Κωστής Καρπόζηλος

Το μικρό αυτό βιβλίο γράφτηκε υπό τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων. Στόχος είναι να μπορεί να διαβαστεί από τον καθένα και την καθεμία που προβληματίζεται γύρω από το περίφημο Μακεδονικό. Αυτό που επιχειρεί να προσφέρει είναι μια συνοπτική και κριτική περιήγηση στα πιο διαδεδομένα σχήματα τα οποία, κατά τη γνώμη μας, συνθέτουν τις μεγάλες εθνικές αφηγήσεις, αρθρώνοντας επίσης μια απάντηση σ’ αυτές. Το βιβλίο απευθύνεται στους ολοένα και περισσότερους πολίτες που θέλουν να αναμετρηθούν με την, έως πολύ πρόσφατα, θλιβερή μονοτονία του λόγου περί το Μακεδονικό στη δημόσια συζήτηση. Αλλά όχι μόνο. Ενδιαφέρεται, ακόμα, να συνομιλήσει με εκείνους που είναι διατεθειμένοι να αναμετρηθούν με τους δικούς τους μύθους. Οι συγγραφείς θέλησαν να γράψουν όπως ακριβώς συζητάμε: με τρόπο απλό και όχι αυστηρά επιστημονικό - πόσο μάλλον επιστημονικοφανή. Το ανά χείρας βιβλίο δεν προορίζεται για τους λίγους ή τους ειδικούς. Όσα έθνη ομολογούν θαρρετά, πρωτίστως στον εαυτό τους, τις πικρές αλήθειες και τα κλεισμένα στο ντουλάπι μυστικά τους, μόνο κερδισμένα βγαίνουν. Το ίδιο ισχύει και για τις ζωές των ανθρώπων. Η ελληνική κοινωνία, δυστυχώς, δεν έχει κάνει τολμηρά βήματα αυτοκριτικής και επιλέγει να κουκουλώνει διάφορα τραυματικά ζητήματα του παρελθόντος, ιδίως αυτά που ονομάζει "εθνικά ζητήματα", για να μην υποχρεωθεί σε μια τολμηρή αναμέτρηση με τον εαυτό της. Ας αναμετρηθούμε λοιπόν με τις ανασφάλειες και τις φοβίες μας, ώστε να δούμε, τελικά, τι και πόσο αξίζουν. Σε αυτή τη θεραπευτική λειτουργία επιθυμούν να συμβάλουν οι σελίδες αυτού του βιβλίου. Κ. Κ. - Δ. Χ.

«Ονομάζουμε κομμουνισμό την πραγματική κίνηση που καταργεί τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων». Ξεκινώντας από αυτή τη φράση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, ο Κωστής Καρπόζηλος πραγματεύεται την ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού του 20ού αιώνα, εστιάζοντας στην «πραγματική κίνηση» των ανθρώπων του και ανιχνεύοντας τις πολλαπλές του γεωγραφίες. Το αποτέλεσμα είναι μια συναρπαστική αφήγηση όπου πρωταγωνιστούν ταξιδιώτες της επανάστασης, εκπατρισμένοι διανοούμενοι, πρόσφυγες και μετανάστες, άνθρωποι που διασχίζουν τα συμβολικά και κυριολεκτικά όρια του έθνους. Η οθωμανική και ελληνική Θεσσαλονίκη, η Κωνσταντινούπολη, οι προσφυγικές πόλεις της Ελλάδας, η Μόσχα και οι ελληνόφωνες κοινότητες της Μαύρης Θάλασσας του Μεσοπολέμου, τα χαρακώματα του ισπανικού εμφυλίου, το Παρίσι του Λαϊκού Μετώπου, η Μέση Ανατολή στα χρόνια του πολέμου, το Βουκουρέστι και η Τασκένδη των πολιτικών προσφύγων, οι καπιταλιστικές μητροπόλεις στα χρόνια της δικτατορίας συνθέτουν μια διεθνική ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού. Και το νήμα που τα ενώνει είναι η αδιάκοπη κίνηση εκείνων που ένιωθαν ότι οι ταξικοί περιορισμοί και το καθεστώς της εκμετάλλευσης δεν ήταν η αυτονόητη συνθήκη της ύπαρξης, οι ζωές της επαναστατικής περιπλάνησης που δεν χωρούσαν σε μια εθνική επικράτεια.

Στη σελίδα 335 του βιβλίου υπάρχει μια φωτογραφία. Είναι η χορωδία του Ελληνικού Εργατικού Εκπαιδευτικού Συνδέσμου της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του 1930. Ποια ήταν, άραγε, η κινητοποιητική δύναμη που έκανε μετανάστες και μετανάστριες να τραγουδούν επαναστατικούς ύμνους στις Ηνωμένες Πολιτείες;
Αυτό είναι το ερώτημα που διατρέχει την αφήγηση της "Κόκκινης Αμερικής". Εστιάζοντας το ενδιαφέρον του στην ιστορία της αμερικανικής Αριστεράς, από τις αρχές του 20ού αιώνα έως και τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, το βιβλίο αναδεικνύει τα πολλαπλά νήματα που συνέδεαν τις ιδέες της ριζικής κοινωνικής μεταβολής με τους μετασχηματισμούς της καθημερινότητας των μεταναστευτικών πληθυσμών. Η ιστορία της ελληνοαμερικανικής Αριστεράς φωτίζει την πολλαπλότητα της μεταναστευτικής εμπειρίας και υπογραμμίζει τα όρια των στερεοτύπων γύρω από τους Έλληνες μετανάστες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η διαδρομή αυτή μας επιτρέπει να ξανασκεφτούμε γύρω από κάτι ευρύτερο: τις προσδοκίες και τις διαψεύσεις των επαναστατικών βεβαιοτήτων και τη θέση των Ηνωμένων Πολιτειών στην πολιτική φαντασία των ριζοσπαστών του 20ού αιώνα. Η Κόκκινη Αμερική δεν αφηγείται μια ιστορία επιτυχίας. Την ίδια στιγμή, όμως, μέσα από τις συναρπαστικές διαδρομές των μεταναστών που πίστεψαν στην επανάσταση, ανασυγκροτεί τους τρόπους με τους οποίους το ιστορικό απρόβλεπτο συνδιαλέγεται με την αναζήτηση ενός Νέου Κόσμου.