Eric Vuillard

Tout commence par une folie. Le 28 avril 1789, quelques jours avant l'ouverture des états généraux, les ouvriers de la manufacture royale, menacés d'une baisse de salaire, mettent à sac la folie Titon. Moins de trois mois passent. Au matin du 14 juillet, le peuple de Paris se soulève, la Bastille doit rendre gorge. Une myriade d'émeutiers, hommes et femmes, donnent chair à la révolte à coup de petits héroïsmes, morceaux de bravoure prosaïques : charrier des planches de bois, rouler les canons sur le pavé, soigner les blessés, encourager les uns, vilipender les autres, cogner, vociférer, mettre le feu aux poudres...
Parce que c'est depuis la foule sans nom que l'on comprend le soulèvement d'un peuple, Eric Vuillard déploie une narration collective composée de figures singulières, entraînées dans ce formidable élan qu'est la prise de la Bastille. Ses miniatures éclatantes forment une fresque magistrale qui redonne vie à cette grande journée pétrifiée par le temps. Un livre flamboyant, où notre fête nationale retrouve sa beauté tumultueuse.

Η Γαλλική Επανάσταση αρχίζει στις 28 Απριλίου του 1789, τη μέρα που ο ιδιοκτήτης μιας μεγάλης βιοτεχνίας χάρτινης ταπετσαρίας ανακοινώνει στο προσωπικό μειώσεις μισθών. Οι εργάτες εξεγείρονται, βάζουν φωτιά στις εγκαταστάσεις, τις λεηλατούν. Η Γαλλία είναι σε κρίση· οι άνθρωποι υποφέρουν. Ώσπου έρχεται αυτή η ατέλειωτη πνιγηρή νύχτα της 13ης Ιουλίου του 1789, μια νύχτα που όλοι την πέρασαν ξάγρυπνοι, γεμάτοι αγωνία. Το πρωί της 14ης Ιουλίου, με την άλωση της Βαστίλλης, η Επανάσταση είναι πλέον σε εξέλιξη. Ο Ερίκ Βυϊγιάρ μάς μεταφέρει το κλίμα εκείνης της ημέρας, εμφυσώντας πνοή σε τούτη τη μεγάλη εξέγερση που, με τον καιρό, το μήνυμά της ξεθώριασε σε εορταστικό απολίθωμα. Με αφετηρία το ανώνυμο πλήθος, το 14η Ιουλίου εστιάζει στη συλλογική αφήγηση των ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν σε αυτά τα γεγονότα, αλλά ξεχάστηκαν από την επίσημη Ιστορία· μικρογραφίες όλο ζωή, που συνθέτουν από κοινού μια μεγαλειώδη τοιχογραφία.

Η άλωση της Βαστίλλης είναι ένα από τα πιο εμβληματικά συμβάντα όλων των εποχών. Μας αφηγήθηκαν, όμως, την ιστορία της όπως την έγραψαν οι επιφανείς, υπό την οπτική γωνία όσων δεν ήταν παρόντες εκείνη την ημέρα. Το βιβλίο του Ερίκ Βυϊγιάρ διηγείται, αντίθετα, την ιστορία των αφανών που πράγματι άλωσαν τη Βαστίλλη. Είναι ένα βιβλίο χάρη στο οποίο η ημέρα της επετείου της Γαλλικής Επανάστασης, η ημέρα της εθνικής εορτής της Γαλλίας, μοιάζει να ανακτά το ορμητικό και ανυπότακτο μεγαλείο της.

Ένα βιβλίο με παθιασμένη γραφή, το οποίο καθιστά πρόδηλο αυτό που συνήθως λησμονούμε: η ελευθερία απαιτεί και την ισότητα όλων ενώπιον της Ιστορίας.

« Le Congo, ça n'existe pas. » Il faut donc l'inventer. En 1884, à la conférence de Berlin, les grandes puissances se partagent l'Afrique et créent l'État indépendant du Congo, une simple entreprise commerciale. Viennent alors le défrichage, l'installation des comptoirs, les massacres... En évoquant le roi Léopold II, Charles Lemaire l'éclaireur, Léon Fiévez le tortionnaire, les frères Goffinet les négociateurs, Éric Vuillard donne au mal un visage. À la fois récit historique et réflexion politique sur le libre-échange, Congo ressuscite, d'une plume lucide et irrévérente, la période coloniale, l'aube de notre modernité.

1532. Francisco Pizarre et ses hommes traversent les Andes. Bientôt la chute de l'empire inca clora un épisode de la conquête du monde qui a vu la rencontre de Dieu, l'or et la poudre. Avec une force épique et romanesque souveraine, Éric Vuillard rend l'Histoire familière et fascinante.

