Honoré de Balzac

Le plus grand de nos romanciers fut aussi dramaturge. Et, dans ce domaine, Le Faiseur est à coup sûr sa meilleure réussite. Cette comédie de moeurs, datée de la fin de sa carrière, met en scène un spéculateur génial qui, plumant les gogos sous prétexte de les enrichir, fait preuve d'une créativité intarissable dans les combinaisons financières les plus douteuses. «Saltimbanque de la Bourse», Mercadet pratique avant l'heure et avec un art consommé ce que Wall Street nomme aujourd'hui les junk bonds, ou «emprunts pourris»... Analyse au vitriol des dérives entraînées par le régime affairiste de la monarchie de Juillet, Le Faiseur est surtout le portrait d'un filou à l'énergie fabulatrice sans limites. À travers l'histoire de ce grand constructeur de châteaux en Espagne, Balzac, lui-même «faiseur» en son genre, nous rappelle une vérité essentielle : l'homme ne vit pas seulement de pain, mais aussi de mots et de vent. Toute ressemblance avec des personnes ou des événements ayant récemment défrayé la chronique serait le contraire d'une coïncidence.

Non exchangeable & non refundable

En 1799, alors que l'armée française, en guerre, réclame de nouvelles recrues, les Chouans ont repris les armes en Bretagne pour lutter contre la République. Un nouveau chef surnommé le Gars a été envoyé par le roi en exil pour les diriger. Il semble particulièrement habile et rusé mais Fouché, le ministre de la police, connaît son point faible : son amour pour les belles femmes. Il choisit Marie de Verneuil, une séduisante jeune femme, pour le charmer puis le faire arrêter. Entre le chef Chouan et la jeune Républicaine, une passion destructrice et interdite ne va pas tarder à naître.

Au siècle dernier, dans un fiord au nord de la Norvège, vit dans un château un être au nom de Seraphita. Il est aimé de Minna, jeune adolescente qui voit en lui un homme et de Wilfrid qui le voit comme une femme. Douée de capacités mentales dépassant le communs des mortels, Seraphita est le fruit d'une union de deux esprits angéliques acquit à la doctrine de Swedenborg. C'est un être exclusivement intérieur, qui transcende la condition humaine. Il ne vieillit pas et n'a pas le sens d'exister. Sa vie solitaire et contemplative questionne les habitants du village qui vont tenter de le ramener à sa condition d'Homme. D'inspiration mystique, s'appuyant sur les travaux et la pensée de Swedenborg, que Balzac nous déroule, Séraphita vise une explication totale du monde et de l'homme, où l'Amour constitue le point central. On est plongé dans le fantastique, les visions de Swedenborg, le surnaturel propre à Balzac. Le thème de l'androgynie, qu'il aborde ici, ramène au mythe antique de la perfection humaine : l'androgyne étant l'être total.

Le Traité des excitants modernes - paru dans Pathologie de la vie sociale en 1839 - livre les observations inspirées à Balzac par les abus d'eau-de-vie, de sucre, de thé, de café ou de tabac. Ces cinq substances qui auraient corrompu la société font l'objet de descriptions et d'analyses dont l'apparence est celle de la scientificité. Cette édition illustrée d'eaux-fortes et de linogravures de Pierre Alechinsky est accompagnée de libres variations sur le texte de Balzac. Dans Craintes et trouvaille, récit d'un apprivoisement réciproque entre le texte et son illustrateur, Alechinsky évoque, comme l'écho de son propre travail, les facéties de Balzac imprimeur. Dans Scènes de la vie excitante, c'est au tour de Michel Butor de divertir le lecteur avec ses drolatiques historiettes. Suivent deux lectures des conservateurs de musée Judith Meyer-Petit et Yves Gagneux : Quelques raisons et Impressions excitantes.

