Joseph Roth

" Je dessine le visage du temps, je suis journaliste, pas reporter. Je suis écrivain, pas éditorialiste. " Joseph Roth De la France à la Russie, en passant par l'Allemagne, l'Italie ou encore l'Europe de l'Est, Joseph Roth sillonne l'Europe des années 1920, redessinée par la Première Guerre mondiale et les idéologies émergentes. Son analyse lucide de thèmes qui ont marqué le siècle, tels que la barbarie nazie et l'échec prévisible de l'Union soviétique, fait de ces " croquis de voyage " un document d'une profondeur historique étonnante.
Ces articles de presse publiés de 1923 à 1931 dans les journaux allemands et européens éclairent aussi largement l'oeuvre romanesque de Roth, en lien étroit avec le thème de l'exil.

Sur le champ de bataille de Solferino, le sous-lieutenant Von Trotta sauve la vie de l'empereur d'Autriche. Cet acte lui vaut d'être anobli. Arrachés à leur condition de paysans slovènes, les membres de la famille Von Trotta voient leur destin bouleversé. Sur trois générations, l'auguste faveur se transforme en une malédiction irrémédiable... Un requiem sur la chute de la monarchie austro-hongroise.

Ce volume rassemble sept des plus grands romans de l'auteur de La Marche de Radetzky, dans une nouvelle traduction plus fidèle aux textes originaux, restitués ici dans l'ordre chronologique de leur publication. Joseph Roth est avec Stefan Zweig l'un des plus grands d'Europe centrale de la première moitié du XXe siècle . Son oeuvre est unanimement célébrée pour son génie littéraire et son humanisme qui traverse les époques et atteint le lecteur d'aujourd'hui avec la même force et la même émotion.
Le déclin de l'Autriche durant l'entre deux guerres et à travers lui d'un certain modèle européen est le thème central et obsédant de son oeuvre. "Une volonté cruelle de l'Histoire a réduit en morceaux ma vieille patrie qui le permettait d'être en même temps un patriote et un citoyen du monde", écrit-il dans la préface de son chef d'oeuvre, La Marche de Radetzky. C'est à la fois cette nostalgie d'une époque irremplaçable et tragiquement révolue et cette recherche d'une vérité humaine universelle qui donne à l'oeuvre et l'univers de Roth leur vérité particulière , bouleversante et inoubliable .
Pierre Deshusses, déjà maître d'oeuvre du volume Stefan Zweig dans "La collection" Bouquins, signe cette magistrale nouvelle traduction d'ensemble. Une entreprise qui s'imposait, les traductions des oeuvres majeures remontant pour certaines à 70 ans sans avoir été retraduites depuis lors, malgré leurs erreurs factuelles et leur inévitable vieillissement. La langue de Roth, " réaliste et impressionniste, excessive et simple, métaphorique et abrupte ", ainsi décrite par Pierre Deshusses dans sa préface, est ici rendue dans toute sa vérité et sa puissance originelle.

" L'œuvre de Joseph Roth est faite d'ironie, de dérision, d'humour et d'une infinie compassion pour ses personnages. Une grande liberté d'expression alliée à une précision méticuleuse, une extrême rigueur, en font l'un des plus grands prosateurs de la langue allemande. Il a ce goût viennois de la plaisanterie, de la pointe amère et sceptique. Mais il a aussi un côté " prophète " qui s'exprime en particulier dans Le Poids de la Grâce, et qui l'apparente parfois à Isaac B. Singer. 13 romans, 8 récits, 3 volumes d'essais et de reportages et un millier d'articles... Voilà ce qui nous reste aujourd'hui de Joseph Roth. A un enfant qui lui posa un jour la question : " Pourquoi écris-tu toujours ? " il répondit simplement : " Pour que le printemps revienne ". " Nicole Chardaire

'One of the greatest European novelists of the century' Sunday TimesAndreas is an alcoholic and a vagrant who lives under a bridge. Downtrodden, submerged at the bottom of society, he lives a fortuitous life - dictated by happenstance and the whims of others - until a run of exceptionally good luck lifts him, briefly, onto a different plane of existence. First published after Roth's death in 1939, The Legend of the Holy Drinker is haunting and melancholic, yet filled with empathy. A secular miracle-tale, it is an unforgettable testament to Roth's lucidity and compassion.

