Roman

Έφτασα στη Σμύρνη τον Σεπτέμβριο του ’91... Τέτοιες μέρες που οι Τούρκοι γιορτάζουν την καταστροφή της πόλης με θεόρατες σημαίες κρεμασμένες στα κρατικά κτίρια, κατακόκκινα σεντόνια λες και βάφουν με αίμα τις προσόψεις τους. Άπειρη στις επαγγελματικές μετακινήσεις του διπλωμάτη συντρόφου μου, με ένα δίχρονο μωρό στις αποσκευές μου, έστησα τη ζωή μου στα χοντρά ντουβάρια του παλιού δίπατου της παραλίας, στο αρχοντικό του Καπετανάκη. Να αγναντεύω την αντικρινή ακτή, να μετρώ τα καραβάκια που τραβούσαν απέναντι για το Κορδελιό, να ξαναδιαβάζω για το εθνικό τραύμα. Ύστερα ανυπόμονη ξεχύθηκα στους δρόμους της Σμύρνης ψάχνοντας σημάδια του αλλοτινού της μεγαλείου και νιώθοντας στην ατμόσφαιρα την αποφορά της πυρκαγιάς. Στις πόρτες των διατηρητέων ελληνικών σπιτιών με καλωσόριζαν νέες κυράδες, στα μαγαζιά με φίλευαν χαμόγελα και γαλιφιές κι εγώ κρυφάκουγα στα καφενεία τις λεβαντίνες που αντάλλαζαν σχόλια στα ελληνικά. Με ρωτούσαν οι φίλοι, πώς είναι η Σμύρνη απέναντι; Τότε, εβδομήντα χρόνια μετά την καταστροφή, όλοι ήξεραν για τον χαμένο παράδεισο και τη μικρασιατική τραγωδία, κανείς όμως για τη Σμύρνη στο ξεψύχισμα του εικοστού αιώνα, για τους λιγοστούς χριστιανούς που σεργιανούσαν ακόμα στο «Και», για τα ρωμαίικα σπίτια, αγέρωχα να θυμίζουν την ιστορική όψη μιας προκυμαίας, συνώνυμης με τον ανθρώπινο πόνο και τον ξεριζωμό. Πρόκειται για μία συλλογή επτά διηγημάτων, επτά «στιγμών» της καθημερινής ζωής στη σύγχρονη Σμύρνη. Η επαφή της συγγραφέα με τη σημερινή πόλη, η αγάπη της για τους εναπομείναντες Ρωμιούς και για τα λιγοστά νεοκλασικά σπίτια, αποτυπώνονται στο βιβλίο αυτό με λυρισμό, ζεστασιά και ευαισθησία. Χωρίς καμία ιστορική καταγραφή καταφέρνει να παρασύρει τον αναγνώστη σ' ένα παιχνίδι ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα.

Την πρώτη κιόλας μέρα του στο νέο του σχολείο, στο Μάριαμπρον, ένα μοναστήρι της Μεσαιωνικής Γερμανίας, ο νεαρός Χρυσόστομος που έφτασε εκεί με άμαξα συνοδευόμενος από τον πατέρα του, θα αναγκαστεί να α νταλλάξει γροθιές με κάποιους από τους συμμαθητές του και θα δεχθεί την πρώτη του επίπληξη από τον εποπτεύοντα, όμως, θα κάνει και τη γνωριμία του με τον αδελφό Νάρκισσο, σχεδόν συνομήλικό του, που θα τον εντυπωσιάσει με την εμφάνιση και την προσωπικότητά του. Ο αδελφός Νάρκισσος πάλι, από τη μεριά του, που έχει τη δύναμη, όπως πιστεύει, να διαβάζει τη μοίρα των ανθρώπων, θα δει πως έχει μπροστά του ένα όμορφο και χαρισματικό αγόρι που ο προορισμός του, σε καμιά περίπτωση, δεν είναι να απαρνηθεί τα εγκόσμια και γενικά να ακολουθήσει την ασκητική ζωή των μοναχών. Έτσι, με τη φιλία και τη συμπάθεια που αναπτύσσεται ανάμεσά τους, προσπαθεί να βοηθήσει τον νεαρό προστατευόμενό του να βρει το δρόμο του και να πραγματοποιήσει τα οράματά του. Κι ενώ ο ίδιος αφοσιώνεται στους φιλοσοφικούς του διαλογισμούς και στη νηστεία και προσευχή, έγκλειστος του Μάριαμπρον, ο Χρυσόστομος εγκαταλείπει το μοναστήρι και, αδίστακτα, "βουτάει" κυριολεκτικά σε μια θάλασσα αίματος και λαγνείας. Ακολουθώντας το δρόμο που χαράσσει η μοίρα του, θα περάσει δια πυρός και σιδήρου κάνοντας τη γνωριμία και των πιο ανομολόγητων πράξεων, μα παντού και πάντα, κυνηγώντας αδιάκοπα το όραμα της καλλιτεχνικής τελειότητας που, αλίμονο, είναι τόσο φευγαλέο.

