Alberto Moravia

Le jeune Marcel grandit, abandonné à lui-même, dans une famille désunie. Le bouillonnement de l'adolescence l'effraye : il se sent traversé par des instincts violents, et les avances d'un chauffeur de maître lui font prendre conscience de son homosexualité latente. Terrorisé par le sentiment d'être différent des autres, Marcel décide, une fois adulte, de devenir comme tout le monde, irréprochablement normal.
Or dans l'Italie de Mussolini, être normal, c'est être fasciste : Marcel a mis le doigt dans un engrenage terrible qui le conduira très loin... Dans ce roman publié en 1951, Alberto Moravia pose la douloureuse question des raisons qui ont conduit tant de consciences vulnérables à perdre tout esprit critique. Comment un homme moyen en arrive-t-il à devenir un assassin ? Dans la peur de soi et dans le besoin d'être conforme, dans la pression qu'exerce la société sur ceux qui s'écartent des modèles qu'elle prône, le romancier décèle la source de ces abdications intérieures.
Par son honnêteté et sa clairvoyance, Moravia s'affirme comme l'un des écrivains les plus lucides sur les aberrations de la conscience de notre temps.

Capri ! Au pied des Faraglioni, l'île rayonne d'azur et de sérénité. Pourtant, le drame couve entre Emilia et Riccardo. Perdu dans les méandres d'un scénario sur l'Odyssée, Riccardo sent sa femme se détacher de lui. Emilia ne l'aime plus. Pire, elle le méprise. Drôle de coïncidence ! Riccardo voit soudain sa propre vie se superposer à son scénario. Si Ulysse tarde à revenir à Ithaque, c'est par crainte de revoir Pénélope, sachant qu'il doit la reconquérir. Reconquérir Emilia ! Voilà bien l'unique obsession de Riccardo ! Sait-il seulement ce qui agite Emilia ? Désenchantement ? Ennui ? Attirance secrète pour Battista, le fastueux producteur ? Dans "le ciel bleu du mépris", l'orage gronde...

Dans Nouvelles romaines, Moravia se mue en conteur, dans le cadre d'une tradition typiquement italienne, et en conteur uniquement livré au plaisir de raconter. Pacifié, il retrouve une connivence foncière avec le petit peuple de Rome, sa patrie profonde et pittoresque, et le lieu d'un certain bonheur d'être, dans une dolce vita qui n'a rien de fellinien.

Inédite en France à ce jour, cette correspondance nous plonge dans l'univers intime d'un couple mythique de la littérature italienne. " Chère Elsa, je n'ai plus eu de tes nouvelles, mais je continue quand même à te donner des miennes, dans l'illusion que cela te fera plaisir d'en recevoir. Je fais donc toujours les mêmes choses, que je t'ai déjà dites. Malheureusement je dors mal et cette nuit, peut-être à cause du bruit fait par deux Danoises de retour d'un bal, je n'ai presque pas dormi. Je me sens très nerveux, très agité, très agacé. Hélas, pas même Anacapri où je me suis senti bien si souvent ne parvient à me calmer. Berto est arrivé et nous avons tout de suite repris le scénario. Je ne travaille à rien d'autre, j'ai essayé de commencer une nouvelle, mais elle me donne si peu de plaisir à l'écrire que je l'arrêterai. Comme je te l'ai dit tant de fois, je pense souvent à toi et je ressens terriblement ton absence. Plus que je ne croyais. Quand tu viendras, je serai, du moins au début, presque heureux. " (Anacapri, 11-15 août 1951) La centaine de lettres, télégrammes et cartes adressée par Moravia à Elsa Morante sur près de quarante années (1947-1983) témoigne du lien profond et durable qui unit passionnellement deux des plus grands écrivains du xxe siècle. On découvre au fil de ces lettres leur vie mondaine, leurs amitiés choisies, leur commune passion de l'écriture et l'esprit de saine compétition littéraire, la beauté de Rome et l'enchantement d'Anacapri. Mais s'y dévoilent aussi deux personnalités incompatibles, qui tantôt se ménagent et tantôt se trahissent, qui sont tantôt amants tantôt bourreaux, tantôt vénaux tantôt spirituels, qui ne parviennent jamais à vivre autrement cet étrange et puissant amour. Unis, autant que divisés, pour la vie.

