Ελμαλέ, Ομάρ Συ. "

Μπράβος σε νυχτερινό κέντρο, ο Νταν ζει μονάχα για τη Σήλα, τη γυναίκα του, και το παιδί που έχει αποκτήσει μαζί της. Ένα παιδί που η κοινωνία θα το αποδεχτεί γιατί το δέρμα του είναι λευκό. Ο Νταν είναι μαύρος στην καταγωγή, εκτός απ' το χρώμα του... Όλη του η ζωή βασίζεται σε τούτο το μυστικό. Αυτός που -με βαριές τύψεις βέβαια- ήθελε τόσο πολύ να είναι Λευκός, είναι άραγε κατά βάθος "νέγρος"; Ο Μπορίς Βιαν -γνωστός και ως Βέρνον Σάλλιβαν- σκιαγραφεί, με το στιλ του Ρέημοντ Τσάντλερ και του Τζέημς Χάντλεϋ Τσέηζ, κάτι πολύ περισσότερο από μια καταγγελία του ρατσισμού. Αυτές οι σελίδες που προκάλεσαν σκάνδαλο, σελίδες όπου η βία και ο ερωτισμός ξεχύνονται ασυγκράτητα, μας οδηγούν στα τρίσβαθα της τρέλας ενός ανθρώπου που χάνει την ταυτότητά του, που η κοινωνική πίεση τον αποξενώνει ανεπιστρεπτί από τον ίδιο του τον εαυτό. Μια εσωτερική έκρηξη που τον εξωθεί στον φόνο...

[...] Κι έπειτα, σύμφωνα με τη θεωρία που υποστήριζε ο Βιάν και που ουδόλως επινοημένη ήταν, τα όρια ανάμεσα στον ερωτισμό και την πορνογραφία, ανάμεσα στην πορνογραφία και το άσεμνο, ανάμεσα στην αξιοσέβαστη και την άλλη λογοτεχνία, είναι άκρως ασαφή (οι καλύτεροι ειδήμονες και οι πιο σχολαστικοί δικαστές το ξέρουν καλά αυτό): η διαστροφή βρίσκεται στο μυαλό του αναγνώστη και η απλή περιγραφή ενός δέντρου μπορεί να προκαλέσει σ' εκείνον τον οποίο ο δαίμονας του σεξ γαργαλάει επίμονα οράματα που το Σατυρικόν ή ο μαρκήσιος ντε Σαντ (τον οποίο ο Βιαν δικαίως κατατάσσει είτε μεταξύ των φιλοσόφων είτε μεταξύ των κωμικών και μη ερωτικών συγγραφέων) μόλις που σκιαγραφούν δειλά. "Σεξουαλικά σημαίνει με την ψυχή μου" έγραψε κάποια μέρα ο Μπορις Βιαν.

Οι δυο πρώτες λέξεις είναι ένα όνομα: "Αμαδίς Δουδού". Δεν είναι φθινόπωρο. Και, φυσικά, δεν είμαστε στο Πεκίνο. Το Φθινόπωρο στο Πεκίνο αποτελεί ένα από τα πλέον παράξενα και γοητευτικά μυθιστορήματα που μας παρέδωσε η γαλλική γλώσσα. Κι αυτό ακριβώς είναι το ιδιάζον στοιχείο του: η γλώσσα. Γιατί ο Βιάν οικοδομεί μια εντελώς απροσδόκητη, χιουμοριστική, καυστική και ταυτόχρονα εικονοκλαστική γλωσσική κατασκευή που εξέπληξε τους συγχρόνους του και παραμένει σαγηνευτική ακόμα και σήμερα. Το παράλογο της καθημερινής ζωής αποκαλύπτεται οργιαστικά μέσα από μια αριστουργηματική σύζευξη αφηγηματικού στιλ και πλοκής.