Τ Ο «ΧΡΥΣΟΨΑΡΟ» (1929) είναι ένα μυθιστόρημα για τις ποικίλες εκδοχές της ομοερωτικής επιθυμίας, για τη ρευστότητα των έμφυλων ταυτοτήτων, αλλά και για τις ηδονές και τη μνήμη του σώματος. Σταθμός στην ομοερωτική λογοτεχνία, όπως δείχνουν και οι σύγχρονες εκδόσεις του σε ευρωπαϊκές γλώσσες, μιλά με τόλμη και απροσποίητα για τους αποκλεισμούς και τη σεξεργασία, για τις βαθύτατες ταξικές διακρίσεις και την πατριαρχική οπτική που διαχέει παντού την υποκρισία της. Το μεγάλο ταλέντο του Alec Scouffi έγκειται στη ζωντάνια με την οποία περιγράφει τον κόσμο του «Χρυσόψαρου». Μας καλεί να ακολουθήσουμε τους ήρωες στα νυχτερινά κέντρα της Μονμάρτρης και της Πιγκάλ, να αισθανθούμε την ατμόσφαιρα του πρόσκαιρου πανηγυριού, ν’ ακούσουμε τον απόηχο της τζαζ, να νιώσουμε την έξαψη των σωμάτων, αλλά και να καταδυθούμε στο σκοτάδι και στη σιωπή, να τρέξουμε μαζί με τους φευγαλέους ίσκιους, να γίνουμε μάρτυρες του εσωτερικού διχασμού προσώπων έωλων και ξεριζωμένων, που δεν είναι μόνο θύτες ή μόνο θύματα, αλλά παραδέρνουν διαρκώς σε μια αμφιθυμική κρίση, κατατρύχονται από ανεκπλήρωτα πάθη, περιδινούνται στον κρατήρα των ηδονών, σε μια φρενήρη κίνηση χωρίς δυνατότητα εξόδου.

Εννέα ιστορίες αποχαιρετισμών που συντρίβουν και αποχαιρετισμών που απελευθερώνουν, για την ευόδωση και την αποτυχία της αγάπης, για την πίστη και την προδοσία, για τις ανελέητες αναμνήσεις και για εκείνες που έχουμε συμφιλιωθεί μαζί τους, για το πώς από κάτι σωστό μπορεί να προκύψει κάτι λάθος και από ένα λάθος να γεννηθεί κάτι σωστό. Ιστορίες που περιγράφουν τα διαφορετικά στάδια της ζωής, τις ανησυχίες, τις περίπλοκες σχέσεις αντρών και γυναικών, τις ελπίδες των ανθρώπων. Στην ωριμότητά του, ο Μπέρνχαρντ Σλινκ, ο συγγραφέας του μπεστ σέλερ "Διαβάζοντας στη Χάννα", επιστρέφει με μια συλλογή διηγημάτων για την απώλεια και τα αντίο της ζωής μας που βιώνουμε κατ' επανάληψη.

Εννέα ιστορίες αποχαιρετισμών που συντρίβουν και αποχαιρετισμών που απελευθερώνουν, για την ευόδωση και την αποτυχία της αγάπης, για την πίστη και την προδοσία, για τις ανελέητες αναμνήσεις και για εκείνες που έχουμε συμφιλιωθεί μαζί τους, για το πώς από κάτι σωστό μπορεί να προκύψει κάτι λάθος και από ένα λάθος να γεννηθεί κάτι σωστό. Ιστορίες που περιγράφουν τα διαφορετικά στάδια της ζωής, τις ανησυχίες, τις περίπλοκες σχέσεις αντρών και γυναικών, τις ελπίδες των ανθρώπων.
Στην ωριμότητά του, ο Μπέρνχαρντ Σλινκ, ο συγγραφέας του μπεστ σέλερ "Διαβάζοντας στη Χάννα", επιστρέφει με μια συλλογή διηγημάτων για την απώλεια και τα αντίο της ζωής μας που βιώνουμε κατ' επανάληψη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«Ελάχιστοι συγγραφείς είναι ικανοί να γράψουν ένα βιβλίο με τέτοια λεπτότητα.» (Gunter Keil, Landshuter Zeitung)