Ποτέ δεν μίλησαν στον ενικό μεταξύ τους και τα πάντα τούς χώριζαν: η καταγωγή, ο χαρακτήρας, ο τρόπος ζωής, ο πολιτικός προσανατολισμός. Ο ένας ήταν πλούσιος, ο άλλος φτωχός· ο ένας μειλίχιος και επιεικής, ο άλλος φλογερός και ριζοσπάστης· ο ένας φιλελεύθερος κι ο άλλος τα τελευταία χρόνια μοναρχικός· ο ένας είχε ένα μεγαλοπρεπές σπίτι και ο άλλος έμενε σε ξενοδοχεία· ο ένας ήταν νηφάλιος και ο άλλος πέθανε από το αλκοόλ. Τους ένωσε όμως το πάθος για τη συγγραφή και την ελευθερία. Ήταν και οι δύο Εβραίοι. Τα βιβλία τους κάηκαν από τους Ναζί στο Αουτονταφέ το 1933. Οι δύο συγγραφείς, ο Στέφαν Τσβάιχ και ο Γιόζεφ Ροτ, διατήρησαν αλληλογραφία σπάνιας δύναμης από το 1927 ως το 1938, σε μια Ευρώπη στη δίνη των ταραχών, στα πρόθυρα του πολέμου, με την άνοδο του ναζισμού και τη συνακόλουθη εξορία. Τα γράμματά τους άλλοτε αφορούν την προσωπική τους ζωή και άλλοτε τη δημόσια, άλλοτε είναι γεμάτα επιπλήξεις και άλλοτε είναι γράμματα συμφιλίωσης. Συχνά είναι γράμματα αγωνίας και για την οικονομική και λογοτεχνική επιβίωση των συγγραφέων τους, αφού τα έργα τους δεν μπορούσαν πλέον να κυκλοφορήσουν στη γλώσσα τους. Δεν παύουν όμως να αντανακλούν την πραγματικότητα της εποχής τους όσο και την ισχυρή φιλία τους, που τίποτε δεν την πτόησε.
Η αλληλογραφία τους είναι ένα θαυμάσιο ντοκουμέντο αυτής της κομβικής εποχής στην παγκόσμια ιστορία και διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, με τις εντάσεις της, τα απρόοπτά της, τη δική τους κάθε φορά αλήθεια, σύνθετη και συνάμα τραγική. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

"Ναι, η φιλία είναι πραγματική πατρίδα. Μπορείτε να είστε βέβαιος ότι μένω πιστός σ' εσάς, πιο πιστός απ' οποιονδήποτε άλλο". (Γ. ΡΟΤ)
"Βλέπετε ήδη πόσο μ' ευχαριστεί η συντροφιά σας: Παρά την απόσταση που μας χωρίζει, κάθομαι και συζητώ και φλυαρώ, λες και καθόμαστε μαζί, στο ίδιο δωμάτιο. Είθε να το μπορέσουμε στ' αλήθεια". (ΣΤ. ΤΣΒΑΪΧ)
"Να προσέχετε. Είστε έξυπνος, αλλά η ανθρωπιά σας σάς εμποδίζει να "δείτε" το κακό, ζείτε από την πίστη και την καλοσύνη. Εγώ, όμως, βλέπω και συχνά μαντεύω πράγματα με τρομακτική οξυδέρκεια και εκπληκτική ευστοχία, όταν πρόκειται για το Κακό. (Γ. ΡΟΤ)

Ένας μοναχικός περιπλανώμενος άντρας φτάνει σε μια επαρχιακή πόλη Απρίλη μήνα. Συνάπτει σχέση με μια γυναίκα, μα σύντομα ερωτεύεται το «κορίτσι στο παράθυρο». Η αναβλητικότητα και η υποψία ενός επερχόμενου θανάτου θα καθορίσουν εάν αυτός ο έρωτας θα ευοδωθεί. Εξάλλου, ο ήρωας του Ροτ δεν ενδιαφέρεται τόσο για το «θήραμα» όσο για την ίδια την ιχνηλασία. Έχει πράγματι εμμονή με τον έρωτα· και η εμμονή του εδράζεται στο γεγονός ότι τον θεωρεί το αξιολογότερο πράγμα που θα θυσίαζε για χάρη της περιπλάνησης. Έως τις 28 Μαΐου: όταν «γνώριζει πια κανείς τι είναι εκείνο που θέλει...» 

