Η ομογενοποίηση του κόσμου

Ο κόσμος γίνεται ολοένα πιο ομοιογενής. Η εντονότερη πνευματική εντύπωση από κάθε ταξίδι μου τα τελευταία χρόνια, παρ’ όλες τις επί μέρους ευτυχισμένες εκπλήξεις : μια υφέρπουσα φρίκη απέναντι στην ομογενοποίηση του κόσμου. Όλα γίνονται ομοιόμορφα στις εξωτερικές εκφάνσεις της ζωής, όλα επιπεδοποιούνται σ’ ένα ομοιογενές πολιτιστικό σχήμα. Τα ιδιαίτερα έθιμα των λαών απαλείφονται, το ντύσιμο εξομοιώνεται, τα ήθη διεθνοποιούνται. Οι χώρες φαντάζουν όμοιες μεταξύ τους, η ζωή και η δράση των ανθρώπων είναι ενταγμένες στο ίδιο πλαίσιο, οι πόλεις τους όλο και πιο ίδιες στα εξωτερικά τους γνωρίσματα. Διότι αν η ανθρωπότητα σήμερα γίνεται ολοένα πιο ανιαρή και ομοιόμορφη, το παθαίνει επειδή κατά βάθος αυτή είναι η επιθυμία της. Η αυτονομία στον τρόπο της ζωής, ακόμα και στην ευχαρίστηση της ζωής, αποτελεί πλέον στόχο και ιδανικό για τόσο λίγους ανθρώπους, που οι περισσότεροι δεν το αντιλαμβάνονται καν ότι μετατρέπονται σε μόρια, σε άτομα παρασυρμένα στη δίνη μιας γιγάντιας δύναμης. Αφήνονται λοιπόν στη θέρμη τού ρεύματος, που τους παρασέρνει στο κενό. « Ruere in servitium », όπως έλεγε ο Τάκιτος, το να ορμάει κανείς με τη θέλησή του στη δουλεία. Στο κείμενο αυτό του 1925 ο Τσβάιχ διαβλέπει προφητικά τον κίνδυνο για την ομογενοποίηση του κόσμου και τη ραγδαία τάση για ομοιομορφία, πολλές δεκαετίες πριν από την παγκοσμιοποίηση.