Χόρχε Μπουκάι

Από τότε που ήμουν μικρός είχα μια απορία:Πώς γίνεται ένα ζώο τόσο δυνατό όσο ο ελέφαντας του τσίρκου να κάθεται αλυσοδεμένος σ' ένα τόσο δα ξυλαράκι, καρφωμένο στην άμμο;Ο "Αλυσοδεμένος Ελέφαντας" είναι μία από τις δημοφιλέστερες ιστορίες του Χόρχε Μπουκάι, όπου ο διάσημος αργεντινός ψυχίατρος εξηγεί -για πρώτη φορά στα πολύ μικρά παιδιά- το λόγο για τον οποίο ζούμε όπως ζούμε και τη δυνατότητά μας να αλλάξουμε, φτάνει να το θελήσουμε...Όπως ο ελέφαντας της ιστορίας, έτσι και όλοι εμείς παραμένουμε υποσυνείδητα δεμένοι με τις ψυχολογικές μας αλυσίδες από την πιο τρυφερή μας ηλικία, τραυματίζοντας την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη προς τον εαυτό μας.Στη φάση της ανάπτυξης, το συνεχές "ΜΗ" καταλήγει ολέθριο για την ανάγκη μας να ανακαλύψουμε και να εξερευνήσουμε τον παιδικό μας κόσμο, και φράσεις όπως: "Δεν τα κάνουμε αυτά στην οικογένειά μας", "Δεν αξίζει τον κόπο να το προσπαθήσεις", "Κανείς δεν τα κατάφερε σ' αυτό που πας να κάνεις", καταπνίγουν κάθε δημιουργική διάθεση. Πώς μπορεί κανείς να αντιδράσει;Σε συνεργασία με τον φίλο του και διάσημο αργεντινό ζωγράφο και εικονογράφο Γκούστι, ο Μπουκάι προσαρμόζει αριστοτεχνικά την ιστορία του δημιουργώντας ένα παιδικό βιβλίο που μπορεί να προβληματίσει, να απελευθερώσει και να συγκινήσει τους πιο ευαίσθητους αναγνώστες: τα παιδιά.

 

"Ασφαλώς, αν είχαμε την τύχη να μας "πέσουν" γονείς υποστηρικτικοί, τότε έχουμε το πλεονέκτημα ότι από μικροί πήραμε ωφέλιμα μηνύματα:
"Μπορείς να είσαι αυτός που είσαι."
"Μπορείς να σκέφτεσαι αυτό που σκέφτεσαι."
"Μπορείς να αισθάνεσαι αυτό που αισθάνεσαι."
"Μπορείς να παίρνεις τα δικά σου ρίσκα."
"Θα πρέπει μόνος σου να ψάξεις να βρεις αυτό που χρειάζεσαι, γιατί αυτό σημαίνει μεγαλώνω, είμαι ώριμος και αυτοεξαρτώμενος."
Αυτά τα προνομιούχα παιδάκια πηδούν μόνα τους από το τραμπολίνο και βουτάνε στη ζωή από ένα σημείο ευνοϊκό.
Βέβαια, δεν έχει όλος ο κόσμος τέτοια τύχη.
Όσοι, λοιπόν, δεν ήταν τόσο τυχεροί, θα χρειαστούν κάποιον να τους βοηθήσει, έστω κι ένα βιβλίο σαν αυτό."

Μετά τα διεθνή (και ελληνικά) best seller: "Να σου πω μια ιστορία", "Ιστορίες να σκεφτείς" και "Βασίσου πάνω μου", οι εκδόσεις Οpera συνεχίζουν την έκδοση των έργων του Χόρχε
Μπουκάι με τον "δρόμος της αυτοεξάρτησης", πρώτο από μια σειρά τεσσάρων τόμων που αποτελούν τα "Φύλλα Πορείας" του δημοφιλούς αργεντινού ψυχιάτρου.

Στα "Φύλλα Πορείας" του, ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής υπερισχύει του αφηγητή. Ο συμβουλευτικός
ρόλος που αποτελεί τη βασική επαγγελματική ενασχόληση του Μπουκάι καταλαμβάνει περισσότερο χώρο καθώς, για την αναζήτηση ενός κρυμμένου νοήματος, απαιτείται όχι μόνο μια ιστορία, αλλά και ένα θεωρητικό υπόβαθρο που εδώ παρέχεται για πρώτη φορά στον αναγνώστη.

