Bernard-Marie Koltès

Sur un terrain neutre et désert, silencieux, un lieu qui interdit l'indifférence ou le détour, ou la fuite, deux hommes se font face, découvrent l'hostilité. Cette pièce sera représentée à partir de la fin janvier à Nanterre.

« Dans une ville de province à l'est de la France, au début des années soixante, Mathilde Serpenoise retrouve la maison familiale qu'elle a quittée quinze ans auparavant.Revenant d'Algérie avec bagages et enfants, elle est violemment accueillie par son frère qui l'accuse de fuir la guerre et de revendiquer son héritage.Une bourgeoisie qui se dispute obstinément comme des paysans qui se souviennent éternellement des conflits de village sans en connaître l'origine et qui connaissent chaque borne de leur terrain malgré les ventes, les hypothèques et les abandons ancestraux. »

Voici l'ensemble des entretiens accordés par Bernard-Marie Koltès à la presse écrite. Si ce recueil d'entretiens n'est pas un livre de Koltès, il lui appartient bien, cependant, pour en avoir relu et corrigé bon nombre d'entre eux. Ils sont bien sa voix, son humeur. A ce titre, nous nous garderons ici de tout commentaire. Passé les rapports complexes qu'il entretint avec le théâtre et dont il y aurait tant à dire, il faut bien noter cependant comment, ainsi rassemblés, ces entretiens constituent une autobiographie involontaire de Koltès ; autobiographie à l'évidence lacunaire, volontairement lacunaire et intéressante comme telle. On peut rêver à une biographie de Koltès, à son intérêt s'agissant de lui et, le lisant attentivement, n'y a-t-il pas comme une incongruité ? Faulkner qu'il admirait tant écrivait : " C'est mon ambition d'être en tant qu'individu, aboli, rayé de l'Histoire ; de laisser celle-ci intacte, sans reste, sinon des livres imprimés ; il y a trente ans j'aurais dû être assez clairvoyant pour ne pas les signer, comme certains élisabéthains. Mon but, mon épitaphe : il a fait des livres et il est mort. "

Δύο διαφορετικοί κόσμοι αναγκάζονται να συνυπάρξουν μέσα στις βίαιες συνθήκες των παρυφών μιας πόλης. Ένα ζευγάρι αστών βρίσκεται εγκλωβισμένο στα χέρια ανθρώπων που ζουν στο περιθώριο, κάποιων μεταναστών που τους έχει απορρίψει το κοινωνικό τους περιβάλλον. Η ζωή τους συνδέεται αναγκαστικά, αλλά οι απόπειρες συνεννόησης και επικοινωνίας μοιάζουν μάταιες, πολύ δε περισσότερο επειδή, όπως αποδεικνύεται, η ασυνεννοησία αυτή προκύπτει από την εσωτερική αποξένωση και όχι μόνο από την κοινωνική διαφορά.

