Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας

Αν όντως το "Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας" (1595-96) γράφτηκε και παραστάθηκε λίγο μετά τον "Ρωμαίο και την Ιουλιέτα" (1591 -95), θα μπορούσε κάλλιστα να είναι κάποιο είδος «εκδίκησης» για την αφόρητη ανοησία (το λιγότερο) των οργανωμένων, «πολιτισμένων», υποκείμενων στον Νόμο σχέσεων, που αναπτύσσουν οι άνθρωποι στις πόλεις. Ο βασισμένος στην λογική πολιτισμός είναι ένα τεράστιο σφαγείο. Μόνον ο έρωτας και η φαντασία αξίζουν. Τα υπόλοιπα είναι θάνατος και μόνο θάνατος (νεκρός ή ζωντανός). Αλλά ο Σαίξπηρ δεν θα μπορούσε να φτάσει μέχρι εκεί - όχι πριν τον Διαφωτισμό και την κορύφωσή του στο σφαγείο του 20ού αιώνα. Ο Σαίξπηρ κατέφυγε στο καρναβάλι, στην πανάρχαια τελετή απελευθέρωσης της αλήθειας του εγκλωβισμένου στον πολιτισμό θηλαστικού άνθρωπος. Οι ερωτευμένοι και φιμωμένοι εραστές είναι σαφείς: Θα συναντηθούν στο δάσος και από εκεί θα φύγουν μακριά από τους Νόμους της Πόλης. Σαν να λέμε, θα βυθιστούν στην περιοχή που ορίζει το καρναβάλι ως απελευθέρωση από την λογική. Δεν έχουν συνείδηση της μύησης στην οποία θα υποβληθούν, πρέπει να την βιώσουν σαν όνειρο και γρήγορα να την ξεχάσουν. Εκεί, στο δάσος, θα γεννηθεί ο ρομαντισμός ως ριζοσπαστική άρνηση του Διαφωτισμού, θα έπρεπε να περάσουν δύο αιώνες για να κάνει τα πρώτα του βήματα ο ρομαντισμός. Στο μεταξύ, το Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας είναι η αρχή της αυτοκαταστροφής ενός κόσμου, που μόλις γεννιόταν: του εκλογικευμένου κόσμου.