ο Χωλ, ιδιότυπο θρίλερ δωματίου, συνεχίζει να πραγματεύεται το θέμα του οίκου που άνοιξε με το αφήγημα, Κόρκυρα. Ο οίκος, εδώ, πρωταγωνιστεί σαν ίδρυμα και σαν τρόφιμος. Το σύγχρονο σπίτι κλείνεται στον εαυτό του και αναρωτιέται εμμονικά για την κατασκευή και τη διαρρύθμισή του. Tο χωλ εξέλιπε σταδιακά και η κατάργησή του επηρέασε τους ανθρώπους και τις μεταξύ τους σχέσεις. Στο έγκλειστο σπίτι άλλοτε απαντούν οι ένοικοι, άλλοτε διάφοροι ήχοι και τριγμοί, άλλες φορές οι ηθοποιοί των ταινιών που προβάλλονται στο άδειο του σαλόνι και κάποτε οι νεκροί αρχιτέκτονες.

Η πικρά σκωπτική του διάθεση, αλλά και η γνήσια τρυφερότητα απέναντι στον άνθρωπο και τα κουσούρια του, είναι πού κατατάσσει τον ρέμπελο αντιήρωα Μπεκρή Μουσταφά στο πάνθεο των Οθωμανών ευφυολόγων και καλαμπουρτζήδων, ομοτράπεζο του ιδιοφυή προπάτορά του Νασρεντίν Χότζα.
Ακούγοντας ετούτους τους πλούσιους πραματευτάδες, ο Μπεκρής σηκώνει κι εκείνος τα χέρια προς τον ουρανό και λέει:
"Βάστα γερά, Θεέ μου!... Οι έμποροι αψώσανε! Τώρα ακριβώς είν' η στιγμή για νταραβέρι. Μην κοπάσεις τη φουρτούνα και τα ταξίματα θα πέσουνε βροχή. Και μαζί μ' εμάς τους φουκαράδες, θα βγάλεις κι εσύ το κατιτίς σου..." . 

Δώδεκα ιστορίες που ισορροπούν ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, στον σαρκασμό και στο χιούμορ, στο παράδοξο και στο μαθηματικώς ευεξήγητο. Ιστορίες που εφάπτονται της μαθηματικής σκέψης η οποία διαπερνά τα συμβάντα της ζωής, τις υπόρρητες φιλοδοξίες ή τις συγκαλυμμένες προσδοκίες των ηρώων τους. Δώδεκα διηγήματα που δεν χρειάζεται να γνωρίζεις αν αυτό που περιγράφουν έχει συμβεί αλλά που σε προκαλούν να το αποδεχτείς. Έτσι, Χωρίς Απόδειξη.

Μόνο αυτοκίνητα και τρένα υπάρχουν. Μ' αυτά διασχίζουν την Ευρώπη προσπαθώντας να ξεφύγουν. Είναι κυνηγημένοι, πίσω και πέρα απ' όλα, από τους ίδιους τους τους εαυτούς τους. Στην Αθήνα και στις Βρυξέλες έχουν όλα πουληθεί κι έτσι το ταξίδι αρχίζει. Σόφια by night (ο άγγελος τα πίνει στο ίδιο τραπέζι με το διάολο)· Καρλσρούη by day (δεν έχει και διαφορά by night)· Τεργέστη δίπλα στα σκουπίδια· Λουκέρνη δίπλα στο όνειρο· Βασιλεία μέσα στις φλόγες· Όφενμπουργκ μέσα στο autobahn· Κοπεγχάγη πάνω απ' όλα, πάνω απ' το νερό... Και χιλιόμετρα, πολλά χιλιόμετρα, οι λευκές διαχωριστικές γραμμές γίνονται μια ευθεία χωρίς τέλος. Θα καταφέρουν να ελιχθούν, αλλά για να ξεφύγεις, πρέπει να υπάρχει και ο τόπος της τελικής διαφυγής: η dreamland. Υπάρχει τέτοιο μέρος στην πραγματικότητα; Πώς να το περιγράψεις σε ποια γλώσσα; Κι αν υπάρχει το μέρος και δεν υπάρχει η γλώσσα;

