Czeslaw Milosz

Written in Paris in the early 1950s, this book created instant controversy in its analysis of modern society that had allowed itself to be hypnotized by socio-political doctrines, and to accept totalitarian terror on the strength of a hypothetical future.

Γραµµένη στο Παρίσι, τους πρώτους ήδη µήνες της αυτοεξορίας του στη Δύση, η "Αιχµάλωτη σκέψη" του Μίλος, µια από τις πιο οξυδερκείς και διεισδυτικές προσεγγίσεις του σταλινισµού, προκάλεσε αρχικά την οργή και την αγανάκτηση πολλών Ευρωπαίων διανοουµένων, οι οποίοι ζούσαν ακόµη τότε τον "µήνα του µέλιτος" µε τη Σοβιετική Ένωση και τα κοµµουνιστικά καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης. Σήµερα, η "Αιχµάλωτη σκέψη" θεωρείται ένα από τα µείζονα έργα καταδίκης του ολοκληρωτισµού, δίπλα στο "Μηδέν και το άπειρο" του Καίσλερ, το "1984" του Όργουελ και το "Μια ηµέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς" του Σολζενίτσιν. Η "Αιχµάλωτη σκέψη" ρίχνει άπλετο φως στον τρόπο µε τον οποίο τα ολοκληρωτικά καθεστώτα κατορθώνουν να επιβάλλουν την απόλυτη κυριαρχία τους στη σκέψη των πολιτών, και των διανοουµένων ειδικότερα, επιστρατεύοντας άλλα µέσα, πέρα από την τροµοκράτηση και τη βία. Ανυποχώρητα υπέρµαχος της πνευµατικής ελευθερίας, ο Μίλος, µε το έργο του αυτό αλλά και γενικότερα, έπαιξε σηµαντικό ρόλο στην πορεία αφύπνισης και αντίστασης των διανοουµένων στον σταλινικό δεσποτισµό, τόσο στην Πολωνία όσο και στις άλλες χώρες του "υπαρκτού σοσιαλισµού". Όπως είχε γράψει ο γνωστός πολιτικός φιλόσοφος σερ Αϊζάια Μπερλίν, η ""Αιχµάλωτη σκέψη" αποδίδει µε µοναδικό τρόπο τα πολιτισµικά συµφραζόµενα του ολοκληρωτισµού".

 

Τα "Έσχατα ποιήματα" διαπνέονται από τα κυριότερα πολωνικά αλλά και οικουμενικά ζητήματα τα οποία έχουν απασχολήσει τον Μίγουος ως ποιητή, φιλόσοφο, ιστορικό και φιλόλογο σε όλη τη διάρκεια της δημιουργίας του. Τα βασικά αρχέτυπα του πολιτισμού μας, η αρχαιοελληνική κληρονομιά και η βαθιά αίσθηση του τόπου της καταγωγής του, αποτελούν στη συλλογή αυτή το θεμέλιο πάνω στο οποίο ο ποιητής αρχιτεκτονεί τα οικοδομήματα των προσωπικών, κοινωνικών και πνευματικών εμπειριών του σύγχρονου ανθρώπου. Και αυτές οι αξίες τον οδηγούν, όπως το νήμα της Αριάδνης, ώστε να μην χαθεί στο λαβύρινθο των περίπλοκων διαδρόμων που άφησε πίσω του ο εικοστός αιώνας, καθώς περάσαμε στο κατώφλι της νέας εποχής. Από την οπτική του «ηλικιωμένου σοφού», ο ποιητής αναβιώνει τις σημαντικές αναμνήσεις και εμπειρίες του σε όλο το πεδίο του βίου του, προσφέροντας στον αναγνώστη ένα οικουμενικό έργο τέχνης, συμπυκνωμένο σε λιγότερες από ενενήντα σελίδες, όσα και τα έτη της μακράς και ιδιαίτερα δημιουργικής ζωής του.