Ο τραγικός έρωτας του βαρώνου Φιλίπ ντε Σουσύ και της κόμισσας Στεφανί ντε Βαντιέρ είναι η ιστορία που ξετυλίγεται μέσα από τις σελίδες αυτής της μικρής νουβέλας του Ονορέ ντε Μπαλζάκ και που κυκλοφορεί για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα.
Μετά την ήττα της στρατιάς του Ναπολέοντα στη Ρωσία, το 1812, στη μάχη για το πέρασμα του ποταμού Μπερεζίνα, όπου ο κόμης του Βαντιέρ χάνει τη ζωή του, ο Φιλίπ ντε Σουσύ αιχμαλωτίζεται από τα ρωσικά στρατεύματα και η Στεφανί ντε Βαντιέρ μένει μόνη στην παγωμένη στέπα της Ρωσίας, από την πένα του συγγραφέα περιγράφονται τα συγκλονιστικότερα γεγονότα της ζωής των δύο πρωταγωνιστών της ιστορίας.
Μετά από οχτώ χρόνια αιχμαλωσίας στη Σιβηρία ο Φιλίπ ντε Σουσύ επιστρέφει στη Γαλλία, συναντά ανεπάντεχα τη Στεφανί και η μεταξύ τους ιστορία παίρνει μια τραγική και ολέθρια τροπή...

Ο πατέρας, δίκαιος και ταυτόχρονα ανελέητος και σκληρός, τόσο σκληρός όσο και το τοπίο στο οποίο ζει, γίνεται ο ίδιος κριτής και δικαστής απονέμοντας δικαιοσύνη και καταδικάζοντας σε θάνατο τον άσωτο γιο του όταν εκείνος παραβαίνει τόσο τους ανθρώπινους όσο και τους θεϊκούς νόμους· ύστερα, μόνος στην ερημιά, ατενίζοντας το φουρτουνιασμένο πέλαγος, με μοναδική συντροφιά τις τύψεις και τον πόνο, προσπαθεί να εξιλεωθεί, να πληρώσει το τίμημα των πράξεών του. Στο δεύτερο διήγημα ο τυφλός οργανοπαίκτης ανοίγει την καρδιά του στο νεαρό ονειροπόλο και του αφηγείται τη ζωή και τις περιπέτειές του. Κι εκείνος, σαν τον πατέρα τιμωρό, πληρώνει το τίμημα των πράξεών του, πληρώνει τις νεανικές απερισκεψίες και τα πάθη του έρωτα· μέχρι το τέλος της ζωής του ζει μ' ένα απραγματοποίητο όνειρο, με το όνειρο της επιστροφής στη Βενετία, με την ελπίδα να ξαναβρεί τα πλούτη του και τη ζωή που στερήθηκε για τόσα πολλά χρόνια. Για κάποιους υπάρχει ακόμα κάποια ελπίδα, για κάποιους άλλους όμως είναι πολύ αργά...

[...] Εκείνη τη στιγμή, η λεοπάρδαλη έστρεψε το κεφάλι προς το μέρος του και τον κοίταξε επίμονα δίχως να κινηθεί. Η σκληρότητα του μεταλλικού της βλέμματος και η ανυπόφορη καθαρότητά του έκαναν τον Προβηγκιανό να ριγήσει, ιδίως όταν το ζώο προχώρησε προς το μέρος του∙ την κοίταξε όμως χαϊδευτικά, και παραφυλώντας τη σαν να ήθελε να τη μαγνητίσει, την άφησε να τον πλησιάσει∙ έπειτα, με μια κίνηση γεμάτη απαλότητα, γεμάτη έρωτα, σαν να ήθελε να χαϊδέψει την ωραιότερη γυναίκα, άγγιξε το σώμα της, απ’ την κορυφή ως την ουρά, ερεθίζοντας με τα νύχια του τους ευλύγιστους σπονδύλους που χώριζαν στα δυο την κίτρινη ράχη της λεοπάρδαλης. Το ζώο ανασήκωσε ηδυπαθώς την ουρά του∙ το βλέμμα του μαλάκωσε∙ κι όταν, για τρίτη φορά, ο Γάλλος προέβη σ’ ετούτη την εσκεμμένη φιλοφρόνηση, εκείνη άφησε ν’ ακουστεί ένα γουργουρητό από εκείνα με τα οποία οι γάτες μας εκφράζουν την ευχαρίστησή τους∙ αλλά ετούτο το μουρμουρητό έβγαινε από ένα τόσο βαθύ και δυνατό λαρύγγι, ώστε ακούστηκε μες στη σπηλιά σαν τις τελευταίες αντηχήσεις ενός εκκλησιαστικού οργάνου μέσα σε καθεδρικό ναό. Ο Προβηγκιανός, αντιλαμβανόμενος τη σημασία των χαδιών του, τα διπλασίασε ούτως ώστε να ζαλίσει, να παραλύσει τούτη την τυραννική εταίρα. Όταν βεβαιώθηκε πως είχε σβήσει κάθε άγρια διάθεση της φιλάρεσκης συντρόφου του, η πείνα της οποίας, ευτυχώς, είχε ικανοποιηθεί λίαν επιτυχώς την προηγουμένη, σηκώθηκε και θέλησε να βγει από τη σπηλιά∙ η λεοπάρδαλη τον άφησε να φύγει, αλλά όταν πια εκείνος είχε σκαρφαλώσει στον λόφο, πήδηξε με την ελαφρότητα των κοτσυφιών που φτερουγίζουν από κλαδί σε κλαδί, και ήρθε να τριφτεί στα πόδια του στρατιώτη, ορθώνοντας τη ράχη σαν τις γάτες. Έπειτα, κοιτώντας τον προσκεκλημένο της, με βλέμμα λιγότερο αδιάλλακτο, άφησε εκείνη την άγρια κραυγή που οι φυσιοδίφες τη συγκρίνουν με ήχο από πριόνι. [...]

