Το επωφελές και το επιβλαβές της ιστορίας για τη ζωή

Εάν το κράτος αντλεί το νόημα της ζωής από μια τυπική ιστορική γνώση, η επίσημη πολιτική παιδείας, που έχει θεμέλιο αυτή τη γνώση, μετατρέπει τον άνθρωπο και μάλιστα τον νέο άνθρωπο σε ένα βίαιο, ανασφαλές, άγνωμο και νευρωτικό ον. Τότε συμβαίνει να εκφυλίζεται ολοσχερώς το δημιουργικό ένστικτό του και να καταρρέει εσωτερικά η ζωή. Τη λύτρωση από ένα τέτοιο γνωσιο-οντο-λογικό τέλμα ο Νίτσε την αναζητεί, πρωτίστως, στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα και πιο ειδικά σε ό,τι απ' αυτή την ουμανιστική παράδοση δεν τον σκοτώνει. Τι δεν τον σκοτώνει; Ο θεός Διόνυσος. Αυτός ενσαρκώνει τη μεθυστική απελευθέρωση του ανθρώπινου ατόμου από τον επιτάφιο θρήνο του καταπιεσμένου και καταφρονεμένου πλάσματος. Είναι ο θεός-σύμβολο, που αντιπαρατίθεται στον ξέπνοο και άξεστο θεό των «ορθολογικών» εξουσιών -πολιτικών και πολιτισμικών- της σύγχρονης Ευρώπης