Πράγματι, στα προηγούμενα τρία βιβλία του που κυκλοφορούν στα ελληνικά, είχαμε γνωρίσει τον Μπουκάι αφηγητή, συζητητή, επαγγελματία χρήστη της παραβολής στη θεραπεία του ασθενούς του, αλλά μας έλειπε ο Μπουκάι γιατρός, ο επιστήμονας με την αποκρυσταλλωμένη άποψη για τη ζωή και την επιστήμη του, που στο "Δρόμο της αυτοεξάρτησης" αποφασίζει να αποκαλυφθεί. Εντούτοις, δεν δημιουργεί ένα "θεωρητικό κείμενο", παρά μόνο εκθέτει τις αντιλήψεις του για ό,τι του επέτρεψε να πορευτεί στη ζωή του ψυχοθεραπευτή. Απλώνει τους χάρτες του, τα "Φύλλα Πορείας" του, όπως θα έκανε σε μια φιλική συζήτηση όπου θα απαντούσε στην ερώτηση: "Ποιος είσαι γιατρέ και πώς σκέφτεσαι;"

"Δεν πιστεύω πως υπάρχει ένας µόνο δρόµος για την ευτυχία. Κι αν υπάρχει, εγώ δεν τον ξέρω. Αλλά και να τον ήξερα, δεν νοµίζω πως θα µπορούσα να τον περιγράψω σ' ένα βιβλίο." "Σε προσωπικό επίπεδο, πάντα ήθελα να είμαι ευτυχισμένος. Θυμάμαι, όμως, ότι κάποτε επέκρινα τον εαυτό μου γιατί σ' ένα ρεπορτάζ είχα παραδεχτεί αυτή μου την επιθυμία. Για μένα (και για όλον τον κόσμο, ίσως), το να λες: "Θέλω να είμαι ευτυχισμένος" ισοδυναμεί με το να διεκδικείς δίπλωμα βλακείας και αφέλειας." Η αυτονομία, ο έρωτας, ο πόνος, η ευτυχία και η πνευματικότητα είναι οι πέντε δρόμοι τους οποίους χαράζει ο Μπουκάι στον χάρτη που οδηγεί στην ολοκλήρωση και τη συνειδητοποίηση του ανθρώπου. Πέντε διαδρομές που θα πρέπει ο καθένας μας να διανύσει μέσα από προσωπικές εμπειρίες και με τον δικό του τρόπο. Χρησιμοποιώντας πάντα το γνώριμο, διαφωτιστικό και συχνά διασκεδαστικό του ύφος, ο δημοφιλής αργεντινός ψυχίατρος καταπιάνεται σε αυτόν τον τέταρτο "Δρόμο" με την αναζήτηση της ευτυχίας και προειδοποιεί: "Η αναζήτηση της ευτυχίας δεν είναι απλώς δικαίωμα ορισμένων. Είναι, κατά τη γνώμη μου, φυσική υποχρέωση όλων".

"Μας στηρίζω με όλη μου την καρδιά.
Αν, όμως, με πιέσεις να διαλέξω...
ανάμεσα σ' εσένα και σ' εμένα...
εμένα."

"Ξέρουμε πού βρίσκεται κάθε πράγμα και κάθε άτομο που αγαπάμε, αλλά πολλές φορές δεν ξέρουμε πού βρισκόμαστε εμείς. Σαν να ξεχάσαμε τη θέση μας στον κόσμο. Μπορούμε πολύ γρήγορα να εντοπίσουμε τη θέση των άλλων, τη θέση που έχουν οι άλλοι στη ζωή μας, και καμιά φορά μπορούμε να προσδιορίσουμε ακόμα και τη θέση που κατέχουμε εμείς στη ζωή των άλλων. Έχουμε, όμως, ξεχάσει ποια θέση κατέχουμε εμείς στη δική μας τη ζωή."

"Ο δρόμος προς την αυτοπραγμάτωση είναι αδιάκοπος και δυσχερής", επαναλαμβάνει ο Χόρχε Μπουκάι σε όλα του τα βιβλία. Σ' αυτήν τη σειρά των "Δρόμων", ο δημοφιλής αργεντινός ψυχίατρος μας παρέχει χάρτες της περιοχής για να επιλέξει ο καθένας τη δική του διαδρομή και να πορευτεί με τον δικό του ρυθμό. "Η ευτυχία" διαβεβαιώνει, "δεν είναι απλώς δικαίωμα, είναι επίσης, από πολλές απόψεις, υποχρέωσή μας: μια σύμβαση που έχουμε συνάψει με τη ζωή." Ο δρόμος της συνάντησης είναι ο δεύτερος από μια σειρά πέντε τόμων που φέρουν τον γενικό τίτλο: "Φύλλα Πορείας".