Το 1920, ο Γιόζεφ Ροτ, ο πιο διάσημος γερμανόφωνος ανταποκριτής της εποχής του, έφτασε στο Βερολίνο. Τα άρθρα του για αυτό επηρέασαν μια ολόκληρη γενιά συγγραφέων, ανάμεσα τους και τον Τόμας Μανν. Αντηχούν τους βίαιους κοινωνικούς και πολιτικούς παροξυσμούς που αδιάκοπα απειλούσαν την εύθραυστη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Ο Ροτ κινήθηκε πίσω από το παραπέτασμα της πιο ξακουστής μητρόπολης της εποχής της τζαζ, όπως δεν έκανε κανένας άλλος Γερμανός συγγραφέας της εποχής του. Έγινε ο χρονικογράφος της ζωής των κατοίκων της που ήταν ξεχασμένοι από όλους: ανάπηροι του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου, Εβραίοι μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη που κατέκλυζαν την πόλη, άστεγοι στα άσυλα, αστοί στα δημόσια λουτρά, όλα τα ανώνυμα πτώματα στα νεκροτομεία, ενώ ταυτόχρονα περιέγραψε τις πιο φαντασμαγορικές όψεις της πρωτεύουσας, τους δημόσιους κήπους και τις μεικτές πισίνες, τα τρένα και τα τραμ, τους ουρανοξύστες και την αναδυόμενη βιομηχανία του θεάματος. Αντιλήφθηκε από τους πρώτους τη διαφαινόμενη απειλή του ναζιστικού κόμματος, που τελικά θα τον οδηγήσει στην αναγκαστική υπερορία. Γι' αυτό είχε βαλθεί να χαρτογραφήσει το τοπίο της ηθικής χρεοκοπίας και της απατηλής ομορφιάς της πόλης, και να μας δώσει ένα απαράμιλλο πορτραίτο της σε μια στιγμή κομβική για την Ιστορία της. Ο Ροτ έπιασε το σφυγμό της Ευρώπης αυτών των αβέβαιων ήμερων που προηγήθηκαν της μεγάλης κατάρρευσης μιας ηπείρου και του χαμού ενός ολόκληρου πολιτισμού. Το τελευταίο συγκλονιστικό κείμενο, "Το Auto-da-fe του πνεύματος", γραμμένο το 1933, μιλάει ακριβώς για το κάψιμο των βιβλίων από τους Ναζί έξω από το Ράιχσταγκ και την τραγική θέση των συγγραφέων που καταργήθηκε το έργο τους στη μητρική τους γλώσσα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Το βιβλίο αυτό προσφέρει μεγάλη απόλαυση χωρίς να καταφεύγει σε ψευδείς εντυπώσεις ή προκατασκευασμένες σκέψεις. Θα μπορούσα να παραθέσω ξεχωριστά κάθε φράση του για να εκθειάσω την αστείρευτη διαύγειά του, την ακαταμάχητη γοητεία του και την αδιατάραχτη συνοχή του. (Jeffrey Eugenides, New York Times)

Η κρύπτη των καπουτσίνων, το μυθιστόρημα που συμπληρώνει το αριστούργημα του Ροτ Το Εμβατήριο του Ραντέτσκυ, είναι μια μελαγχολική, συγκινητική ελεγεία για το χαμένο κόσμο της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Εξιστορεί την ανέμελη ζωή ενός μέλους τρίτης γενιάς της περίφημης οικογένειας Φον Τρόττα στα χρόνια πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, την ενθουσιώδη στράτευση και την άδοξη σύλληψή του και εξορία στην Σιβηρία, την απόδρασή του, την απώλεια των ψευδαισθήσεων για τα στρατιωτικά ιδεώδη, την επιστροφή του και την αποστράτευσή του. Σε μια μεταπολεμική Βιέννη που μαστίζεται από οικονομική κρίση, όπου οι παλιές οικογένειες έχουν χάσει όλα τα προνόμιά τους, ο Τρόττα προσπαθεί να αναβιώσει έναν προβληματικό γάμο και να συμβιβαστεί με τη σκληρή και περίπλοκη κοινωνική πραγματικότητα της Βιέννης, καθώς εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια της ναζιστικής ωμότητας που καταφθάνει απειλητικά. Το τέλος είναι μια γυμνή αυτοπροσωπογραφία του Γιόζεφ Ροτ. Δεν είναι το πρόσωπο ενός μυθιστορηματικού ήρωα σε κάποια φανταστική κατάσταση. Είναι το συναίσθημα στο οποίο ο Ροτ δίνει φωνή in propria persona σε όλα τα γραπτά του εκείνης της εποχής: η ατμόσφαιρα της οριστικής κατάρρευσης και της απελπισίας, όπως βιώνεται κι εκφράζεται στα κείμενά του 1935 με 1938.