ΤΣΟΥΚΚΟ: Είμ' ο δολοφόνος του πατέρα μου, της μητέρας μου, ενός επιθεωρητή της αστυνομίας κι ενός παιδιού. Είμ' ένας φονιάς. [...] Δεν πρέπει να προσπαθείτε να διασχίσετε τους τοίχους, γιατί, πέρ' απ' τους τοίχους, υπάρχουν άλλοι τοίχοι, υπάρχει πάντα η φυλακή. Να δραπετεύετε απ' τις στέγες, προς τον ήλιο. Δεν θα βάλουν ποτέ έναν τοίχο ανάμεσα στον ήλιο και τη γη. [...] Έτσι κι αλλιώς, ένας χρόνος, εκατό χρόνια, το ίδιο κάνει· αργά ή γρήγορα, όλοι θα πεθάνουμε, όλοι. Κι αυτό, αυτό κάνει τα πουλιά να τραγουδούν, αυτό κάνει τα πουλιά να γελούν. Η ΜΗΤΕΡΑ: Γιατί αυτό το παιδί, τόσο φρόνιμο επί εικοσιτέσσερα χρόνια, στα καλά καθούμενα τρελάθηκε; Πώς έγινε κι εκτροχιάστηκες, Ρομπέρτο; Σ' αυτόν τον τόσο ίσιο δρόμο ποιος έβαλε ένα κούτσουρο για να σε ρίξει στην άβυσσο; Ρομπέρτο, Ρομπέρτο, έν' αυτοκίνητο που έγινε κομμάτια στο βάθος μιας χαράδρας, δεν διορθώνεται. Ένα τρένο που εκτροχιάστηκε, δεν προσπαθούν να το ξαναβάλουν στην τροχιά του. Το παρατάνε, το ξεχνάνε. Σε ξεχνώ, Ρομπέρτο, σ' έχω ξεχάσει. "Το όνομά του ήταν Roberto Succo: είχε σκοτώσει τους γονείς του σε ηλικία δεκαπέντε ετών, έπειτα "λογικεύτηκε" πάλι ως τα εικοσιπέντε του, απότομα για άλλη μια φορά "εκτροχιάζεται", σκοτώνει έναν αστυνομικό, επί πολλούς μήνες επιδίδεται σε πράξεις βίας, με συλλήψεις ομήρων, φόνους, εξαφανίσεις μέσα στη φύση, χωρίς κανείς να ξέρει ποιος ήταν ακριβώς ο δράστης. Μετά, ύστερα απ' την παράσταση που έδωσε πάνω στις στέγες των φυλακών, κλείνεται στο ψυχιατρικό νοσοκομείο και αυτοκτονεί με τον ίδιο τρόπο που είχε σκοτώσει τον πατέρα του. Μια απίστευτη διαδρομή, ένα μυθικό πρόσωπο, ένας ήρωας σαν τον Σαμψών ή τον Γολιάθ, τέρατα δυνάμεων, που τελικά σωριάζονται καταγής από ένα πετραδάκι ή από μια γυναίκα· είναι η πρώτη φορά που εμπνέομαι απ' αυτό που ονομάζουμε γεγονός του αστυνομικού δελτίου, όμως αυτό εδώ δεν είναι ένα τέτοιο γεγονός". (B. M. Koltes) "Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του θεάτρου ή της λογοτεχνίας που εισάγεται ένας "εγκληματίας ηθοποιός" χωρίς κίνητρο. Αλλά είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται χωρίς ηθική. Προγόνους του Ρομπέρτο βρίσκουμε πολλούς, κυρίως στον Ζενέ, εκείνοι όμως είναι πολύ πιο συναισθηματικοί και, κατά μία έννοια, πολύ πιο ηθικοί. Στον Ζενέ βρίσκουμε ακόμα τον συναισθηματισμό και την ηθικολογία του 19ου αιώνα. Ο Κολτές αφηγείται την ιστορία αυτού του ξεμοναχιασμένου πλάσματος, αυτού του κακομοίρη με τις ανεξήγητες και μη εξηγήσιμες πράξεις που έχουν μία απόλυτη ανηθικότητα, κι αυτό χωρίς να παράγει το παραμικρότερο ηθικό επιμύθιο. Αντιθέτως, υπάρχουν στο έργο συνεχείς βολές εναντίον όλων των στερεοτύπων, των αισθημάτων και των αξιών". (Peter Stein) O "Ρομπέρτο Τσούκκο" είναι το δεύτερο έργο του Koltes (1948-1979) που κυκλοφορεί στις εκδόσεις "Άγρα", μετά τη "Μοναξιά στους κάμπους με βαμβάκι". Η έκδοση συνοδεύεται από εκτενές επίμετρο με κείμενα του Peter Stein κ.ά. για τον συγγραφέα, έναν φάκελο με δημοσιεύματα του τύπου για τον πραγματικό δολοφόνο, φωτογραφίες, χρονολόγιο και βιβλιογραφία.