"Αγαπούσα παράφορα την Κόμισσα ντε... Ήμουν είκοσι χρόνων, ήμουν άπειρος, με απατούσε, θύμωσα, με εγκατέλειψε... Ήμουν άπειρος, την επιθύμησα πάλι, ήμουν είκοσι χρόνων, με συγχώρησε. Είκοσι χρόνων, άπειρος, με απατούσε διαρκώς και δεν με εγκατέλειπε πια. Πίστευα ότι ήμουν ο εραστής των εραστών, ο πληρέστερος των ανδρών." Ο Μίλαν Κούντερα, στο έργο του "Η τέχνη του μυθιστορήματος", θεωρεί ότι το μυθιστόρημα του Βιβάν Ντενόν "ξεκινάει με την ωραιότερη παράγραφο της γαλλικής μυθιστορίας". Η αρχή του "Χωρίς επαύριον" επιβάλλεται ως αριστούργημα ύφους και ειρωνείας. Οι προτάσεις είναι σύντομες και περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα. Καμία συνδετική λέξη δεν επιβαρύνει το κείμενο. Οι λιμπερτίνοι φαίνεται πως ξέρουν να προσπερνούν τους διακοσμητικούς συνδέσμους, όπως ακριβώς και τα συναισθήματα. Ο έρωτας περιορίζεται σε επιθυμία και η ευπρέπεια σε κώδικα καλής συμπεριφοράς. Η γλώσσα τέλεια, εξαγνισμένη από τον πεσιμισμό των κλασικών ηθικολόγων, έχει την ακρίβεια νυστεριού. Πρόκειται για την αφήγηση μιας ερωτικής νύχτας μετά το θέατρο στο περίπτερο μιας κόμισσας που εκμαυλίζει έναν νέο ιππότη. Μια νύχτα σαν διαδρομή σε τρία στάδια: στην αρχή, κάνουν περίπατο στο πάρκο· ύστερα, κάνουν έρωτα στο περίπτερο· τέλος, συνεχίζουν ν' αγαπιούνται σ' ένα μυστικό δωμάτιο του πύργου. Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε το 1777 ανωνύμως, ακολούθησαν διάφορες εκδόσεις με παραλλαγές από αγνώστους, και επανεκδόθηκε το 1812. Θεωρείται από τα αριστουργήματα της ερωτικής λογοτεχνίας του γαλλικού 18ου αιώνα, δίπλα στις "Επικίνδυνες σχέσεις" του Λακλό. Η έκδοση περιέχει την εκδοχή του 1777 και του 1812, εκτενή πρόλογο ("Η τέχνη του έρωτα και ο έρωτας για την τέχνη") και εισαγωγή, το περίφημο κείμενο του Ανατόλ Φρανς "Ο βαρόνος Ντενόν", αναλυτικό χρονολόγιο και σχέδια του συγγραφέα. "Απορείτε: πού, σ' όλον αυτό τον τόσο οργανωμένο, σηματοδοτημένο, ιχνηλατημένο, υπολογισμένο, μετρημένο χώρο, πού υπάρχει περιθώριο για αυθορμητισμό, για "τρέλα", πού είναι το παραλήρημα, πού είναι η τύφλωση του πόθου, ο "τρελός έρως" που λάτρεψαν οι υπερρεαλιστές, πού είναι η αυταπάρνηση; Πού είναι όλες εκείνες οι ιδιότητες του παραλογισμού που διαμόρφωσαν την ιδέα μας για τον έρωτα; Εδώ δεν έχουν καμιά δουλειά, όχι. Διότι η μαντάμ ντε Τ. είναι βασίλισσα της λογικής. Όχι της ανελέητης λογικής της μαρκησίας ντε Μερτέιγ [στις "Επικίνδυνες σχέσεις" του Λακλό], αλλά μιας γλυκιάς και τρυφερής λογικής, μιας λογικής που υπέρτατη αποστολή της είναι να προστατεύει τον έρωτα. Τη βλέπω να οδηγεί τον ιππότη μες στη φεγγαρόφωτη νύχτα. Τώρα σταματάει και του δείχνει το περίγραμμα μιας στέγης που διαγράφεται μπροστά τους στο ημίφως. [...] Τα πάντα είναι κανονισμένα, κατασκευασμένα, τεχνητά, τα πάντα είναι σκηνοθετημένα, τίποτα δεν είναι ειλικρινές, ή, για να το πούμε αλλιώς, τα πάντα είναι τέχνη· σ' αυτή την περίπτωση: τέχνη να παρατείνεις την αγωνία, κι ακόμα καλύτερα, τέχνη να μένεις όσο το δυνατόν περισσότερο σε κατάσταση ερεθισμού". Μίλαν Κούντερα, "Η βραδύτητα", Εστία 1996