Η Ευγενία Γκραντέ, κεντρική ηρωίδα του έργου, γύρω από την οποία συγκρούονται προσωπικά πάθη, οικογενειακά συμφέροντα και ατομικές επιδιώξεις, είναι από τους κορυφαίους χαρακτήρες που έπλασε η γραφίδα του Μπαλζάκ. Το ομώνυμό της μυθιστόρημα, άλλωστε, που εκδόθηκε στα 1833, θεωρείται από πολλούς ως το αριστούργημα του Γάλλου συγγραφέα. Πρόκειται για μια σπουδαία εικονογράφηση της αστικής ζωής μέσα από την αδρή σκιαγράφηση ανθρώπινων χαρακτήρων, αισθημάτων και καταστάσεων.

Ο ΜΠΑΛΖΑΚ σηκώνει την αυλαία της «Ανθρώπινης Κωμωδίας» συλλαμβάνοντας την εμβληματική μορφή του πιο περιβόητου φιλάργυρου της κλασικής λογοτεχνίας, του Φελίξ Γκραντέ. Ο συγγραφέας μας εισάγει στον κόσμο των πραγματευτάδων, των εμπόρων, των δικηγόρων, των τοκογλύφων και λοιπών σπεκουλαδόρων την εποχή κατά την οποία πρωτοδιαμορφώνεται η αστική τάξη. Περιγράφει με οξυδέρκεια και θεατρικότητα τον τρόπο με τον οποίο ο «παντοδύναμος παράς» διαποτίζει σιγά-σιγά το πλέγμα των ανθρωπίνων σχέσεων και δραστηριοτήτων στη Γαλλία της Παλινόρθωσης. Στην πλήρη υποδούλωση του Γκραντέ στον κόσμο του χρήματος αντιτάσσεται με τη στάση της η θυγατέρα του Ευγενία. Χάρη στην αθωότητα της νιότης, την ψυχική ευγένεια και την καλοσύνη που τη διακρίνουν αλλά και στην άγνοια που συνεπάγεται η περίκλειστη, εντός της οικογενειακής εστίας, ζωή της, βρίσκει τη δύναμη να αποστασιοποιηθεί από ένα περιβάλλον που έχει πλήρως διαβρωθεί από την τυφλή επιθυμία του πλουτισμού και της κοινωνικής ανόδου. Η παρούσα έκδοση συνοδεύεται από πλούσιο ιστορικό και λογοτεχνικό σχολιασμό, ο οποίος καταδεικνύει, εκτός των άλλων, τους κρυφούς αρμούς της γραφής του Μπαλζάκ. Περιλαμβάνει επίσης Εισαγωγή και Παραρτήματα τα οποία, με ποικίλο υλικό, εστιάζουν στα δύο βασικά θέματα του κειμένου: το πάθος της φιλαργυρίας και την παντοδυναμία του χρήματος.