"Το μυθιστόρημά σας είναι εξαίρετο, η ισορροπία είναι τέλεια αυτή τη φορά, και ο ρώσικος χαρακτήρας ενυπάρχει τόσο στα πρόσωπα όσο και στο ρυθμό. Θερμά συγχαρητήρια". Ο Στέφαν Τσβάιχ, σ' ένα γράμμα στον φίλο του Γιόζεφ Ροτ "Ποτέ δεν θα μπορούσα να παθιαστώ αρκετά με μια πολιτική ιδέα, ώστε να σκοτώσω άνθρωπο για πολιτικούς λόγους. Και δεν θεωρώ τους πολιτικούς εγκληματίες καλύτερους ανθρώπους από τους άλλους· αν συμφωνήσετε, βέβαια, ότι ένας εγκληματίας μπορεί να είναι καλός άνθρωπος, σ' όποιαν κατηγορία κι αν ανήκει. Εγώ για παράδειγμα έχω σκοτώσει [...] Μπορώ να σας πω με συντομία την ιστορία μου. Και θα δείτε ότι είναι μια πολύ απλή ιστορία". Άρχισε. Η ιστορία του δεν ήταν σύντομη ούτε συνηθισμένη. Γι' αυτό και αποφάσισα να τη γράψω..." Αυτό το μυθιστόρημα το έγραψε ο Γιόζεφ Ροτ τα χρόνια της εξορίας του, που από το 1933 τον απέκοψε από το αναγνωστικό του κοινό. Ο Ροτ το τελείωσε το 1936 στο Ξενοδοχείο Έντεν στο Άμστερνταμ, όπου και διάβασε για πρώτη φορά μπροστά σε ακροατήριο σελίδες της ιστορίας του αλλοτινού πράκτορα της τσαρικής αστυνομίας. Μια ολόκληρη νύχτα ως το πρωί ακούν οι θαμώνες του ρώσικου καπηλειού Ταρί-Μπαρί στο Παρίσι την εκ βαθέων εξομολόγηση και την ιστορία της ζωής του Σεμιόν Γκολούμπτσικ, που δηλώνει δολοφόνος. Η μοίρα του Γκολούμπτσικ -η δουλειά του στη μυστική αστυνομία του τσάρου, την Οχράνα, ο υποτιθέμενος διπλός φόνος του ετεροθαλούς αδερφού του και της νεαρής Λουτεσιά, οι συνωμοσίες του και οι προδοσίες του- όλα ξεκινούν από την προβληματική καταγωγή του. Από ειρωνεία της τύχης η υπηρεσία του τον στέλνει ως κατάσκοπο στο Παρίσι με το όνομα του πρίγκιπα Κραπότκιν, που είναι ο πραγματικός πατέρας του. Αυτό το συναρπαστικό, σκοτεινό και ειρωνικό μυθιστόρημα είναι μια παραβολή για τη δύναμη του Κακού, για τη λογική της ύβρης και της προδοσίας. "Νοσταλγώ το Παρίσι, δεν έχω απαρνηθεί ποτέ αυτή την πόλη, είμαι ένας Γάλλος από την Ανατολική Ευρώπη, ένας ουμανιστής, ένας ορθολογιστής με θρησκευτικό πνεύμα, ένας καθολικός με εβραϊκό μυαλό, ένας γνήσιος επαναστάτης". Επιστολή του Γιόζεφ Ροτ στον Bruno Reifenberg, 1η Οκτωβρίου 1926