De l'ambition d'un stratège allemand à l'assassinat d'un archiduc, du Chemin des Dames à la bataille de la Somme, du gaz moutarde aux camps de prisonniers, La Bataille d'Occident alterne portraits intimes et scènes épiques ou émouvantes pour offrir un récit très personnel de la Grande Guerre irrigué d'une érudition et d'une ironie constantes. Revisitant de manière polémique le premier conflit mondial, cet "Art de la guerre" met en parallèle les stratégies militaires et leurs conséquences désastreuses à travers quelques journées décisives. Le gâchis est sans précédent, la chair à canon n'aura servi que les intérêts financiers et politiques de décideurs sans scrupules : l'Occident est bel et bien entré dans la modernité.

L'Allemagne nazie a sa légende. On y voit une armée rapide, moderne, dont le triomphe parait inexorable. Mais si au fondement de ses premiers exploits se découvraient plutôt des marchandages, de vulgaires combinaisons d'intérêts ? Et si les glorieuses images de la Wehrmacht entrant triomphalement en Autriche dissimulaient un immense embouteillage de panzers ? Une simple panne ! Une démonstration magistrale et grinçante des coulisses de l'Anschluss par l'auteur de Tristesse de la terre et de 14 Juillet qui lui a valu le prix Goncourt 2017.

La guerre d'Indochine est l'une des plus longues guerres modernes. Pourtant, dans nos manuels scolaires, elle existe à peine. Avec un sens redoutable de la narration, "Une sortie honorable" raconte comment, par un prodigieux renversement de l'Histoire, deux des premières puissances du monde ont perdu contre un tout petit peuple, les Vietnamiens, et nous plonge au coeur de l'enchevêtrement d'intérêts qui conduira à la débâcle.

Η ημερήσια διάταξη στις 20 Φεβρουαρίου 1933: Η αφήγηση μιας συνηθισμένης μέρας, σε αυτόν τον βαρύ χειμωνιάτικο μήνα στο Βερολίνο, κατά την οποία λαμβάνει χώρα, στα άνετα σαλόνια του Ράιχσταγκ, η μυστική σύσκεψη είκοσι τεσσάρων βαρόνων της γερμανικής βιομηχανίας με υψηλόβαθμους αξιωματούχους του ναζιστικού καθεστώτος. Στόχος, να "περάσουν από το ταμείο" για να χρηματοδοτήσουν την άνοδο και σταθεροποίηση στην εξουσία του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος και του αποτρόπαιου αρχηγού του. Είμαστε στον "παράδεισο της βιομηχανίας και των χρηματοοικονομικών", μαζί με τους Krupp, Opel, Siemens, Telefunken, Agfa, IG Farben...

12 Μαρτίου 1938: Στην ημερήσια διάταξη βρίσκεται η προσάρτηση της Αυστρίας. Τα επίκαιρα απαθανάτισαν μια εικόνα μηχανοκίνητων στρατευμάτων, τρομερής ισχύος, την εικόνα μιας σύγχρονης εκδοχής της ειμαρμένης. Ωστόσο, πίσω από τη στομφώδη προπαγάνδα του Γκαίμπελς υπήρξε ένας πόλεμος-αστραπή της συμφοράς, με τα πάντσερ ακινητοποιημένα, λόγω μηχανικής βλάβης, στους αυστριακούς δρόμους... Βρισκόμαστε πολύ μακριά από τον μύθο! Η ιστορία των παρασκηνίων της εγκαθίδρυσης του ναζιστικού καθεστώτος, ένα σύμφυρμα από πραξικοπηματικές ενέργειες και ωραία λόγια, μια σειρά από οργίλες τηλεφωνικές κλήσεις και χονδροειδείς απειλές, φανερώνει μια εντελώς διαφορετική πλευρά, πολύ λιγότερο ένδοξη. Η σκωπτική παρουσίαση αυτής της πραγματικότητας είναι αριστουργηματική. Η ορμητική αφήγηση συγκλονίζει. Η γραφή του Eric Vuillard αποκαθιστά στην αλληλουχία των γεγονότων το πραγματικό (ευτελές και αξιοθρήνητο) συναισθηματικό της φορτίο, το εύθραυστο της στιγμής. Ο συγγραφέας θέλει να μας θυμίσει ότι τις περισσότερες φορές αυτό που καθιστά κάποιον αήττητο δεν είναι οι περιστάσεις, αλλά η δική μας συναίνεση και οι συμβιβασμοί των ισχυρών. Γιατί η καταστροφή δεν είναι πάντοτε μοιραία...