Henry David Thoreau

On ne saurait lire Henry David Thoreau sans avoir le sentiment qu'il a écrit pour nous. On a même peine à croire que celui qui, toute sa vie, a prôné la « pauvreté volontaire », la « désobéissance civile », a lutté contre l'asservissement des hommes aux préjugés, aux objets, au travail et à l'argent, a critiqué les dommages causés aux arbres, aux animaux sauvages et domestiques, qui a appelé ses concitoyens à ne jamais « vivre selon le principe de l'autodéfense », soit né en 1817... On peut reprendre à son propos une de ses affirmations concernant un autre type d'ouvrage : « J'aimerais avoir toujours un livre d'histoire naturelle à portée de main en guise d'élixir : sa lecture permettrait de redonner des forces à mes fonctions vitales. »
I. S.

Non exchangeable - non refundable

"Όταν έγραψα τις παρακάτω σελίδες, ή μάλλον το μεγαλύτερο μέρος τους, ζούσα μόνος στο δάσος, σε απόσταση ενός μιλίου από τον πλησιέστερο γείτονά μου, σ' ένα σπίτι που είχα χτίσει ολομόναχος στις όχθες της λίμνης Ουόλντεν, κοντά στο Κόνκορντ της Μασαχουσέτης, και ως μοναδικό μέσο βιοπορισμού είχα τα χέρια μου. Έζησα εκεί δύο χρόνια και δύο μήνες. Τώρα βρίσκομαι γι' άλλη μια φορά να παρεπιδημώ στον πολιτισμό." Στο Walden (1854), ένα από τα εμβληματικά έργα της αμερικανικής λογοτεχνίας, ο αμερικανός συγγραφέας και νατουραλιστής φιλόσοφος Χένρι Ντέιβιντ Θορώ περιγράφει τις εμπειρίες του από τα δύο χρόνια της παραμονής του (1845-1847) σε μια καλύβα που ο ίδιος έχτισε, στις όχθες της λίμνης Ουόλντεν, κοντά στο Κόνκορντ της Μασαχουσέτης.. Ο πρωτεργάτης για πολλούς των σύγχρονων οικολογικών κινημάτων Θορώ με μότο τη φράση "να ξεκινήσουμε για την περιπέτεια της ζωής τώρα" ανακαλύπτει τη δύναμη της επαφής με τη Φύση και πρεσβεύει έναν εναλλακτικό, πιο λιτό και αντισυμβατικό τρόπο ζωής, σε σχέση με το πνεύμα εκβιομηχάνισης της εποχής του. Για δύο χρόνια προσπαθεί να συνδυάσει "την ευρωστία των αγρίων με την πνευματικότητα του πολιτισμένου ανθρώπου", πράξη με συμβολική αξία για το συλλογικό αμερικανικό φαντασιακό, αφού ανανεώνει την παράδοση της απόβασης σ' έναν άγριο τόπο και της εκεί δημιουργίας ενός "θύλακα" ζωής. Η αποκαλυπτική αυτή εμπειρία επιτρέπει στον Θορώ να περιγράψει σαν μέσα από μεγεθυντικό φακό και να κατανοήσει καλύτερα την αμερικανική ζωή. Προφητικό οικολογικό μανιφέστο και συγχρόνως έργο που κατέχει θέση παγκόσμιας διαθήκης του συγγραφέα, το Walden περιγράφει το ριζοσπαστικό όσο και ουτοπικό εγχείρημα της επιστροφής στη Φύση με τρόπο καίριο και συγχρόνως αφοπλιστικό. Δεν είναι τυχαίο ότι έπειτα από σχεδόν ενάμιση αιώνα, εξακολουθεί να συγκινεί και να διατηρεί έναν επίκαιρο προβληματισμό, αφού επισημαίνει, σχεδόν προφητικά, τις αρνητικές συνέπειες της απομάκρυνσης του ανθρώπου από το περιβάλλον.

Από το πρώτο κιόλας γράμμα του Θορώ στον Χάρρισον Μπλέικ, ανοίγεται ένα ευρύ πεδίο εξερεύνησης των ονείρων, των σκέψεων, των εσωτερικών προβληματισμών και των διε-ρωτήσεων που αφορούν στην ανώτερη ζωή, την ηχώ της οποίας αφουγκράζονται και οι δύο. Ο αναγνώστης παρατηρεί τη φιλοσοφική διάσταση των λόγων του Θορώ, που εφάπτεται με τις υπαρξιακές του ενατενίσεις για τα πράγματα, όπως αυτές αποκαλύπτονται μέσα από τις επιστολές του. Αντιλαμβάνεται κανείς μιαν ακόμη διάσταση: αυτή της σχέσης επικοινωνίας που μπορεί να δημιουργηθεί μεταξύ δύο αγνώστων. Ο αναγνώστης θα βρει σε αυτές τις σελίδες της αλληλογραφίας μια συντροφιά, μια κάποια παραμυθία, και θα γίνει φίλος με τον συγγραφέα, γνωρίζοντας τον ευφυή, ενίοτε ειρωνικό, πάντοτε όμως ομιλητή της αλήθειας Θορώ, που είναι ικανός να διεξάγει με . ταπεινότητα και σεβασμό ακόμα και τις πιο αυστηρές και απαιτητικές συζητήσεις.

Οφείλουμε πάντα να πηγαίνουμε μπροστά, στην τύχη, ακόμα και στην πιο μικρή βόλτα, ορμώμενοι από το πνεύμα της αέναης περιπέτειας, αποφασισμένοι να μην επιστρέψουμε ποτέ. Το "Περπατώντας" βασίζεται σε δύο διαλέξεις που έδωσε ο Θορώ προς το τέλος της ζωής του (το 1862) και συνοψίζει τις ιδέες του για τη φύση και τον άνθρωπο όπως διαμορφώθηκαν κατά τη μόνιμη παραμονή του στα δάση. Στη φύση δεν βλέπει μόνο την ομορφιά που τον περιβάλλει, αλλά και όλα τα εχέγγυα για την αληθινή ελευθερία και την ανάπτυξη του ατόμου, αφού εξάλλου "όλα τα σπουδαία πράγματα είναι άγρια και ελεύθερα". Και μας προτείνει το περπάτημα, τον καλύτερο δηλαδή τρόπο για να αποκαταστήσει κανείς την επαφή του με τη φύση και να βρει ξανά τον πρωτόγονο και δημιουργικό εαυτό του, που έχει διαφθαρεί και παρακμάσει από τα "επιτεύγματα" του πολιτισμού.

Η "Πολιτική ανυπακοή" του Χένρι Ντέιβιντ Θορώ, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1849 και συνεχίζει μέχρι σήμερα να ξαφνιάζει με την πρωτοτυπία της, δεν είναι απλώς ένα καταγγελτικό δοκίμιο για την καταχρηστική άσκηση της εξουσίας από τους κυβερνώντες που πατούν στη δεδομένη -γι' αυτούς- συναίνεση της πλειοψηφίας. Ορίζοντας τον άνθρωπο ως απόλυτο ρυθμιστή της σχέσης κράτους-πολίτη, η Πολιτική ανυπακοή είναι πρωτίστως μια οικουμενικού χαρακτήρα διακήρυξη της ανεξαρτησίας του ατόμου, ένα απέριττο μνημείο ελεύθερης σκέψης και κρυστάλλινου λόγου που θα εμπνέει για πολλά χρόνια ακόμη όσους επιλέγουν να σκέφτονται και να πράττουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους.