Το τέλος της εβραϊκής νεοτερικότητας

Η εβραϊκή νεοτερικότητα ξετυλίχτηκε μεταξύ Διαφωτισμού και Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ανάμεσα στις ζυμώσεις που προετοίμασαν τη Χειραφέτηση και στο τραύμα που επέφερε η ναζιστική γενοκτονία. Άνθισε μέσα στους δυο αυτούς αιώνες με επίκεντρο την Ευρώπη, δημιουργώντας ένα ασυνήθιστο κύμα πνευματικού, λογοτεχνικού, επιστημονικού και καλλιτεχνικού πλούτου. Όμως η διαδρομή της εβραϊκής νεοτερικότητας εξαντλήθηκε. Αφού είχαν σταθεί βασική εστία της κριτικής σκέψης του δυτικού κόσμου, οι εβραίοι βρέθηκαν, με μια παράδοξη αντιστροφή, στην πλευρά της κυριαρχίας. Οι διανοούμενοι ανακλήθηκαν στην τάξη και οι ανατρεπτικοί εξημερώθηκαν, μερικές φορές μεταλλάχθηκαν σε συντηρητικούς. Ο αντισημιτισμός έχει πάψει να διαμορφώνει τις εθνικές κουλτούρες, παραχωρώντας τη θέση του στην ισλαμοφοβία, την κυριότερη μορφή ρατσισμού στις απαρχές του 21ου αιώνα. Η μνήμη του Ολοκαυτώματος αναδείχτηκε σε "πολιτειακή θρησκεία" των φιλελεύθερων δημοκρατιών μας, μετατρέποντας τον πρώην "παρία λαό" σε αξιοσέβαστη και διακεκριμένη μειονότητα, ενσάρκωση μιας ιστορίας που προσφέρει το κριτήριο με το οποίο η δημοκρατική Δύση μετράει τις ηθικές της αρετές.
Σ' ένα τολμηρό και πανοραμικό δοκίμιο, ο Enzo Traverso αναλύει αυτή την ιστορική μεταμόρφωση. Στόχος του δεν είναι να καταδικάσει ή να αθωώσει, αλλά να κάνει τον απολογισμό μιας ολοκληρωμένης πια εμπειρίας για να διασώσει τον πυρήνα της κληρονομιάς της, που απειλείται τόσο από τη στείρα αγιοποίηση όσο και από τον συντηρητικό σφετερισμό της.