Ιωάννα Καρυστιάνη

Ο Κυριάκος Ρουσιάς πήγε στην Αμερική στα δεκαπέντε του. Στα σαράντα τρία του μένει στο Γκαίηθερσμπεργκ και δουλεύει στο Φρέντερικ, ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας. Δεν πολυμιλάει για το σόι του, δεν πολυμιλάει για τα παλιά. Το καλοκαίρι του '98, απροειδοποίητα, επιστρέφει στο χωριό του για πρώτη φορά. Και πέφτει πάνω στον άλλο Κυριάκο Ρουσιά. Ακούει εκείνη τη φωνή που τρυπούσε το ρόδι και ξεφλούδιζε το πετραμύγδαλο. Ψάχνει κάποια Μάρω με μια ελιά σα δάκρυ στην πίσω μεριά της γάμπας. Αναρωτιέται πώς είναι το βλέμμα του ανθρώπου τη στιγμή που παίρνει μια μοιραία απόφαση.

Σελίδες για τις απάτητες διαδρομές του μυαλού.
Για τα απαγορευμένα συναισθήματα.
Για το ίδιο κάρβουνο που καίει δυο άντρες.

Η ιστορία διαθέτει ναυτικό φυλλάδιο και ταξιδεύει επί μία εικοσαετία μεταφέροντας θαλασσοφαγωμένους άντρες και θαλασσοφαγωμένες γυναίκες στους μεγάλους ή ασήμαντους πλόες της ζωής, από τη Σουραμπάγια στα βυσσινοχώραφα της Άνδρου, από ένα ντοματοπίλαφο στο Μπουένος Άιρες κι από τις συμμαχικές νηοπομπές κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου στη Ρίβα και στο λευκό διώροφο των Σαλταφέρων με το τσιγκούνικο ταβάνι, που σαν απλωμένο τουλπάνι έσταζε τους ήχους του απάνω σπιτιού και μαζί τους ήχους του έρωτα στο πανομοιότυπο κάτω σπίτι, είκοσι τέσσερις λεπτές κυπαρισσοσανίδες που ρήμαξαν ζωές. Το πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Παντελή Βούλγαρη, πάνω σε δική της σεναριακή διασκευή, με πρωταγωνιστές τους Πηνελόπη Τσιλίκα, Μάξιμο Μουμούρη, Ανδρέα Κωνσταντίνου, Βασίλη Βασιλάκη, Ανέζα Παπαδοπούλου και Χρήστο Καλαβρούζο (1η προβολή: Νοέμβριος 2013).

H ιστορία διαθέτει ναυτικό φυλλάδιο και ταξιδεύει επί μία εικοσαετία μεταφέροντας θαλασσοφαγωμένους άντρες και θαλασσοφαγωμένες γυναίκες στους μεγάλους ή ασήμαντους πλόες της ζωής, από τη Σουραμπάγια στα βυσσινοχώραφα της Άνδρου, από τα τζενεραλάδικα και τα υπερωκεάνια στη χρυσαφένια αμμουδιά του Nειμποριού και στις ασκήσεις μελαγχολίας μιας παρέας κοριτσιών, από ένα ντοματοπίλαφο στο Mπουένος Άιρες στις πιστές λαρδομούνες που κρέμονται από το στόμα της Mούραινας κι από τις συμμαχικές νηοπομπές κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου στη Pίβα και στο λευκό διώροφο των Σαλταφέρων με το τσιγκούνικο ταβάνι, που σαν απλωμένο τουλπάνι έσταζε τους ήχους τού απάνω σπιτιού και μαζί τους ήχους του έρωτα στο πανομοιότυπο κάτω σπίτι, είκοσι τέσσερις λεπτές κυπαρισσοσανίδες που ρήμαξαν ζωές.

Το 1922 εφτακόσιες γυναίκες αφήνουν την Ανατολή και στοιβάζονται στην Γ' θέση του ποντοπόρου πλοίου που θα τις πάει στην Αμερική, εκεί που τις περιμένουν άγνωστοι άντρες. Στο μπαουλάκι τους ένα οικογενειακό νυφικό και η φωτογραφία του γαμπρού για την αναγνώριση. Στις είκοσι μέρες του ταξιδιού συμβαίνουν πολλά. Στη ζωή για όλους μας υπάρχει ένας έρωτας που δε θα ξεχάσουμε ποτέ.
Οι "Νύφες" είναι ένα ταξίδι με πολλές σημασίες.
Βίωμα βάναυσης αποκοπής από τη θερμή φωλιά των παιδικών και νεανικών χρόνων. Βίωμα απώλειας του ελάχιστου αλλά και μέγιστου αγαθού, ο άνθρωπος να μιλάει και να ακούει γύρω του τη μητρική του γλώσσα. Είναι όμως και προσδοκία για καθημερινό μεροκάματο και καθημερινό φαΐ. Είναι και σωσίβιο για το φτωχόκοσμο που ναυάγησε στις φουρτούνες της πολύπαθης εποχής και περιοχής.

