Paul Ricoeur

Philosophie, éthique et politique On retrouve dans ces entretiens, réalisés entre 1981 et 2003, les grands thèmes ricoeuriens : "l'homme capable" , la justice et ses conflits, la question du mal, l'action éthique et politique dans la Cité humaine, le sens de la guerre, les nouvelles questions politiques et morales (l'écologie, la bioéthique). Il s'agit d'interrogations toujours actuelles, qui se posent et se reposent de manière continuelle au sein de nos démocraties mal portantes. La méthode fait ici partie du contenu : presque toujours sont noués un contexte, la mise en avant d'institutions, l'imagination ou l'utopie d'un avenir meilleur. En ces temps démocratiques troublés et d'expansion des populismes, ce rappel des principes de l'action politique et de leurs raisons est absolument nécessaire. Paul Ricoeur (1913-2005) Il l'un des plus grands philosophes du XXe siècle, auteur d'une oeuvre immense, dans la tradition phénoménologique et herméneutique.

«Τὸ ἔργο ἐμπεριέχει τρία σαφῶς ὁριοθετημένα –βάσει τοῦ θέματος καὶ τῆς μεθόδου– μέρη. Τὸ πρῶτο, ἀφιερωμένο στὴν μνήμη καὶ στὰ μνημονικὰ φαινόμενα, τίθεται ὑπὸ τὴν αἰγίδα τῆς φαινομενολογίας μὲ τὴν χουσσερλιανὴ ἔννοια τοῦ ὅρου. Τὸ δεύτερο, ποὺ ἀναφορὰ ἔχει τὴν ἱστορία, ὑπάγεται σὲ μία ἐπιστημολογία τῶν ἱστορικῶν ἐπιστημῶν. Τὸ τρίτο, ποὺ κορυφώνεται σὲ ἕναν στοχασμὸ πάνω στὴν λήθη, ἐντάσσεται στὰ πλαίσια μιᾶς ἑρμηνευτικῆς τῆς ἀνθρώπινης ἱστορικῆς συνθήκης ποὺ εἶναι ἡ δική μας. »Τὰ τρία αὐτὰ μέρη δὲν κάνουν ὡστόσο τρία βιβλία. Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ τρία κατάρτια φέρουν διαπλεκόμενες, ἀλλὰ διακεκριμένες ἀρματωσιές, ἀνήκουν στὸ ἴδιο πλεούμενο ποὺ προορίζεται γιὰ ἕναν ἀποκλειστικά, ἑνιαῖο πλοῦ. Μία κοινὴ προβληματικὴ πράγματι διατρέχει τὴν φαινομενολογία τῆς μνήμης, τὴν ἐπιστημολογία τῆς ἱστορίας, τὴν ἑρμηνευτικὴ τῆς ἱστορικῆς συνθήκης: ἐκείνη τῆς ἀναπαράστασης τοῦ παρελθόντος. »Μὲ θορυβεῖ τὸ ἀνησυχητικὸ θέαμα ποὺ προσφέρουν ἡ ὑπερβολὴ μνήμης ἐδῶ, ἡ ὑπερβολὴ λήθης ἀλλοῦ, γιὰ νὰ μὴν μιλήσω γιὰ τὴν ἐπίδραση τῶν ἀναμνηστικῶν τελετῶν καὶ τῶν καταχρήσεων μνήμης – καὶ λήθης. Ἡ ἰδέα μιᾶς πολιτικῆς τῆς ἀκριβοδίκαιης μνήμης εἶναι ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ ἕνα ἀπὸ τὰ ὁμολογημένα θέματα ποὺ μὲ ἀπασχολοῦν ὡς πολίτη». Paul Ricœur Ἔργο-ὁρόσημο γιὰ τὸν φιλοσοφικὸ στοχασμό, τὸ Ἡ Μνήμη, ἡ Ἱστορία, ἡ Λήθη κατορθώνει νὰ ἐξετάσει ἐνδελεχῶς τὴν ἀμοιβαία σχέση μεταξὺ μνήμης καὶ λήθης, δείχνοντας πῶς αὐτὴ ἐπηρεάζει τόσο τὴν ἀντίληψη τῆς ἱστορικῆς ἐμπειρίας ὅσο καὶ τὴν παραγωγὴ τῆς ἱστορικῆς ἀφήγησης. Ἡ ἐπιτυχία τοῦ ἔργου ἔγκειται στὴν ἀποκάλυψη τῆς ἐσωτερικῆς αὐτῆς σχέσης, καθὼς βοηθᾶ συνάμα στὴν ἐξέταση τῶν ἠθικῶν προεκτάσεων κατὰ τὴν «ἀνάγνωση» τῶν σύγχρονων γεγονότων.