Θάνος Μ. Βερέμης

Όταν βρεθεί κανείς στην τελευταία ίσως δεκαετία της ζωής του οφείλει στον εαυτό του μια σύντομη ανακεφαλαίωση των όσων βίωσε μέσα σε μεταλλασσόμενο κέλυφος τα χρόνια που προηγήθηκαν. Από την απόλυτη εξάρτηση της αφετηρίας, μέχρι την ανεξαρτησία της άνδρωσης, την ανακάλυψη της ατέλειας του ενός και έπειτα τη δέσμευση και την υποχρέωση απέναντι στην οικογένεια που δημιουργεί ο ίδιος.

Μετά έρχεται η απατηλή μετάθεση της ύπαρξης στον στίβο της κοινωνικής αναγνώρισης. Στο στάδιο αυτό κινδυνεύει να υποστεί ο άνθρωπος τη χειρότερη φθορά από ό,τι σε όλα τα προηγούμενα μαζί. Παραδέχομαι υστέρηση στην αρετή της μετριοπάθειας που υποδείκνυε ο Αριστοτέλης για να προσεγγίσουμε τη μεσότητα. Θεωρώ όμως ότι δεν υστέρησα σε θάρρος σε τουλάχιστον δύο περιστάσεις, όταν αντιμετώπισα άτομα που κρατούσαν στα χέρια τους το μέλλον μου και υπερασπίστηκα την άποψή μου με επιμονή. Στη δικαιοσύνη και τη μεγαλοψυχία, που είναι οι αρετές της σοφίας, δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι έχω μεγάλες επιδόσεις.

Μου είναι ακόμα αδύνατο να αποφανθώ για τον αντίκτυπο της ύπαρξής μου στους άλλους. Ξέρω ότι αγάπησα όσο μπορούσα τη σύντροφό μου και τα παιδιά μου, αλλά και συγγενείς και φίλους. Για τα υπόλοιπα, όπως είπε και ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ξέρω ελάχιστα. Ούτε καν την ημερομηνία του θανάτου μου.

Κάθε ταξίδι, είτε μέσα σε μια βιβλιοθήκη του σύμπαντος, κατά τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, είτε στο χώρο και το χρόνο, όπως συμβαίνει στους περισσότερους, προσφέρει αυτογνωσία στον ταξιδιώτη από τη γνώση των άλλων. Οι τρεις χώρες της Λατινικής Αμερικής που επισκεφθήκαμε πατέρας και υιοί είναι τρεις διαφορετικοί κόσμοι. Τον γηγενή πληθυσμό της Κούβας τον εξαφάνισαν τα ευρωπαϊκά μικρόβια που έφτασαν μαζί με τον Κολόμβο. Οι Ισπανοί έφεραν τους Αφρικανούς δούλους για τις φυτείες της ζάχαρης. Το Μεξικό, με τον πιο ανεπτυγμένο γηγενή πολιτισμό στη Λατινική Αμερική, διέσωσε τους Ινδιάνους αυτόχθονες και αποτελεί μια κοινωνία μιγάδων με τους Ευρωπαίους εισβολείς, που τους έδωσαν γλώσσα και θρησκεία. Από τις τρεις, η Αργεντινή είναι η πιο ευρωπαϊκή χώρα, με περισσότερους Ιταλούς, Ισπανούς και Γερμανούς εποίκους. Το κοινό στοιχείο ανάμεσα στις τρεις χώρες είναι η ισπανική γλώσσα και η σφραγίδα της στη θαυμαστή τέχνη του λόγου. Η μουσική ξεχωρίζει. Η Κούβα προηγείται στην έντεχνη μουσική και το μπαλέτο, και ακόμα στη σάλσα-καζίνο και τη νουέβα τρόβα. Από το Μεξικό ξεχωρίζουν οι μαριάτσι, ενώ στην Αργεντινή βασιλεύει το ταγκό. Διαφορετικοί ρυθμοί που έρχονται από πολύ μακριά.

Στο βιβλίο φωτίζονται 2 γεγονότα-σταθμοί της Επανάστασης του 1821: η άλωση της Τριπολιτσάς και η πολιορκία και έξοδος του Μεσολογγίου μέσα από τις άμεσες πηγές, δηλαδή τα κείμενα των αγωνιστών. Ανθολογείται και σχολιάζεται υλικό από τα Απομνημονεύματα των: Κολοκοτρώνη (όπως τα κατέγραψε ο Γεώργιος Τερτσέτης), Δημήτρη Αινιάν, Νικόλαου Κασομούλη, Σπυρομίλιου, Φωτάκου και Σπηλιάδη. Επίσης, περιλαμβάνονται χρονολόγια των βασικών γεγονότων και βιογραφικά σημειώματα των αγωνιστών τα κείμενα των οποίων ανθολογούνται.