"Πάντα με προβλημάτιζε η παρακάτω υπόθεση: η κοπελίτσα από το χωριό που είναι τρελά ερωτευμένη με τον πιο επικίνδυνο εγκληματία της μεγαλούπολης, τελικά γνωρίζεται μαζί του τυχαία και καταφέρνει να τον κάνει να την ερωτευτεί. Το κορίτσι είναι τυχερό ή άτυχο;"

"Η τύχη υπήρξε ανέκαθεν παρούσα στα λεγόμενα, τις εικόνες και τις ιστορίες των ανθρώπων. Με διαφορετικό προσανατολισμό και υπό τον ίσκιο ποικίλων θέσεων και ιδεολογιών, έκανε αισθητή την παρουσία της μέσα από τις προφορικές, τις εικαστικές και τις γραπτές εκδηλώσεις του πολιτισμού, αφήνοντας τα ίχνη της τόσο στην ατομική όσο και στην ομαδική σκηνή της ανάλυσης κάθε ανθρώπινης συμπεριφοράς."

Καθώς ο αρχαίος μύθος δεν μπορεί μόνος του να μας διαφωτίσει πλήρως για τη σχέση που συνδέει τους ανθρώπους με την αφηρημένη έννοια της τύχης, ούτε μπορεί να ερμηνεύσει τις ιδιοτροπίες του πεπρωμένου μας, ο Χόρχε Μπουκάι αναλαμβάνει να τον "εκσυγχρονίσει" μέχρις ενός σημείου, κι έτσι να βγάλει στην επιφάνεια όλα του τα καλά και θετικά στοιχεία. Αναπτύσσοντας μια νέα "θεωρία της τύχης", ο Χ. Μ. φέρνει στο προσκήνιο τους θεούς του Ολύμπου, ήρωες και καταστάσεις από την κελτική, την ινδική και τη σκανδιναβική μυθολογία, σε συνδυασμό με εικόνες και σύμβολα από χασιδικά παραμύθια, παραβολές σούφι και θρύλους των ινδιάνων της Αμερικής.

Σε εικονογράφηση Ειρήνης Ελευθεριάδη, ο μύθος αποκτά νέα μορφή και συμμαχεί με τον αναγνώστη στην αναζήτηση αυτής της τόσο ιδιότροπης και φευγαλέας θεάς.

Ποιος είναι ο εχθρός που τροµάζει τον πανίσχυρο βασιλιά; Γιατί όλοι στο παλάτι λένε πως υπάρχει µια δύναµη που ποτέ του δεν θ' αποκτήσει; Και ποιος την κατέχει;Ήταν μια φορά ένας βασιλιάς που ήθελε να γίνει ο πιο ισχυρός άνθρωπος του κόσμου, αλλά η δημοφιλία ενός μάγου που ζούσε στο βασίλειό του και μπορούσε να μαντέψει το μέλλον, τον έφερνε δεύτερο στις προτιμήσεις των υπηκόων του. Μια μέρα, ο ζηλιάρης βασιλάς σκαρφίστηκε ένα τέχνασμα που θα αποδείκνυε ότι ο μάγος δεν μπορούσε να μαντέψει το μέλλον: θα τον ρωτούσε μπροστά σε όλον τον κόσμο την ημερομηνία του ίδιου του του θανάτου. Οτιδήποτε κι αν απαντούσε ο μάγος, ο βασιλιάς θα έβγαζε το σπαθί του και θα τον σκότωνε, αποδεικνύοντας πως η φήμη του δεν ευσταθούσε. Υπήρχε κάτι, όμως, που ο μεγάλος βασιλιάς δεν είχε υπολογίσει: την απάντηση του μάγου, που θα τον έκανε να αναθεωρήσει ολόκληρη τη ζωή και τη βασιλική του αντίληψη...Μια ιστορία αγάπης και µίσους, ταπεινοφροσύνης και µαταιοδοξίας, που εξηγεί πώς ο τροµερός εχθρός µας, µπορεί να γίνει ο καλύτερός µας φίλος... στο δεύτερο παιδικό βιβλίο του Μπουκάι, μετά τον "Αλυσοδεμένο Ελέφαντα".