Annie Ernaux

Elle a trente ans, elle est professeur, mariée à un "cadre", mère de deux enfants. Elle habite un appartement agréable. Pourtant, c'est une femme gelée. C'est-à-dire que, comme des milliers d'autres femmes, elle a senti l'élan, la curiosité, toute une force heureuse présente en elle se figer au fil des jours entre les courses, le dîner à préparer, le bain des enfants, son travail d'enseignante. Tout ce que l'on dit être la condition "normale" d'une femme.

En quelques pages, à la première personne, Annie Ernaux raconte une relation vécue avec un homme de trente ans de moins qu'elle. Une expérience qui la fit redevenir, l'espace de plusieurs mois, la "fille scandaleuse" de sa jeunesse. Un voyage dans le temps qui lui permit de franchir une étape décisive dans son écriture. Ce texte est une clé pour lire l'oeuvre d'Annie Ernaux - son rapport au temps et à l'écriture.

Au travers de photos et de souvenirs laissés par les événements, les mots et les choses, Annie Ernaux nous fait ressentir le passage des années, de l'après-guerre à aujourd'hui. En même temps, elle inscrit l'existence dans une forme nouvelle d'autobiographie, impersonnelle et collective.

" Depuis des années, je tourne autour de cet événement de ma vie. Lire dans un roman le récit d'un avortement me plonge dans un saisissement sans images ni pensées, comme si les mots se changeaient instantanément en sensation violente. De la même façon, entendre par hasard La javanaise, J'ai la mémoire qui flanche, n'importe quelle chanson qui m'a accompagnée durant cette période, me bouleverse. "

L'auteure évoque l'été 1958 et sa première nuit avec un homme, passée dans une colonie dans l'Orne. Elle raconte l'onde de choc provoquée par ce moment et interroge la fille qu'elle a été à travers ses souvenirs, sa correspondance et ses photos, dans un aller-retour entre hier et aujourd'hui. Prix Marguerite Yourcenar 2017 pour son oeuvre.

The Use of Photography recounts a passionate love affair between Annie Ernaux and the journalist and author Marc Marie, after the two met in January 2003. Ernaux had been receiving intensive chemo for breast cancer during the prior three months, and had lost all her hair from the treatments. At the end of January she had surgery, followed by radiation therapy. The affair took place in different locations and Ernaux describes how, shortly after it began, she found herself entranced each morning by the sight of clothes strewn about, chairs out of place and the remains of their last meal of the evening still on the table – and how painful it felt to put things back in order afterwards. She went and got her camera, and began to take photographs of the scenes of disarray. When she told Marc Marie what she had done, he said he had felt the same desire. Translated by Alison L. Strayer into English for the first time, The Use of Photography is an extraordinary meditation on eroticism, photography and writing, a major work by the 2022 Nobel Prize in Literature laureate.

Πάντα υπήρχαν φράσεις στο ημερολόγιό μου, αναφορές στο “κορίτσι του Σ.”, στο “κορίτσι του 58”. Από τα είκοσί μου, σημειώνω “58” στα διάφορα προσχέδια βιβλίων μου. Είναι το κείμενο που λείπει πάντα, που μετατίθεται πάντα γι’ αργότερα. Το άφατο κενό. Η Annie Ernaux επισκέπτεται το παρελθόν της τότε που, δεκαοχτάχρονο κορίτσι, κατακλύζεται από επιθυμία και πόθο. Σήμερα ανακαλύπτει πως η ντροπή, η ταπείνωση, η προδοσία και συνάμα η αυτοπεποίθηση και η χειραφέτηση, αποτελούν την απαρχή του συγγραφικού της βίου.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξης, η μόνη μου έγνοια ήταν η ειλικρίνεια και η ακρίβεια· η τελευταία μάλιστα με δυσκόλευε περισσότερο από την πρώτη. Δεν είναι εύκολο να συνοψίσεις, χωρίς να ενοποιήσεις ή να περιορίσεις σε κάποιες αρχές, μια πρακτική γραφής που ξεκίνησε πριν από τριάντα χρόνια. Να αφήσεις να διαφανούν οι αναπόφευκτες αντιφάσεις της. Να προσκομίσεις συγκεκριμένες λεπτομέρειες για ό,τι ξεγλιστρά ολοφάνερα από τον χρόνο στη συνείδηση. Για ό,τι συναρμόζει τις φράσεις των βιβλίων μου, επιλέγει τις λέξεις τους, αυτή είναι η επιθυμία μου, και δεν μπορώ να τη μεταδώσω στους άλλους εφόσον διαφεύγει και από εμένα την ίδια. Πιστεύω όμως ότι μπορώ να καταδείξω τη στόχευση των κειμένων μου, να φανερώσω τους δικούς μου «λόγους» που γράφω. Μια συνομιλία της συγγραφέα με τον Frédéric-Yves Jeannet, που φωτίζει το συγγραφικό «εργοτάξιο» της Annie Ernaux.

Έπρεπε να πεθάνεις, να θυσιαστείς, για να έρθω εγώ στον κόσμο
Μια ηλιόλουστη καλοκαιρινή Κυριακή ένα κοριτσάκι μαθαίνει κάτι που της αλλάζει τη ζωή για πάντα: οι γονείς της είχαν άλλη μια κόρη, που πέθανε δυο χρόνια πριν τη γέννηση της ίδιας. Μια αποκάλυψη κομβικού χαρακτήρα που πυροδοτεί την ένταση αυτού του σύντομου βιβλίου, καθώς η Annie Ernaux ξεκινάει ένα γράμμα σε αυτή την άγνωστη αδερφή, ένα γράμμα που δεν στάλθηκε ποτέ – ένα ανείπωτο μυστικό που σφραγίζει όχι μόνο την παιδική ηλικία, και τη διαμόρφωση της μικρής, αλλά και τη λογοτεχνική της ιδιοσυγκρασία.

Ο πατέρας μου προσπάθησε να σκοτώσει τη μητέρα μου μια Κυριακή του Ιούνη, νωρίς το απόγευμα»: το βιβλίο είναι η ιστορία μιας δωδεκάχρονης, αφορά όμως και την αφηγήτρια, μια ώριμη γυναίκα, την ίδια τη συγγραφέα. Η βίαιη στιγμή ζει μέσα της. Το τραύμα έρχεται σε μια εποχή που ακόμα νιώθει τόσο κοντά στους γονείς της, ώστε η επαπειλούμενη βίαιη πράξη να της είναι ακατανόητη. Τη σχίζει σαν τσεκούρι.

Με τον καιρό, η ανάμνηση παγώνει ώσπου δεν είναι παρά ένα ενσταντανέ που κουβαλά στο πορτοφόλι της, απαράλλακτη ακόμα και μετά από χρόνια, όταν η δωδεκάχρονη έχει γίνει γυναίκα και συγγραφέας. Χρόνια αργότερα η πληγή είναι ακόμα εκεί, όμως η ύπαρξή της ολόκληρη έχει θρέψει γύρω της σαν το δέντρο που, αν και χτυπήθηκε από κεραυνό, επιβίωσε.

Με τη συναισθηματικά πλούσια φωνή της σπουδαίας λογοτεχνίας και την οξεία αναλυτική ματιά ενός επιστήμονα, η Annie Ernaux προσφέρει έναν δυνατό στοχασμό για την εμπειρία και τη δύναμη μιας βίαιης ανάμνησης να αντέχει στον χρόνο και να καθορίζει την τροχιά μιας ζωής.