Νεωτερικότητα και Μεταμοντέρνο, Διαφωτισμός και Μεταϊστορία: το πλέγμα που σκιαγραφούν αυτοί οι διάσημοι πλέον όροι σημαδεύει την αυτοεικόνα του ευρωπαϊκού – αμερικανικού πολιτισμού και την όλο και πιο επίμονα εξορκιζόμενη υπέρβασή του. Φαινόμενα που σφράγισαν τους νεότερους χρόνους, όπως η δημοκρατία και το φυσικό δίκαιο, η πολιτική οικονομία και η κριτική της, ο εξορθολογισμός του κράτους, της κοινωνίας και της καθημερινής ζωής, η διαλεκτική ατόμου και κοινωνίας, η αυξανόμενη απόσταση μεταξύ γνώσης και πίστης, η αυτονόμηση των πεδίων της επιστήμης, της ηθικής και της αισθητικής, βρίσκονται σήμερα, μετά από αλεπάλληλες κρίσεις και μετασχηματισμούς, στο στόχαστρο της «μεταμοντέρνας» αμφισβήτησης. Στη διαμάχη για τη φύση της νεωτερικότητας και το ξεπέρασμά της, που ξέσπασε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με πρωτεργάτη τον Habermas, φωτίζεται επομένως μια ολόκληρη εποχή και αναζητούνται οι πιθανές προεκτάσεις της.
Οι δώδεκα πανεπιστημιακές παραδόσεις που συνθέτουν το πολυσυζητημένο αυτό έργο αναφέρονται σε ένα ευρύτατο γνωστικό πεδίο (από τις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες ώς τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνική θεωρία) και επιβεβαιώνουν την κομβική θέση του συγγραφέα στον σύγχρονο διεθνή στοχασμό. Δίνοντας το θεωρητικό περίγραμμα της νεότερης εποχής, ο Χάμπερμας ανατρέχει στις φιλοσοφικές πηγές του νεωτερικού προτάγματος και της «μεταμοντέρνας» αμφισβήτησής του. Τα έργα του Χέγκελ, των αριστερών και δεξιών εγελιανών, του Σίλλερ, του Μαρξ, του Νίτσε, του Χάιντεγγερ και των στοχαστών της «Σχολής της Φρανκφούρτης» παρουσιάζονται έτσι ως ανταποκρίσεις στις ιδέες του Διαφωτισμού και στις διαδικασίες εξορθολογισμού και εκσυγχρονισμού που αναπτύχθηκαν κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Στη συνέχεια ο Χάμπερμας προβαίνει σε μια συστηματική παρουσίαση και κριτική σύγχρονων στοχαστών, όπως οι Μπατάιγ, Φουκώ, Ντερριντά, Καστοριάδης, Λούμαν, για να υποδείξει μια διαφορετική απάντηση στις συγκρούσεις και τις εντάσεις της εποχής μας, εμπνευσμένη από τη δική του θεωρία της επικοινωνιακής δράσης.