«Αισθάνομαι», δίστασε, «ότι θα μπορούσα να κάνω τα πάντα. Και η Αφρική είναι το μέρος όπου θα ένιωθα ελεύθερη να κάνω τα πάντα». Από υπέρμετρη σιγουριά ή ασυνείδητη αυτοπεποίθηση, ο Λορέντσο συστήνει στον Κόλι, εργολάβο και συνιδιοκτήτη της εφημερίδας όπου εργάζεται ως δημοσιογράφος, τη νέα και όμορφη γυναίκα του - τη Νόρα με τα κοντά ξανθά μαλλιά, το αινιγματικό πρόσωπο και τα μάτια που μοιάζουν με αιλουροειδούς. Η Νόρα απορρίπτει κάθε υποψία ερωτικής έλξης που διακρίνει ο Λορέντσο ανάμεσα στην ίδια και τον Κόλι και τελικά δέχεται να ακολουθήσει τους δύο άνδρες στο προγραμματισμένο ταξίδι τους στην καρδιά της Αφρικής. Η γυναίκα του Κόλι γίνεται το τέταρτο μέλος της παρέας των Ιταλών ταξιδιωτών και το άγριο, επικίνδυνο ερωτικό παιχνίδι ξεκινά... Το κύκνειο άσμα του Αλμπέρτο Μοράβια, του συγγραφέα των "Αδιάφορων" και της "Περιφρόνησης", είναι μια κατάδυση στους μηχανισμούς λειτουργίας του ερωτικού ενστίκτου και μαζί μια τελευταία εξερεύνηση στο αχανές πεδίο της ανεξιχνίαστης γυναικείας φύσης.

Ο δημοσιογράφος Φραντσέσκο Μερίνγκι έχει εμμονή με την αυθεντικότητα. Το όνειρό του είναι να γίνει συγγραφέας κι έτσι αποφασίζει να κρατήσει ημερολόγιο, το οποίο θα αποτελέσει τη βάση του μυθιστορήματός του. Καταπιάνεται με την αφήγηση της δυνητικά αιμομικτικής σχέσης ανάμεσα στον ίδιο και την προγονή του. Ως πατριός βιώνει τον πειρασμό να απελευθερωθεί από αυτό το βαθιά ριζωμένο ταμπού, ενώ την ίδια στιγμή ως συγγραφέας παρακολουθεί με ενάργεια την εξέλιξη του ίδιου του πειρασμού.
Όταν όμως αποφασίζει να επανεξετάσει το περιεχόμενο του ημερολογίου, συνειδητοποιεί το πόσο λίγο αντανακλάται σ' αυτό η πραγματικότητα που ήθελε να καταγράψει. Στα πρόθυρα να αποκηρύξει το εγχείρημα της συγγραφής, ξαφνικά αντιλαμβάνεται πως το ημερολόγιο συνιστά από μόνο του ένα μυθιστόρημα, όχι μόνο για «τα λιγοστά γεγονότα που έχουν όντως συμβεί, αλλά, κυρίως, για όσα δεν έχουν συμβεί ποτέ και τα έχει επινοήσει ή τα έχει ονειρευτεί».
Στο ξεχωριστό αυτό έργο, ο Moravia αναδεικνύει, με τη συγγραφική του δεινότητα, τη ρευστή φύση της πραγματικότητας, των ταμπού και της ακολουθίας των γεγονότων.

"Οι Αδιάφοροι" είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Αλμπέρτο Μοράβια, το οποίο έγραψε σε πολύ νεαρή ηλικία και θεωρείται το σημαντικότερο της λογοτεχνικής του καριέρας. Το έργο αυτό κυκλοφόρησε σε μία από τις πιο δύσκολες ιστορικά στιγμές της Ιταλίας. Ο Μουσολίνι είχε ήδη επιβάλει τη δικτατορία του και η χώρα όδευε προς τη συναίνεση και τη λαϊκή επικύρωση του φασισμού. Έχοντας ελάχιστο ακόμα ενδιαφέρον για την πολιτική, ο Μοράβια έδειξε, παρ’ όλα αυτά, με τον πιο γλαφυρό και άμεσο τρόπο, ότι ο φασισμός μετατρέπει τον θανάσιμο κίνδυνο της αδιαφορίας σε ένα απόλυτα υπαρξιακό προσωπικό καθεστώς. Το πορτρέτο που φιλοτέχνησε, αυτό ενός εικοσάχρονου νέου, αντιμέτωπου με την κατάρρευση της αστικής οικογένειάς του, αλλά και της ίδιας της χώρας του, παραμένει αξεπέραστο μέχρι και σήμερα. Στο βιβλίο ο αναγνώστης θα βρει μια εξαιρετική εισαγωγή του έγκριτου Ε. Σανγκουινέτι, ένα σπουδαίο κριτικό σημείωμα της Α. Γκραντέλις, καθώς και τέσσερα σημαντικά και σπάνια κείμενα του ίδιου του Μοράβια που επεξηγούν και αναλύουν περαιτέρω τα νοήματα του έργου του αλλά και της εποχής κατά την οποία το έγραψε.