Ο Αργύρης Λιόδης ούτε στη μέση του πουθενά, δίχως ξένα αφτιά παρόντα, μπορούσε να φωνάξει τα ονόματα των έξι, να τους σιμώσει μαζεμένους, να τους κοιτάξει επιτέλους κατάματα, για να λάβει τη δύναμη και να τολμήσει έστω δυο λόγια για τα ξερά γεγονότα. Δυο λόγια για τα ξερά γεγονότα δεν επιχείρησε ούτε σε αργοπορημένες επιστολές, γιατί στο παρελθόν όποτε λιποψυχούσε και ήθελε νατους τα γράψει, τελικά λιποψυχούσε και στην ιδέα του γραμμένου χαρτιού. Θα του έλειπαν και τα βλέμματά τους μόλις μάθαιναν, κι αυτός είχε την ελπίδα και την ανάγκη να κουρνιάσει στα μάτια τους. Αλλά επί είκοσι εννιά χρόνια έξι άλλα ζευγάρια μάτια τον εμπόδιζαν, όλα σκοτεινές κόπιες του συμβολαίου με τις εφτά, μαζί με τη δική του, υπογραφές, να μην πατηθεί ο όρκος σιωπής εκείνης της νύχτας.

Κουμπί, κούτελο, τάφος, Βράχος ασκήσεις για δυνατούς λύτες. Ήταν όντως αινίγματα ή ο άγριος θάνατος την είχε κλονίσει τόσο που έχανε το νόημα του τετέλεσται και το μέτρο των τετελεσμένων; Άγγιξε το άσπρο πουκάμισο του Στέλιου, άπλυτο από το καλοκαίρι. Μύρισε λαίμαργα τις κιτρινίλες του ιδρώτα του στις μασχάλες, φίλησε τον γιακά σαν να φιλούσε τον λαιμό του. Εσένα, δεν έχω σκοπό να σε μπουγαδιάσω, ψιθύρισε κι αμέσως μετά κόλλησε στον καθρέφτη. Λαχταρούσε να βρει κατάφατσα εκεί το πρόσωπο του άντρα της, να δει τα ματόκλαδά του να παίζουν, τις φλέβες του λαιμού να φουσκώνουν και να ξεφουσκώνουν ολοζώντανες. Θα ακουμπούσε τα δάχτυλά της στο κεφάλι του, θα μετρούσε σωστά το πλάτος του μετώπου, την απόσταση από τα φρύδια ως τις ρίζες των μαλλιών του. Περίμενε, περίμενε, στο τζάμι υπήρχε μόνο το σπασμένο μούτρο της και το θολωμένο βλέμμα της. Αυτή, η Πηγή Βογιατζή, αυτή που διάβαζε τα μάτια των άλλων, καρφώθηκε εκεί για είκοσι λεπτά και δεν μπορούσε να διαβάσει τα δικά της. Ένιωσε το στήθος και το κεφάλι της να καίνε την ίδια στιγμή που τα πόδια της είχαν ολότελα ξυλιάσει, άλλος άνθρωπος από τη μέση και πάνω, άλλος από τη μέση και κάτω. Έκλεισε τα μάτια και ψιθύρισε πέντε λέξεις κοφτά. Δεν ξέρω πού να είμαι.

Το βρόμικο κόλπο, να ξεχάσεις μόνον τα άσχημα αλλά να θυμάσαι τα ωραία, δεν πετυχαίνει, η μνήμη διεκδικεί τα νόμιμα, δηλαδή όλα ή τίποτε, δηλαδή ας μείνει κάποιος να θυμάται, να θυμάται και τα ψιλά γράμματα. Υπάρχουν κάμποσα που αλίμονο αν τα θάψει κι αυτά ο νους, δεν πρόκειται για φανταχτερά ενσταντανέ και σκατοπασαλειμμένες αναμνήσεις, πρόκειται για άυλα τιμαλφή. Ευτυχώς ο εγκέφαλος του Μιχάλη Τσιούλη τα είχε κλειδώσει και ασφαλίσει.

Δεν είμαι υποχρεωμένος να μην ονειροπολώ, είπε, ούτε ντε και καλά να αισιοδοξώ και να ευτυχώ, αφού όλα πιο ρηχά, ούτε μύχια της ύπαρξης, ούτε γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, ούτε πού έδυ σου το κάλλος.

Δοκίμασα, συνέχισε, να αρκεστώ στο μικρομεσαίο μου μερτικό καθημερινότητας, να μοιάσω με την πλειοψηφία των πιο νορμάλ, να γίνω και λίγο ζαμανφουτίστας, όμως δεν μου είπε πολλά η πραγματικότητα, δεν ήξερα πώς να κινηθώ άνετα σ’ αυτήν.

Η νύχτα στο θρόνο της, με το αεράκι να περιοδεύει σε όλο το λεκανοπέδιο, σε όλο τον κόλπο του Σαρωνικού και τα άστρα ψηλά να σπιθίζουν ακατάστατα, να κάνουν του κεφαλιού τους.

Τύχη αγαθή, ο Τσιούλης είχε ιδεί το φεγγάρι σε πενήντα, μπορεί και παραπάνω, παραλλαγές. Ολόχρυσο. Ασημένιο. Άσπρο, πελώριο και οριζοντιωμένο σαν αιώρα. Χορτάτο μωρό να αποκοιμιέται στην αγκαλιά ενός κοκκινωπού σύννεφου. Αγέρωχο και ανοξείδωτο να κοντρολάρει την έξαρση της νύχτας. Απόψε δε, μπλαβογκριζοκίτρινο σαν τα μάτια σου, χαζομηχανικέ, κατά τη Σαλονικιά νοσηλεύτρια, κάποτε.